Erytrocyty to czerwone krwinki, które jako najliczniejszy element krwi, mają szczególne zadanie. Za ich sprawą wszystkie organy są prawidłowo dotlenione i oczyszczone z dwutlenku węgla. Na podstawie erytrocytów określa się grupę krwi.
Erytrocyty: jak powstają?
Erytrocyty, podobnie jak pozostałe krwinki, zaliczane są do tzw. elementów morfotycznych krwi. Te szczególne składniki krwi są odrębnymi, żywymi komórkami (lub jedynie ich fragment), albo, jak w przypadku erytrocytów, charakteryzują się ograniczonym metabolizmem. Wytwarzane są przez układ krwiotwórczy, czyli:
- szpik kostny czerwony,
- węzły chłonne,
- śledzionę,
- migdałki,
- grasicę.
Swój czerwony kolor erytrocyty zawdzięczają hemoglobinie, która jest jednocześnie ich głównym elementem funkcjonalnym. Hemoglobina to białko transportujące tlen z płuc do wszystkich tkanek organizmu. Zbudowana jest z dwóch par podjednostek białkowych, do których przyłączona jest cząsteczka hemu oraz obecne w jej centrum żelazo. Hem nadaje krwi czerwoną barwę, a żelazo pozwala przyłączyć tlen i kierować jego dalszym transportem.
Czerwone krwinki wytwarza szpik kostny znajdujący się w istocie gąbczastej, w nasadzie kości długich i płaskich. Powstają w wyniku procesu zwanego erytropezą. Odpowiada on za produkcje erytroblastów, czyli komórek macierzystych, z których wytwarzane są erytrocyty. W ciągu jednej minuty powstaje niemal 120 mln krwinek.
W życiu płodowym za produkcję czerwonych krwinek odpowiada również śledziona. Już po urodzeniu stanowi ona jednak nie miejsce produkcji, a "cmentarzysko" erytrocytów. Czerwone krwinki uszkodzone bądź “zużyte” są tu niszczone.
Krwinki czerwone człowieka są bardzo małe i mają średnicę zaledwie 6-7 mikrometrów, a grubość 2 mikrometrów. Średnia długość życia erytrocytu to cztery miesiące.
Po co nam erytrocyty?
Czerwone krwinki, nazywane erytrocytami lub czerwonymi ciałkami produkowane są przez szpik kostny. W ciele dorosłego mężczyzny jest ich ponad 5 mln na każdy cm3, u kobiet ich liczba nie przekracza 5 mln. Mają charakterystyczny kształt przypominający soczewkę. Są obustronnie wklęsłe. Nie mają jądra komórkowego, nie potrafią się regenerować, co sprawia, że muszą być nieustannie wytwarzane. Nie mają też wszystkich charakterystycznych dla komórek cech, więc dlaczego są potrzebne?
Podstawowym zadaniem erytrocytów jest transport gazów. Bez nich, a dokładanie bez zawartej w nich hemoglobiny (daje im czerwony kolor) tlen nigdy by nie dotarł do wszystkich, znajdujących się organizmie narządów. Transportują zgromadzony w płucach tlen i dostarczają go do tkanek obwodowych (w tym do serca i płuc). Dodatkowo, choć w mniejszym stopniu, odpowiadają za przenoszenie dwutlenku węgla.
Erytrocyty: gdy jest ich za mało
Prawidłowy poziom erytrocytów waha się u mężczyzn od 4,0-5,0 M/L, u kobiet 4,5-5,5 M/L. Zaburzenie tych norm może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Ich niedobór to często oznaka anemii lub niedokrwistości rzekomej. Ta ostatnia spowodowana jest wzrostem objętości osocza, a to prowadzi do "rozrzedzenia" krwinek. Naturalny spadek erytrocytów występuje u kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Anemia zwykle wiąże się z takimi objawami jak bladość skóry (spojówek), ogólne osłabienie (nieadekwatne do wysiłku), szybkie męczenie, ospałość, senność, zaburzenia koncentracji.
Specyficznym rodzajem niedokrwistości jest anemia sierpowata, związana z deformacją erytrocytów, a dokładniej jej podłożem jest niewłaściwa budowa hemoglobiny. To sprawia, że sam erytrocyt nie może przyjąć właściwego kształtu i przyjmuje formę półksiężyców (sierpów). Z tego powodu erytrocyty nie mogą efektywnie transportować tlenu. Anemia sierpowata jest niedokrwistością wrodzoną. Chorobę wywołuje mutacja punktowa (rodzaj mutacji polegający na zmianie pojedynczego nukleotydu w DNA lub RNA).
Erytrocyty: gdy jest ich za dużo
Nadkrwistość (czerwienica), czyli zbyt duża ilość czerwonych krwinek może być bardziej niebezpieczna, niż ich niedobór. Wzrost poziomu erytrocytów często oznacza niewystarczające dotlenienie tkanek spowodowane np.:
- przewlekłymi chorobami płuc,
- wadami serca
- pobytem na dużych wysokościach górskich (choroba wysokościowa).
Liczba czerwonych krwinek zwiększa się także u osób z:
- niektórymi nowotworami,
- torbielowatością nerek,
- gruczolakiem przysadki,
- przerostem kory nadnerczy.
Niedokrwistość bywa również spowodowana długotrwałym przyjmowaniem kortykosteroidów (silne leki o działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym i immunusupresyjnym).
Czerwienica objawia się:
- bólami głowy,
- świądem skóry,
- nadciśnieniem,
- krwawieniami z nosa,
- szumem w uszach.
Niestety, czerwienica w niektórych przypadkach przeistacza się w przewlekłą białaczkę szpikową.
