Witamina C jest niezb�dna do prawid�owego funkcjonowania organizmu. Wiele organizm�w �ywych jest w stanie wytwarza� witamin� C. Niestety, cz�owiek nie nale�y do nich. Nasz organizm nie potrafi ani syntetyzowa�, ani magazynowa� witaminy C. Dlatego powinni�my j� stale dostarcza� z po�ywieniem lub formie suplement�w.
Witamina C - jak� rol� pe�ni w organizmie
Po witamin� C zwykle si�gamy jesieni� i zim�, poniewa� jest niezawodna w zwalczaniu przezi�bienia i grypy. To tylko niewielka cz�� jest dobroczynnego dzia�ania. Witamina C odgrywa bardzo wa�n� rol� w wielu kluczowych procesach zachodz�cych w naszym organizmie. Przede wszystkim ogranicza rozw�j chor�b cywilizacyjnych, spowalnia procesy starzenia. Ponadto:
- wspomaga syntez� kolagenu, kt�ry jest "cementem" ��cz�cym tkanki. Dlatego ma wp�yw na utrzymanie zdrowych z�b�w, dzi�se� i ko�ci.
- przyspiesza m.in. gojenie ran, zrastanie si� ko�ci, wch�anianie siniak�w
- kwas askorbinowy to antyoksydant, kt�ry niszczy wolne rodniki uszkadzaj�ce kom�rki organizmu. W ten spos�b chroni go przed rozwojem nowotwor�w
- uszczelniania naczynia krwiono�ne
- dobrze wp�ywa na uk�ad sercowo-naczyniowy. Przyczynia si� do spadku ci�nienia t�tniczego, oraz reguluje poziom cholesterolu. W efekcie mniejsza si� niebezpiecze�stwo rozwoju mia�d�ycy
- chroni sk�r� przed starzeniem dzi�ki m.in w�a�ciwo�ciom antyoksydacyjnym
- bierze udzia� w przyswajaniu �elaza z pokarmu
- pomaga w profilaktyce i leczeniu za�my
- sprzyja �agodzeniu reakcji alergicznych
- podnosi wydolno�� fizyczn� organizmu i odporno�� na stres
Zapotrzebowanie na witamin� C
Zapotrzebowanie na witamin� C zmienia si� wraz z wiekiem i im starsi jeste�my, tym wi�cej jej potrzebujemy. Dzienne zapotrzebowanie na witamin� C u doros�ego cz�owieka wynosi 90 mg kwasu askorbinowego, dzieci potrzebuj� jej zaledwie 40 mg. Nale�y jednak pami�ta�, ze zapotrzebowanie na witamin� C zale�y od wielu czynnik�w. Zapotrzebowanie na kwas askorbinowy ro�nie w przypadku:
- os�b choruj�cych na serce
- os�b stosuj�cych doustne �rodki antykoncepcyjne
- os�b ci�ko pracuj�cych fizycznie
- palaczy papieros�w
- os�b pij�cych alkohol
- kobiet ci�arnych i karmi�cych
- os�b starszych
- os�b pozostaj�cych pod du�ym sta�ym stresem
Witamina C - gdzie jej szuka�
Cytrusy i inne kwa�ne pokarmy (np. kapusta kiszona ) to nie jedyne �r�d�a tej cennej witaminy. Najwi�cej kwasu askorbinowego dostarczymy sobie si�gaj�c po czarne, czerwone porzeczki, cytryny, pomara�cze i truskawki. Mimo �e kojarzenie jej ze smakiem kwa�nym to dobry trop, to jednak niejedyny. Znaczne ilo�ci witaminy C zawiera tak�e kalafior, papryka, kapusta czerwona i bia�a oraz ziemniaki. Niestety przyrz�dzaj�c, kt�re� z warzyw na ciep�o tracimy blisko 75 proc. kwasu askorbinowego, nie s�u�y jej r�wnie� �wiat�o i tlen (dlatego �wie�e warzywa nie powinny by� przechowywane zbyt d�ugo).
