Gor�czka - co trzeba o niej wiedzie� i jakim chorobom mo�e towarzyszy�?

Przyj�o si�, �e optymalna temperatura ludzkiego cia�a to 36,6 stopni Celsjusza. Cho� faktycznie tak jest, to w zale�no�ci od tego, w jaki spos�b b�dzie ona mierzona wynik mo�e by� inny. W krajach anglosaskich temperatur� cia�a mierzy si� przez umieszczenie termometru w ustach - wtedy powinien on wskaza� 36,9 stopnia. Przy pomiarze w odbytnicy (najcz�ciej stosowany jest u dzieci oraz wtedy, gdy zale�y nam na dok�adno�ci) termometr poka�e 37,1 stopnia. Tyle samo poka�e pomiar w uchu pacjenta. Warto�� 36,6 pojawia si� wtedy, gdy temperatura mierzona jest pod pach�.

Trzeba sobie zdawa� spraw�, �e te warto�ci nie zawsze s� miarodajne. Temperatura ludzkiego cia�a zmienia si� w zale�no�ci od pory dnia, a w przypadku kobiet b�dzie ona zale�na od cyklu miesi�czkowego. Nie bez znaczenia jest tak�e wysi�ek fizyczny (aktywno�� fizyczna podnosi temperatur�). Dlatego drobne odst�pstwa od normy nie s� powodem do niepokoju. Czujno�� trzeba zachowa� dopiero wtedy, gdy temperatura osi�gnie 38 stopni, czyli tzw. stan podgor�czkowy. Je�li temperatura cia�a ro�nie m�wi si� o:

• gor�czce nieznacznej to od 38 do 38,5 stopni Celsjusza,
• gor�czka umiarkowana waha si� od 38,5 do 39,5 stopni Celsjusza,
• gor�czka znaczna to 39,5 do 40,5 stopni Celsjusza,
• gor�czka wysoka to 40,5 do 41 stopni Celsjusza,
• gor�czka nadmierna - powy�ej 41 stopni Celsjusza.

Dlaczego temperatura cia�a si� zmienia?

Temperatur� ludzkiego cia�a reguluje tzw. punkt nastawczy w j�drze przedwzrokowym podwzg�rza w m�zgu. Je�li jest ona za niska do organizmu trafia odpowiedni bodziec. Wtedy specyficzne ruchy mi�ni (to dr�enie, kt�re pojawia si� w sytuacji, gdy robi si� nam zimno) wytwarza ciep�o i podnosi temperatur� cia�a. Kiedy temperatura jest zbyt wysoka zaczyna si� sch�adza�, czyli poci�. Ten ostatni mechanizm pojawia si� przy gor�czce. Sk�d ona si� bierze? Zazwyczaj jest spowodowana wnikni�ciem do organizmu patogen�w. Zagro�enie sprawia, �e organizm zaczyna wytwarza� zwi�zki (tzw. pirogeny endogenne), kt�re podnosz� temperatur� cia�a i przyspieszaj� metabolizm. Dzi�ki czemu organizm mo�e szybciej i wi�cej wytworzy� limfocyt�w, czyli kom�rek krwi, kt�rych podstawowym zadaniem jest zwalczanie zagro�enia.

Co oznacza gor�czka?

Podwy�szona temperatura cia�a zazwyczaj ma zwi�zek z infekcj�. Mog� j� wywo�a� zar�wno wirusy, bakterie, jak i grzyby. Ale nie tylko skok temperatury mo�e by� wynikiem du�ego wysi�ku fizycznego, lub skutkiem ubocznym przyjmowanych lek�w. Mo�e mie� zwi�zek z zatruciem czy kontaktem z toksynami. Gor�czka mo�e tak�e towarzyszy� niekt�rym chorobom nowotworowym czy autoimmunologicznym (tocze� uk�adowy, zapalenie staw�w).

Do najcz�stszych przyczyn pojawienia si� gor�czki nale�y oczywi�cie przezi�bienie, grypa, angina i inne choroby g�rnych dr�g oddechowych, bez wzgl�du na przyczyn� zaka�enia (wirusowe czy bakteryjne). Mog� to by� r�wnie� choroby zaka�ne (np. ospa wietrzna, odra, r�yczka), czy infekcje dr�g moczowych. Gor�czka cz�sto towarzyszy tak�e powa�niejszym schorzeniom, takim jak np. nadczynno�� tarczycy, zawa� serca, udar m�zgu, posocznica.

Gor�czka - kiedy trzeba j� zbi�?

To, �e gor�czka jest naturalna i dowodzi, �e uk�ad odporno�ciowy dzia�a prawid�owo nie ulega w�tpliwo�ci. Zatem, czy trzeba z ni� walczy�? W tej kwestii zdania cz�sto s� podzielone. Jedni uwa�aj�, �e skoro jej obecno�� to w�a�ciwa reakcja obronna organizmu - nie potrzeby z ni� walczy� i trzeba pozwoli�, aby uk�ad immunologiczny chorego sam zwalczy� zagro�enie. Inni wychodz� z za�o�enia, dzi�ki lekom i choroby, i gor�czki mo�na pozby� si� du�o szybciej i bezpieczniej dla chorego. Cho� poniek�d oba podej�cia maj� w sobie troch� racji, to w praktyce przyj�a si� zasada, �e zbijanie gor�czki jest konieczne wtedy, gdy przekroczy ona warto�� 38,5 stopnia. Przy wy�szych warto�ciach mo�e doj�� do nieodwracalnych zmian w m�zgu, dlatego temperatura cia�a, kt�ra dobija do 40 stopni bezwzgl�dnie wymaga ju� lekarskiej interwencji. Dotyczy to nie tylko doros�ych, ale tak�e dzieci, dlatego bardzo wa�ne jest, zw�aszcza w przypadku tych najm�odszych zachowa� szczeg�ln� czujno�� i nie przegapi� momentu na podanie leku.

Gor�czka, kt�ra si�ga niemal 40 stopni Celsjusza stanowi zagro�enie tak�e dla os�b, kt�re maj� problemy z sercem oraz u kobiet w ci��y. Tak�e w ich przypadku konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem.

Gor�czka - czym j� zbija�?

Do zbijania gor�czki najcz�ciej wykorzystuje si� leki na bazie paracetamolu, ibuprofenu, kwasu acetylosalicylowego czy polopiryny. Oddzia�uj� one na o�rodek w m�zgu odpowiedzialny za wzrost temperatury, tym samym cia�o zaczyna si� poci� i oddaje ciep�o „na zewn�trz”. 

Przy stanach podgor�czkowych czy te� temperaturze, kt�ra delikatnie przekracza 38 stopni Celsjusza, zamiast lek�w mo�na si�gn�� po naturalne substancje, kt�re pomagaj� obni�y� temperatur�. Najlepiej do tego nadaj� si� napary z lipy, malin czy kory d�bu.

Gor�czka i intensywne pocenie si� sprzyjaj� odwodnieniu. Dlatego bardzo wa�ne jest, aby osoba choroba przyjmowa�a spore ilo�ci p�yn�w. To najlepszych spos�b, aby nie tylko nie dopu�ci� do odwodnienia, ale dostarczy� organizmowi niezb�dnych witamin czy substancji od�ywczych. W sytuacji, gdy gor�czka towarzyszy zatruciu, czyli wsp�istniej z wymiotami czy biegunk�, warto zaopatrzy� si� w specjalne mieszanki elektrolit�w (mo�na je dosta� w aptece), kt�re pomog� szybciej regenerowa� organizm i uzupe�ni� braki substancji, kt�rych organizm potrzebuje.