Choroby reumatyczne - co je powoduje, jak wygl�da ich diagnostyka, a jak leczenie?

Choroby reumatyczne obejmuj� przede wszystkim uk�ad ruchu. Pozostawione bez leczenia lub leczone �le mog� doprowadzi� do deformacji oraz ca�kowitej niepe�nosprawno�ci chorego. Dlatego tak wa�ne jest nie bagatelizowanie pierwszych objaw�w i jak najszybsza konsultacja z lekarzem. Najbardziej skuteczne jest to leczenie, kt�re zosta�o wprowadzone nie p�niej ni� rok od wyst�pienia pierwszych objaw�w.

Samo leczenie w du�ej mierze zale�y od typu schorzenia. Najcz�ciej jednak opiera si� ona farmakoterapii, rehabilitacji, a czasem i psychoterapii.

Choroby reumatyczne - co przyczynia si� do ich rozwoju?

Odpowied� na to pytanie nie jest taka prosta. Wi�kszo�� z nich ma pod�o�e autoimmunologiczne. Z jakiego� powodu uk�ad odporno�ciowy zaczyna atakowa� i niszczy� w�asny organizm. Zdaniem badaczy przyczyna takiego „zaburzenia” mog� by� czynniki genetyczne, infekcja, a nawet niekt�re leki.

Jakie s� rodzaje chor�b reumatycznych?

Choroby reumatyczne dzieli si� na:

1. Uk�adowe choroby tkanki ��cznej

• reumatoidalne zapalenie staw�w - choroba rozwija si� cz�ciej u kobiet mi�dzy 30 a 50 rokiem �ycia. Najbardziej charakterystycznym objawem RZS jest poranna sztywno�� stawu, kt�ra utrzymuje si� co najmniej przez godzin�. W pierwszej kolejno�ci atakowane ma�e stawy, czyli d�onie i stopy. Do innych objaw�w nale�e� mog� zanik mi�ni, guzki reumatoidalne pod sk�r�, stan podgor�czkowy.
• m�odzie�ce idiopatyczne zapalenie staw�w - pojawia si� u dzieci do 16 roku �ycia z nierozpoznanych do tej pory przyczyn, cz�ciej wyst�puje u dziewczynek. Pierwszym objawem choroby jest obrz�k  i stan zapalny w obr�bie stawu (najcz�ciej kolanowego, skokowo-goleniowego lub nagdarstka), jego obecno�� wywo�uje silny b�l i ograniczenie ruchomo�ci stawu.
• tocze� rumieniowaty uk�adowy - choroba autoimmunologiczna doprowadzaj�ca do stanu zapalnego wielu tkanek i narz�d�w. U chorych na twarzy pojawia si� charakterystyczny rumie� w kszta�cie motyla, dodatkowo chorym dokuczaj� b�le staw�w, obrz�ki. Maj� tak�e tendencj� do tworzenia si� nad�erek w jamie ustnej.
• twardzina - prowadzi do stwardnienia sk�ry. W pierwszej kolejno�ci choroba zajmuje ramiona i okolice klatki piersiowej. Pierwszym objawem sugeruj�cym twardzin� mo�e by� tzw. objaw Raynauda (charakteryzuje si� nag�ym skurczem, t�tnic w obr�bie r�k, d�onie w pierwszej kolejno�ci staj� si� blade, a nast�pnie sine, tak� reakcje organizmu aktywuje niska temperatura).
• zapalenie wielomi�niowe i sk�rno-mi�niowe - prowadzi do os�abienia mi�ni zazwyczaj w obr�bie karku, bioder, bark�w oraz grzbietu przez co chorzy maj� powa�ne problemy z podnoszeniem si� czy wchodzeniem po schodach; w przypadku zapalenia sk�rno-mi�sniowego na sk�rze pojawia si� rumie� wok� oczu lub na dekolcie w kszta�cie litery V. Najbardziej charakterystycznym objawem s� grudki Gottrona - lekko wypuk�e, sine guzki;
• martwicze zapalenie naczy� i inne waskulopatie - wywo�uje zapalenie �cian naczy� krwiono�nych, w konsekwencji krew nie kr��y prawid�owo, tym samym tkanki i narz�dy nie s� prawid�o ukrwione i od�ywione;
• zesp� Sjogrena (tzw. zesp� sucho�ci) - schorzenie charakteryzuje si� sucho�ci�, uczuciem pieczenia i sw�dzenia oczu (chorzy skar�� si� na uczucie piasku pod powiekami), mo�e tak�e pojawi� si� nadmierna sucho�� w gardle oraz problemy z prze�ykaniem.