Aby mie� pewno��, �e jemy produkty z kt�rych witamina C "nie wyparowa�a" najlepiej wybiera� te, kt�re mo�na zje�� na surowo. Jest jednak jeszcze jeden haczyk. Aby organizm m�g� "wyci�gn��" z po�ywienia witamin� C potrzebuje �elaza dlatego, najlepiej po��czy� j� z czym�, co dostarczy �elaza, np. krwistym befsztykiem czy kilkoma orzechami.
Witamina C - czy mo�na przedawkowa�
Przekonanie, �e mo�emy bezkarnie dostarczy� dowoln� ilo�� witamin, nie jest prawd�. 1 gram kwasu askorbinowego i wi�cej to ju� nie witamina, a toksyna. U dzieci przedawkowanie "witaminki" mo�e doprowadzi� do tworzenia si� w nerkach z�og�w, a w najgorszym wypadku do ich uszkodzenia.
Witamina C mo�e wp�ywa� na dzia�anie niekt�rych lek�w czy terapii. Dzieje si� tak w przypadku radio - i chemioterapii oraz lek�w przeciwzakrzepowych, pod jej wyp�ywem znacznie podnosi si� ich toksyczno��. Du�� ostro�no�� nale�y zachowa� przy ��czeniu jej z aspiryn�, hormonami czy antydepresantami, poniewa� traci ona swoje w�a�ciwo�ci.
Raz jeszcze warto powt�rzy�, �e najlepiej dostarcza� witamin� C w naturalnych produktach. W przypadku, gdy musimy posi�kowa� si� suplementami w formie tabletek powinni�my jest stosowa� w czasie posi�ku lub bezpo�rednio po nim. W sprzeda�y jest wiele produkt�w zawieraj�cych t� witamin�, w tym r�wnie� takie o przed�u�onym uwalnianiu witaminy C do organizmu. W�wczas kwas askorbinowy b�dzie nas wspomaga� przez 8 do 12 godzin po za�yciu jednej pastylki.
Skutki niedoboru witaminy C
Pierwsze objawy niedoboru witaminy C �atwo pomyli� z symptomami innych dolegliwo�ci, dlatego s� trudne do zdiagnozowania. Typowe objawy niedoboru witaminy C to:
- spadek odporno�ci organizmu
- pojawianie si� siniak�w
- b�le mi�ni i staw�w
- krwawienia z dzi�se�
- d�ugie gojenie si� ran i z�ama� ko�ci
- blado�� sk�ry i sucho�� sk�ry
- brak apetytu
- szybkie m�czenie si�
- senno��
- apatia
Witamina C prawo- czy lewoskr�tna
Kwas askorbinowy wyst�puje w postaci dw�ch izomer�w - D i L. Forma D- potocznie jest nazywana prawoskr�tn�, poniewa� posiada grup� hydroksylow� po prawej stronie. Forma L- nazywana jest lewoskr�tn�, bo grup� hydroksylow� ma po lewej stronie.
Ostatnio pojawi�o si� wiele doniesie�, �e skuteczna jest tylko lewoskr�tna witamin� C. �r�d�em takich twierdze� jest fakt, �e forma D- nie jest wykorzystywana przez organizm, w przeciwie�stwie do formy L-. Warto r�wnie� doda�, �e izomer L jest wy��cznie prawoskr�tny. Jego odbicie lustrzane - izomer D - nie jest witamin� C! Jest to forma kwasu askorbinowego o identycznym wzorze chemicznym, lecz wi�zania atomowe s� inaczej rozmieszczone.
To, co jednak jest najwa�niejsze, to wszystkie produkty dost�pne w sprzeda�y, niezale�nie od producenta, to prawoskr�tny izomer kwasu askorbinowego, czyli kwas L-askorbinowy.
