Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Badanie moczu - podstawowe informacje
Badanie ogólne moczu może być wskazówką w wykryciu wielu chorób i informacją o ogólnym stanie zdrowia pacjenta. Rutynowe badanie moczu wykonuje się w celu wykrycia powodu powstania objawów. Nerki usuwają z moczem produkty przemiany materii, substancje organiczne, płyny i inne substancje toksyczne. Dlatego, mocz może zawierać setki różnych substancji. Wiele czynników (takich jak dieta, podaż płynów, wysiłek fizyczny oraz czynność nerek) ma wpływ na zawartość moczu. W moczu można oznaczyć ponad 100 różnych substancji. Rutynowo w badaniu ogólnym moczu oznacza się:
Kolor moczu różne czynniki, takie jak bilans płynów, dieta, leki, choroby mają wpływ na kolor moczu. Intensywność koloru zazwyczaj koreluje z zagęszczeniem moczu, mocz jasny lub przezroczysty jest rozcieńczony, a ciemnożółty jest zagęszczony. Suplementacja witamin z grupy B może zmienić kolor moczu na jasnożółty. Czerwonobrunatny mocz może być spowodowany lekami, spożyciem jeżyn, buraków, albo krwią.
Przejrzystość moczu To badanie ocenia przejrzystość lub mętność moczu. Normalny mocz, który jest klarowny może stać się mętny przez bakterie, krew, spermę, śluz.
Zapach moczu W niektórych chorobach zapach moczu może zostać zmieniony. Np. zakażenie bakterią E. coli ( więcej o tej bakterii ) może powodować cuchnący zapach, podczas gdy w przebiegu cukrzycy mocz może mieć zapach słodki, lub owocowy.
Ciężar właściwy moczu Mierzy się zawartość substancji rozpuszczonych w moczu. Wskazuje także na zdolność nerek do zagęszczania moczu. Im wyższy jest ciężar właściwy moczu tym cięższe substancje są rozpuszczone w moczu. Jeżeli spożywa się dużą ilość płynów, nerki powinny wydzielać większe ilości niż normalnie ilości moczu. Kiedy ogranicza się podaż płynów wówczas nerki wydzielają małe ilości zagęszczonego moczu.
pH moczu Oznaczając pH moczu oceniamy kwaśność (lub zasadowość) moczu. pH 4 moczu oznacza mocz bardzo kwaśny, pH 7 obojętny, a pH 9 bardzo zasadowy. Czasami pH moczu może być modyfikowane przez podawanie specyficznych leków, np. powodując utrzymać mocz bardziej kwaśny lub zasadowy, aby zapobiec tworzeniu się specyficznych kamieni
Białko w moczu Normalnie nie ma białka w moczu. Gorączka, forsowny wysiłek, ciąża i niektóre choroby (szczególnie choroby nerek) mogą spowodować pojawienie się białka w nerkach.
Cukier w moczu Prawidłowo w moczu nie ma glukozy lub znajduje się w niewielkiej ilości. Jeżeli we krwi jest bardzo wysoki poziom cukru, jak w niekontrolowanej cukrzycy, wówczas glukoza przedostaje się do moczu. Cukier może pojawiać się także w moczu w uszkodzeniu lub chorobach nerek.
Ciała ketonowe w moczu Kiedy tłuszcz jest wykorzystywany jako źródło energii, organizm ludzki produkuje półprodukty zwane ciałami ketonowymi i wydala je z moczem. Duże ilości ciał ketonowych w moczu mogą być oznaką niebezpiecznego stanu zwanego kwasicą ketonową. Dieta z niska zawartością cukrów lub skrobi, głodzenie lub uporczywe wymioty mogą również spowodować powstanie ciał ketonowych w moczu
Analiza mikroskopowa moczu Do tego testu mocz jest odwirowywany, tak aby powstał osad sedymentacyjny. Następnie rozprowadza się go na szkiełko i ogląda pod mikroskopem. W osadzie można stwierdzić:
Czerwone lub białe krwinki w moczu Prawidłowo w moczu nie powinny znajdować się krwinki. Zapalenie, choroby lub uszkodzenie nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, cewki moczowej może spowodować pojawienie się krwi w moczu. Forsujący wysiłek (taki jak bieg maratoński) może również spowodować pojawienie się krwi w moczu. Białe krwinki są często oznaką infekcji, zmiany nowotworowej lub chorobę nerek.
Wałeczki Niektóre choroby nerek powodują tworzenie się zlepów z różnych substancji w kanalikach nerkowych. Jest kilka typów wałeczków : wałeczki woskowe, tłuszczowe, białkowe, w skład których wchodzą krwinki czerwone lub białe. Rodzaj wałeczków pomaga w rozpoznaniu istniejącej choroby nerek
Kryształy U zdrowych osób w moczu występuje niewielka ilość kryształów. Ale większa liczba kryształów lub obecność specyficznych rodzajów, może powodować tworzenie kamieni moczowych, lub sygnalizować nieprawidłowy metabolizm organizmu.
