Krzywica - choroba wieku dzieci�cego
Krzywica zdarza si� si� u ma�ych dzieci, zwykle od trzeciego miesi�ca do drugiego roku �ycia. Wsp�cze�nie jest ju� diagnozowana rzadziej, ni� w poprzednich wiekach, ale wci�� si� zdarza. G��wn� przyczyn� jest brak witaminy D, odpowiedzialnej za budow� ko�ci. Witamina D ma bowiem, mi�dzy innymi, regulowa� gospodark� wapniowo-fosforanow� organizmu, poprzez u�atwianie procesu metabolizowania wapnia oraz fosforu. Dostarczana jest organizmowi w dwojaki spos�b. Jednym ze �r�de� witaminy D jest po�ywienie. Ale w znacznie wi�kszym stopniu za witamin� D odpowiada s�o�ce, a dok�adnie proces syntetyzowania witaminy D w naszej sk�rze pod wp�ywem promieniowania ultrafioletowego.
W po�owie XIX wieku zacz�y si� pojawia� pierwsze analizy naukowe, kt�re powi�za�y rozw�j krzywicy z brakiem nas�onecznienia, a na pocz�tku XX wieku odkryto witamin� D i nast�pnie zacz�to bada� jej funkcje. Odk�d poznano bli�ej rol� pe�nion� przez witamin� D oraz proces powstawania krzywicy, zacz�to tworzy� programy przeciwdzia�ania chorobie. W tej chwili krzywica jest do�� rzadka w krajach rozwini�tych, natomiast nadal zbiera spore �niwo w ubo�szych rejonach �wiata.
W jaki spos�b mo�e doj�� do krzywicy u ma�ego dziecka? Gdy witamina D przestaje wspomaga� wch�anianie wapnia z pokarmu i zaczyna go brakowa� w organizmie, ten uzupe�nia niedobory pobieraj�c pierwiastek mi�dzy innymi z ko�ci. Odwapnienie ko�ci u ma�ego dziecka jest gro�ne, prowadzi bowiem szybko do ich zniekszta�cenia.
Krzywic� zagro�one s� przede wszystkim dzieci ma�o przebywaj�ce na s�o�cu, a tak�e z kraj�w, gdzie s�onecznych dni w roku jest mniej lub �yj� w zadymionych miastach. W grupie ryzyka znajduj� si� tak�e dzieci pochodz�ce z ci�� bli�niaczych, noworodki z nisk� mas� urodzeniow� i wcze�niaki. W tych przypadkach mog�o doj�� do niedobor�w witaminy D jeszcze w czasie �ycia p�odowego.
Objawy krzywicy
W pocz�tkowym okresie mo�na zauwa�y� u dziecka szczeg�ln� potliwo�� g��wki, zw�aszcza w momencie, gdy jest karmione. Ponadto dziecko traci �aknienie, ma cz�ste zaparcia, jest niespokojne i dra�liwe. Objawami niedoboru witaminy D s� tak�e: d�ugie niezrastanie si� ciemi�czka, p�ne lub nieprawid�owe wyrzynanie si� z�b�w, a tak�e charakterystyczne dla krzywicy deformacje ko�ci. Dziecko ma zbyt ma�y obw�d klatki piersiowej, niekt�re fragmenty ko�ci ulegaj� pogrubieniu, czaszka jest sp�aszczona, nast�puje tak�e rozmi�kanie ko�ci potylicy.
Gdy dziecko zaczyna siada�, mo�e pojawi� si� u niego na odcinku l�d�wiowym kr�gos�upa garb krzywiczny, spowodowany obci��eniami ko�ci. A potem, gdy ju� maluch chodzi, wyginaj� si� u niego ko�ci n�g. tworz�c charakterystyczny pa��k, poniewa� s�abe ko�ci nie wytrzymuj� naporu coraz ci�szego cia�a. Dochodzi wtedy do powstania tzw. szpotawych kolan, czyli wady postawy, w kt�rej nogi uk�adaj� si� w liter� O, albo te� do ko�lawo�ci (nogi tworz� liter� X) oraz do rozwoju p�askostopia.
Nieleczona krzywica powoduje trwa�� deformacj� ko�ci, w tym deformacj� klatki piersiowej oraz wady kr�gos�upa, takie jak kifoza odcinka piersiowego oraz lordoza odcinka l�d�wiowego, skolioza, pogrubienie nasad ko�ci d�ugich, zwane bransoletami krzywiczymi. Wykszta�ca si� tzw. ptasia lub lejkowata klatka piersiowa. Ko�ci miednicy ulegaj� zniekszta�ceniu, czaszka nabiera charakterystycznego kwadratowego kszta�tu, a z�by rosn� s�abe i wadliwie zbudowane - korona z�ba jest odwapniona i nieprawid�owo wykszta�cona. Os�abione mi�nie powoduj� wypchni�cie brzucha do przodu, okre�lane mianem "�abi brzuch". Dziecko z objawami krzywicy b�dzie te� mia�o k�opoty z utrzymaniem g�owy w pionie.
Niski poziom wapnia we krwi sprzyja napadom t�yczki, czyli nadmiernych skurcz�w ko�czyn dolnych, g�rnych lub krtani. Dziecko mo�e mie� tak�e napady drgawek.
Krzywica a wzrost
Krzywica powoduje zaburzenia w rozwoju ko�ci, wp�ywaj�c przy tym na op�nienie wzrostu dziecka. Dziecko s�abiej si� rozwija, jego rozw�j psychomotoryczny ulega zaburzeniom. Towarzyszy temu obni�enie odporno�ci organizmu i cz�stsze infekcje. W p�niejszym wieku krzywica przyspiesza rozw�j osteoporozy. Krzywica a osteoporoza wi��� si� ze sob�, poniewa� w obu przypadkach dochodzi do os�abienia struktury mineralnej ko�ci z powodu niedobor�w witaminy D3.
Jak leczy� krzywic� i jak zapobiec krzywicy?
Zapobieganie krzywicy polega na dostarczeniu dziecku odpowiedniej ilo�ci witaminy D. A zatem, wa�ne s� codzienne d�u�sze spacery, ekspozycja na s�o�ce, a tak�e podawanie dziecku od pierwszych chwil �ycia odpowiednich dawek witaminy D3, je�eli istnieje ryzyko niedoboru. Lekarz pediatra powinien zdecydowa� o suplementowaniu witaminy po dok�adnym zbadaniu dziecka.
Wa�ne jest w pocz�tkowych latach �ycia dziecka monitorowanie poziomu witaminy D w organizmie, aby w razie niedobor�w poda� mu odpowiedni� dawk�. Badany jest poziom wydalanego z moczem wapnia, co jest istotne dla okre�lenia, jak organizm dziecka gospodaruje tym minera�em. W krwi dziecka szuka si� oznak niedoboru lub nadmiaru soli wapnia i fosforu. Ponadto, dla zdrowych ko�ci malucha nie bez znaczenia jest dieta matki w okresie ci��y, dlatego lekarze cz�sto zalecaj� przysz�ym matkom dodatkowe dawki witaminy D3. Przy czym nale�y mie� na uwadze, �e zar�wno brak, jak i nadmiar witaminy D, s� niekorzystne dla zdrowia.
Podstaw� przy zapobieganiu krzywicy pozostaje zbilansowana dieta oraz odpowiednia ekspozycja na s�o�ce.
