Wirus odry przenosi się wyłącznie przez kontakt bezpośredni, począwszy od okresu początkowego do 2-3 dni po pojawieniu się wysypki i rumienia skórnego. Jest wydalany drogą kropelkową przez kichanie i kaszel, a wnika przez górne drogi oddechowe i spojówki. Okres między zakażeniem a wystąpieniem objawów choroby (okres inkubacji) wynosi 9-12 dni. Największa zachorowalność występuje w pierwszych dwóch latach życia w strefach miejskich, w wieku szkolnym na wsi, w pierwszych miesiącach życia w regionach tropikalnych, gdzie stanowi jedną z głównych przyczyn śmierci.
Odra - Objawy choroby
Przed pojawieniem się wysypki odra może wywołać wysoką gorączkę, nieżyt nosa, krtani, spojówek. Charakterystyczne jest pojawianie się na błonie śluzowej policzków, w pobliżu zębów trzonowych, niedużych plam w kolorze żywej czerwieni z białawym środkiem. Następnie, po prawie 14 dniach od zarażenia, pojawiają się wykwity skórne . Wysypka składa się z wykwitów w kolorze od jasnoczerwonego do czerwonego winnego, które mają tendencję do wylewania się, zwłaszcza na twarzy, i rozprzestrzeniania się w kierunku czaszkowo-ogonowym (rozpoczynają się w obszarach za uszami i rozprzestrzeniają się w ciągu 2-3 dni na twarz, szyję, tułów i kończyny). Twarz jest obrzęknięta, wydzielina z nosa i spojówek obfita. Poza wysoką gorączką prawie zawsze występuje intensywna astenia, ból głowy , utrata łaknienia, często stan wyczerpania. Są także formy łagodne, które mogą pojawić się u osób częściowo odpornych (dzieci poniżej 6. miesiąca życia posiadające jeszcze przeciwciała matki lub osoby, które otrzymały specyficzne immunoglobuliny). Lekka krótkotrwała wysypka, której towarzyszą nieznaczne oznaki zajęcia górnych dróg oddechowych, może często utrudnić zdiagnozowanie odry.
Odra - Leczenie choroby
Nie ma środków swoistych, jedynie o charakterze ogólnym: odpoczynek w łóżku, środki przeciwgorączkowe, wykrztuśne. Dieta może być dowolna z przewagą płynnej, w związku ze znaczną potliwością spowodowaną środkami przeciwgorączkowymi. Ewentualne komplikacje muszą być natychmiast leczone, np. nadkażenia bakteryjne - antybiotykami. Ze względu na możliwość wystąpienia komplikacji konieczna jest uważna kontrola chorego dziecka i zwracanie uwagi na pojawienie się objawów, takich jak:
zmiany w przebiegu stanu gorączkowego ;
zmiany stanu psychicznego i zmysłów;
nasilenie kaszlu, ból ucha.
Odra jest chorobą, której można zapobiegać za pomocą szczepień lub podawania immunoglobulin. Szczepionka jest wstrzykiwana podskórnie w jednej dawce; w Polsce obowiązkowa w 13.-14. mies. życia oraz powtórnie.
Odra - Profilaktyka jest najważniejsza
Profilaktyka bierna jest wskazana u kobiet ciężarnych, osób o obniżonej odporności i osłabionych, nosicieli poważnych chorób wrodzonych, narażonych na ciężkie formy choroby. Podanie domięśniowo w ciągu pierwszych 5-6 dni od zakażenia daje odporność na ok. 3 tyg. Aby kontrolować rozprzestrzenienie się choroby, należy:
unikać kontaktów ustnych i używania przedmiotów wspólnych z osobami chorymi;
zabezpieczać osoby o obniżonej odporności i noworodki przed ewentualnym zakażeniem, ponieważ należą one do grupy podwyższonego ryzyka, u których mogłaby się rozwinąć ciężka forma choroby;
izolować pacjentów na 5 dni następujących po pojawieniu się wysypki, zwłaszcza jeśli mieszkają w społeczności lub w środowiskach, które mogą się stykać z kobietami ciężarnymi lub dziećmi;
używać maseczek podczas sprawowania opieki.