Posiew moczu Bakterie, drożdże, pasożyty nie występują w prawidłowym moczu. Obecność ich wskazuje na zakażenie.
Badanie jest przeprowadzane z próbki moczu.
BADANIE MOCZU: dlaczego się je wykonuje?
Badanie ogólne moczu przeprowadza się:
jako część rutynowego badania lekarskiego
aby zdiagnozować zakażenie układu moczowego; objawy, takie jak: zmieniona barwę moczu, nieprzyjemny zapach moczu, ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, trudności w oddawaniu moczu, ból w boku, gorączka powinny sugerować konieczność wykonania posiewu moczu
do monitorowania leczenia w takich chorobach jak: cukrzyca, kamienie moczowe, zakażenie układu moczowego, niektóre choroby nerek i wątroby
Przygotowanie do badania moczu
Należy umyć ręce przed przystąpieniem do pobierania moczu. Następnie należy dokładnie ciepłą woda z mydłem umyć narządy płciowe.
Opis badania moczu
Oznaczenie ogólnego badania moczu może być przeprowadzone w szpitalu lub w laboratorium. Pacjent może być poproszony o przyniesienie próbki moczu ze sobą. Pobierając próbkę moczu należy pamiętać że jeżeli pojemnik na mocz ma nakrywkę, należy zdjąć ją i położyć spodem do góry tak by unikać dotykania wewnętrznej strony nakrywki. Mycie okolicy narządów płciowych: Mężczyźni powinni odprowadzić napletek i przemyć żołądź prącia wacikiem. Kobiety powinny rozszerzyć wargi sromowe jedna ręką, a drugą przemyć okolicę pochwy i ujścia cewki moczowej wacikiem, od przodu do tyłu, tak aby nie zabrudzić ujścia cewki bakteriami z odbytu. Rozpocząć oddawanie moczu do toalety. Kobiety powinny kontynuować trzymanie warg sromowych podczas mikcji. Po kilkunastu sekundach, umieścić pojemnik pod strumień moczu i napełnić go około 50 ml moczu (ze środkowego strumienia) bez przerywania oddawania moczu. Unikać dotykania brzegów pojemnika oraz dostania się do środka papieru toaletowego, włosów łonowych, kału, krwi menstruacyjnej lub innych substancji. Zakończyć oddawanie moczu do toalety. Zamknąć pojemnik nakrywką i odnieść do laboratorium. Uzyskanie moczu wydzielanego przez nerki w danej chwili. Opróżnić pęcherz moczowy oddając mocz do toalety. Nie pobierać próbek z tego moczu do badań. Wypić duże ilości płynów w ciągu 30-40 minut Postępować następnie zgodnie z powyższymi instrukcjami. Oddać próbkę moczu do analizy.
Powikłania
Nie ma ryzyka powikłań związanych z pobieraniem moczu do badania.
Wyniki badania moczu
Prawidłowe wartości różnią się między sobą w zależności od laboratorium.
Badanie moczu - normy (wartości prawidłowe):
Kolor: od przeźroczystego do ciemnożółtego
Klarowność: przejrzysty
Zapach: lekko orzeźwiający zapach
Ciężar właściwy: 1.005 - 1.035
pH: 4.5 - 8.0
Białko: brak
Cukier: brak
Ciała ketonowe: brak
Analiza mikroskopowa: krwinki od 0 do kilku w polu widzenia, wałeczki - brak, bakterie (drożdże, pasożyty) - brak, kryształy - kilka w polu widzenia
Odchylenia od normy
Kolor: Wiele artykułów spożywczych oraz leków może zmienić barwę moczu. Bezbarwny mocz może być spowodowany przez niewydolność nerek, niekontrolowaną cukrzycę. Przyczyną ciemnego moczu może być odwodnienie. Czerwonawy kolor moczu może być spowodowany przez krew.
Przejrzystość: Zmętnienie moczu może być spowodowane ropą (białe krwinki), krew (czerwone krwinki), spermę, bakterię, drożdże, kryształy, zarażenie paso�ytami , np. Trichomonas)
Zapach: Niektóre artykuły spożywcze (np. szparagi), witaminy, antybiotyki (np. penicyliny) mogą spowodować specyficzny zapach. Słodki, owocowy zapach występuje w niekontrolowanej cukrzycy). Zakażenia układu moczowego powoduje cuchnący zapach. Mocz pachnący jak syrop klonowy może wskazywać na pewna mutacje genetyczną.
Ciężar właściwy Anormalnie wysoki ciężar właściwy moczu oznacza duże zagęszczenie moczu spowodowane przez: brak podaży płynów, utratę płynów (uporczywe wymioty, biegunka, nadmierne pocenie się) lub obecność białka lub cukrów w moczu. Anormalnie niski ciężar właściwy moczu oznacza duże rozcieńczenie moczu, którego powodem może być nadmierna podaż płynów, ciężką chorobę nerek lub użycie diuretyków.
pH: Niektóre artykuły spożywcze (np. owoce cytrusowe), leki (np. zobojętniające) mogą wpływać na pH moczu. Wysokie, alkaliczne pH może być wywołane przez uporczywe wymioty, chorobę nerek, zakażenie układu moczowego, astmę. Niskie, kwaśne pH może być oznaką odmy płucnej, niekontrolowanej cukrzycy, przedawkowania aspiryny, spożycia nadmiernej ilości alkoholu, wypicia glikolu etylenowego, przedłużającej się biegunce, odwodnienia lub głodzenia.
