Jeżeli mrużysz oczy, by przeczytać odległy napis lub rozpoznać znak, nie poznajesz znajomych na ulicy, a w nocy widzisz nieostro - prawdopodobnie jesteś krótkowidzem. Według szacunków naukowców, aż co trzeci Europejczyk i 60 proc. Azjatów cierpi na krótkowzroczność. Nazywana także miopią, od greckiego słowa mrużyć, jest najczęstszą wadą wzroku. Krótkowidz dobrze widzi przedmioty w bliskiej odległości, natomiast to, co znajduje się daleko, jest dla niego rozmazane. Częstym objawem jest też zmęczenie oczu, a nawet ból głowy w okolicy czołowej. Może nam się wydawać, że kontury przedmiotów są rozmyte.
Wada najczęściej ujawnia się przed 20. rokiem życia. Najszybciej pogłębia się w okresie dojrzewania, zwykle potem wyhamowuje. Jeśli wada nie jest skorygowana, z czasem tworzą się charakterystyczne zmarszczki mimiczne wokół oczu. Ponownie wzrok może się pogorszyć kobietom podczas ciąży. Natomiast narastająca krótkowzroczność u dorosłych może być objawem zaćmy lub cukrzycy.
Oko jak aparat
Krótkowzroczność jest tzw. wadą refrakcji. Gałkę oczną można porównać do aparatu fotograficznego. Obiektywem jest układ optyczny oka, a błoną, na której powstają obrazy, jest siatkówka. Wiązka promieni wpadająca do oka, aby dojść do siatkówki, musi przejść przez jego kolejne warstwy: rogówkę, komorę przednią, soczewkę i ciało szkliste, załamując się na poszczególnych elementach. Jeśli gałka oczna jest wydłużona to wpadające promienie po załamaniu przez układ optyczny ogniskują się przed siatkówką. Na siatkówce nie powstaje więc ostry obraz, lecz rozproszona plama. Krótkowidz pomaga sobie mrużąc oczy, gdyż w ten sposób zmniejsza rozproszenie obrazu na siatkówce poprzez zwiększenie głębi ostrości.
Niemowlaki tez niedowidzą
Ze względu na wielkość wady rozróżniamy trzy stopnie krótkowzroczności: niską do -3,0 dioptrii, średnią od -3,0 do -7,0 dioptrii i wysoką powyżej -7,0 dioptrii. Specjaliści wyróżniają też kilka rodzajów krótkowzroczności. Zwykłą, zwaną inaczej korekcyjną lub szkolną, gdy kat załamywania promieni nie jest dostosowany do długości gałki ocznej. Krótkowzroczność soczewkową, zazwyczaj występującą w starszym wieku w przebiegu zaćmy lub cukrzycy. Oraz degeneracyjną, nazywaną złośliwą, w której dochodzi do znacznego wydłużenia gałki ocznej w jej tylnym odcinku i rozwoju rozległych zmian zwyrodnieniowych. Choroba może zacząć się już w wieku niemowlęcym i pogłębiać z wiekiem. Z czasem gałka oczna nabiera kształtu cylindrycznego. W czasie jej wydłużania dochodzi do uszkodzenia naczyniówki i siatkówki, co skutkuje znacznym pogorszeniem ostrości wzroku. Krótkowzroczność degeneracyjna i soczewkowa mogą prowadzić nawet do utraty wzroku - na szczęście są to rzadkie przypadki.
Geny czy komputery?
Wszystko wskazuje na to, że krótkowzroczność jest przynajmniej częściowo uwarunkowana genetycznie. Jednak mechanizm dziedziczenia - mimo bardzo intensywnych badań - nie został dotąd poznany. O ile czynnik genetyczny wydaje się być decydujący w przypadku krótkowzroczności degeneracyjnej, to w przypadku zwykłej - dziedziczymy raczej tylko skłonności. Lekarze podkreślają, ze do rozwoju i powiększania wady przyczynia się długotrwałe wykonywanie czynności wymagających patrzenia z bliska, np. czytanie, patrzenie w ekran komputera, oglądanie telewizji. Zgodnie z tą teorią oczy ludzkie nie są przystosowane do ciągłego obserwowania blisko położonych przedmiotów, do czego zmusza nas cywilizacja.
Najpierw okulista, potem optyk
Podstawą zdiagnozowania krótkowzroczności jest badanie ostrości wzroku. Polega ono na odczytywaniu różnej wielkości liter (w przypadku dzieci - obrazków) z określonej odległości. Oddzielnie jest sprawdzana ostrość wzroku prawego i lewego oka. Na szybką i obiektywną ocenę refrakcji oka pozwala badanie przy użyciu refraktometru komputerowego. Specjalny aparat wpuszcza do oka wiązkę (całkowicie bezpiecznego) promieniowania podczerwonego i analizuje jego refleksy. Wartość wady zostaje podana w formie wydruku komputerowego. Recepta na szkła korekcyjne dla krótkowidza wypisywana jest w dioptriach ze znakiem "-" (np. -1.25) stąd popularna nazwa minusy. Trzeba pamiętać, że wizyta w salonie optycznym nie zastąpi diagnostyki okulistycznej. Wadę należy regularnie (z częstotliwością od 6. miesięcy do 2. lat) kontrolować w gabinecie lekarskim. Okulista podczas badania wykluczy inne przyczyny pogorszenia się wzroku.
LASEK i czarna jagoda
Większości krótkowidzów wystarcza korekcja wady za pomocą okularów lub szkieł kontaktowych. Istnieje ich wiele rodzajów, produkowanych przez różne firmy - każdy znajdzie coś dla siebie. Jeśli jednak chcemy się pozbyć wady na zawsze, możliwa jest laserowa operacja refrakcyjna. Tego typu zabiegi wykonuje się powszechnie od kilkunastu lat. Promień lasera rzeźbi na rogówce delikatne zagłębienie spełniające rolę ujemnej soczewki. Jego średnica i głębokość zależą od stopnia wady. Istnieje kilka odmian zabiegów laserowych: PRK, LASEK, LASIK, EPI-LASIK. Mogą być przeprowadzane tylko u osób dorosłych z ustabilizowaną wadą, gdyż nie hamują jej dalszego rozwoju. Osobom z krótkowzrocznością zaleca się też przyjmowanie suplementów: luteiny, wyciągu z borówki brusznicy, beta karotenu i wit. A. Istnieje kilka systemów ćwiczeń, które mogą zatrzymać postęp, a niekiedy nawet doprowadzić do cofnięcia się wady, np. metoda Batesa czy Litwinowa. Osoby z dużą krótkowzrocznością, rzędu 8-10 dioptrii, powinny unikać dźwigania ciężarów i nadmiernego wysiłku fizycznego (w przypadku kobiet - naturalnych porodów), gdyż grozi to odklejeniem się siatkówki.