2. Spondyloartropatie (zapalenia staw�w z zaj�ciem staw�w kr�gos�upa) 

• zesztywniaj�ce zapalenie staw�w kr�gos�upa - jest to choroba przewlek�a prowadz�ca do stopniowego zarastania szczelin pomi�dzy kr�gami kr�gos�upa. Charakteryzuje si� t�pym b�lem kr�gos�upa, kt�ry promieniuje do po�ladk�w, uda oraz kolana. Najbardziej dokuczliwy jest w nocy, w ci�gu dnia, zw�aszcza po wysi�ku fizycznym, ust�puje;
• reaktywne zapalenie staw�w (Zesp� Reitera) - stan zapalny staw�w (pojawia si� niesymetrycznie), wywo�uje silny b�l przy zginaniu stawu, najcz�ciej rozwija si� w obr�bie stawu skokowego, kolanowego oraz nadgarstka. Charakterystycznym objawem choroby jest b�l pi�ty i kr�gos�upa w odcinku l�d�wiowym;
• �uszczycowe zapalenie staw�w - bardzo cz�sto towarzyszy �uszczycy sk�ry i paznokci, schorzenie wywo�uje bolesno�� staw�w, zaczerwienie i obrz�k staw�w (spowodowane nagromadzeniem p�yn�w) oraz ich zesztywnienie.

3. Choroby zwyrodnieniowe staw�w

• pierwotna
• wt�rna

Najbardziej charakterystycznym objawem choroby zwyrodnieniowej jest strzykanie, trzaskanie, zgrzytanie w stawach, a tak�e silny b�l przy obci��eniu, np. podczas wchodzenia po schodach, podnoszeniu si� z krzes�a czy stania.

4. Zapalenie staw�w, pochewek �ci�gien i kaletek maziowych towarzysz�ce zaka�eniu

5. Choroby metaboliczne i gruczo��w dokrewnych, kt�rym towarzysz� choroby staw�w, m.in.:

• dna moczanowa - to zesp� objaw�w zwi�zanych z zaburzeniami metabolizmu bia�kowego, wywo�uje ostry b�l staw�w, najsilniejszy jest w nocy lub wcze�nie rano, czasem zaj�ty staw jest obrz�kni�ty i dra�liwy na dotyk. Trudny do wytrzymania b�l wywo�uj� odk�adaj�ce w si� w obr�bie staw�w zwi�zki purynowe;
• amyloidoza, zwana te� skrobiawic� - schorzenie prowadzi do odk�adania si� w r�nych cz�ciach cia�a bia�ek, je�li gromadz� si� w obr�bie staw�w wywo�uj� obrz�k, dodatkowo schorzeniu mog� towarzyszy� zaburzenia uk�adu pokarmowego, tj. biegunki, zaparcia, a tak�e zmiany sk�rne i dr�twienia

6. Zaburzenia nerwowo-naczyniowe, m.in.:

• neuropatyczne choroby staw�w (stawy Charcota, artropatia neurogenna) - jest powik�aniem cukrzycy. Zmiany zwyrodnieniowe pojawiaj� si� w obr�bie stopy i prowadz� do powstawania deformacji, owrzodze�. W zaawansowanym stadium konieczna mo�e by� amputacja;
• zesp� cie�ni kana�u nadgarstka - pacjenci z tym schorzeniem skar�� si� przede wszystkim na b�l oraz mrowienie, dr�twienie kciuka, palca wskazuj�cego, �rodkowego oraz cz�ci serdecznego (nie obejmuje palca ma�ego). Zdarza si�, �e b�l promieniuje do ramienia lub barku.

7. Choroby ko�ci i chrz�stek, m.in.:

• osteoporoza - czyli zeszotowienie ko�ci, schorzenie charakteryzuje si� zmniejszeniem g�sto�ci ko�ci i wi�ksz� podatno�ci� na z�amania;
• osteoartropatia przerostowa - stan zapalny, kt�ry prowadzi do deformacji ko�ci plac�w st�p i d�oni;
• choroba Pageta ko�ci - schorzenie wywo�uje silny b�l i prowadzi do deformacji zaj�tej ko�ci, chorzy s� bardziej podatni na z�amania.

8. Zmiany zapalne w obr�bie tkanek mi�kkich, m.in.:

• fibromialgia - wywo�uje rozleg�y b�l w obr�bie tzw. punkt�w spustowych, przewlek�e zm�czenie, os�abienie, uczucie sztywno�ci oraz nie daj�cy odpoczynku sen;
• zapalenie �ci�gien - schorzeniu towarzyszy b�l �ci�gien, kt�ry nasilaj� si� podczas ruchu, obrz�k, zmniejszenie zakresu ruchu, ocieplenie okolicy, os�abienie, wra�liwo�� na dotyk;
• zmiany w kr��kach mi�dzykr�gowych.