Białko: Pojawienie się białka w moczu oznacza uszkodzenie nerek, które może być spowodowane zakażeniem, nowotworem, wysokim ciśnieniem krwi, cukrzycą, toczniem rumieniowatym (SLE). Obecność białka w moczu może oznaczać także: niewydolność serca, białaczkę, szpiczaka mnogiego, zatrucie (np. miedzią lub ołowiem), stan przedrzucawkowy (powikłanie w ciąży)
Cukier: Po niektórych lekach glukoza może pojawić się w moczu. Nadmiar glukozy wydzielany do moczu jest spowodowany często niekontrolowaną cukrzycą. Innymi przyczynami mogą być: uszkodzenie wątroby, uszkodzenie mózgu, zatrucie specyficznymi substancjami, choroby związane z nadnerczami lub choroby nerek z upośledzoną reabsorpcją zwrotną glukozy z moczu.
Ciała ketonowe: Obecność ich może wskazywać na źle kontrolowaną cukrzycę, dietę niskowęglanową, głodzenie (w tym anoreksja i bulimia), alkoholizm. Ciała ketonowe pojawiają się w moczu u osób nie jedzących przez 18h lub dłużej. Może pojawić się również u osób chorych z nudnościami i wymiotami przez dłuższy czas. Niski poziom ciał ketonowych występuje czasami u zdrowych kobiet w ciąży.
Analiza mikroskopowa: Czerwone krwinki mogą pojawić się w: uszkodzeniu nerek lub pęcherza moczowego, zakażeniu układu moczowego, zapaleniu nerek (glomerulopatii), raku nerki lub pęcherza moczowego lub toczniu rumieniowatym (SLE). Białe krwinki w moczu oznaczają zakażenie układu moczowego, raku pęcherza moczowego, glomerulopatii, toczniu rumieniowatym W zależności od rodzaju, obecność wałeczków może oznaczać zapalenie lub uszkodzenie kanalików nerkowych, mały przepływ krwi przez nerki, zatrucie metalami (np. miedzią , ołowiem), niewydolność nerek, zakażenie bakteryjne. Zwiększona ilość kryształów lub obecność specyficznych kryształów może sugerować kamicę nerkową, uszkodzenie nerek, upośledzoną przemianę materii. Niektóre leki oraz szczególne zakażenie układu moczowego może spowodować wzrost ilości kryształów w moczu. Obecność bakterii w moczu oznacza zakażenie układu moczowego. Drożdże oraz pasożyty (np. Trichomonas) mogą również spowodować zakażenie układu moczowego.
Czynniki zniekształcające obraz badania
Krew menstruacyjna może zaburzać wyniki badania ogólnego moczu . Wiele leków może zmieniać wynik badania moczu. Wysokie dawki witaminy C przyjmowane łącznie z tetracyklinami (antybiotykami) mogą podwyższyć wyniki cukru, ciał ketonowych i białka Witamina C łącznie z erytromycyną lub trimetroprimem (antybiotyki) mogą spowodować tworzenie się kryształów Zanieczyszczenie, nieodpowiednie przechowywanie próbki może mieć wpływ na wynik badania.
Uwagi końcowe
W niektórych przypadkach mierzy się objętość moczu wytwarzaną w ciągu doby. Większość dorosłych produkuje 1200 do 1500 ml moczu codziennie, a dzieci 300 do 1500 ml moczu. Inne substancje, które można oznaczać w moczu Biluribina, usuwana prawidłowo w całości z kałem i nie ma jej w moczu. Obecność w moczu sugeruje uszkodzenie wątroby lub kiedy odpływ żółci z przewodu żółciowego jest zablokowany (zobacz oznaczenie biluribiny) Urobilinogen, powstaje z biluribiny i jest wydalana w większości z kałem. Tylko niewielka ilość urobilinogenu znajduje się prawidłowo w moczu. Pojawienie się urobilinogenu w moczu może świadczyć o chorobie wątroby (marskość, zapalenie) lub bloku w odpływie żółci z wątroby i pęcherzyka żółciowego. Białko Bence-Jonsa wytwarzanego w nadmiernej ilości w szpiczaku mnogim, można wykryć w moczu u 50proc. osób ze szpiczakiem mnogim. Badanie to wykonuje się przy podejrzeniu szpiczaka. Rutynowe badanie białka zazwyczaj nie wykrywa białka Bence-Jonsa.Przy nieprawidłowym wyniku badania ogólnego moczu, dodatkowe badania mogą być przeprowadzone, np. posiew moczu, zdjęcie rentgenowskie nerek (obrazowanie miedniczek nerkowych z użyciem kontrastu dożylnego), cystoskopię.
Wszystko na temat infekcji dróg moczowych u dzieci Bakterie w moczu
