Rwa kulszowa - objawy, ile trwa
Rwa kulszowa to zesp� objaw�w b�lowych spowodowanych uciskiem na nerw kulszowy. B�l promieniuje od dolnej cz�ci kr�gos�upa przez po�ladek, udo, a� do stopy. Mo�e by� stosunkowo �agodny i okresowy, ale te� bardzo nag�y i tak silny, �e uniemo�liwia poruszanie.
Nerw kulszowy sk�ada si� z korzeni rdzeniowych i jest najd�u�szym oraz najszerszym nerwem w ciele cz�owieka. Zaczyna si� w dolnej cz�ci plec�w, przechodzi przez po�ladki i ko�czy si� poni�ej kolana. To, na jakie miejsca w ciele cz�owieka promieniuje b�l, zale�y od tego, kt�ry korze� nerwu kulszowego jest uciskany i przez kt�re kr�gi kr�gos�upa. W ekstremalnych przypadkach rwa kulszowa mo�e prowadzi� do problem�w z wydalaniem moczu i ka�u oraz do niedow�adu ko�czyn dolnych. W wi�kszo�ci przypadk�w b�l zwi�zany z atakiem rwy kulszowej mija po oko�o dw�ch miesi�cach.
Rwa kulszowa - przyczyny
Przyczyny pojawienia si� rwy kulszowej zwi�zane s� z nadmiernym b�d� niew�a�ciwym obci��aniem kr�gos�upa oraz d�ugoterminowymi konsekwencjami takiej sytuacji. Rwa kulszowa najcz�ciej dotyka osoby pomi�dzy 30 a 50 rokiem �ycia, przy czym bardziej nara�eni s� m�czy�ni. Czynniki ryzyka wyst�pienia rwy to:
- praca fizyczna wymagaj�ca noszenia ci�kich przedmiot�w
- siedz�cy tryb �ycia
- nadwaga
- d�ugotrwa�y stres
- ci��a
Bezpo�rednie przyczyny ataku rwy kulszowej to:
- przepuklina kr��k�w mi�dzykr�gowych (dyskopatia)
- skurcz mi�ni powsta�y na skutek urazu
- infekcje
- urazy
- zapalenia staw�w
- zesztywniaj�ce zapalenie staw�w kr�gos�upa
- zw�enie kana�u kr�gowego
- kr�gozmyk, czyli przemieszczenie kr�g�w
Zapalenia staw�w mog� by� zwi�zane s� ze zmianami zwyrodnieniowymi lub mie� pod�o�e reumatyczne.
Rwa kulszowa - diagnoza
Rwa kulszowa objawia si� bardzo silnym b�lem w dolnej cz�ci plec�w. W wi�kszo�ci przypadk�w mija samoistnie, bez konieczno�ci podejmowania specjalistycznego leczenia. W zale�no�ci od konkretnego przypadku ostry b�l mo�e min�� po kilku dniach lub po kilku tygodniach. Je�li b�l nie mija, konieczna jest konsultacja lekarska i postawienie trafnej diagnozy.
Choroby wywo�uj�ce b�l plec�w to nie tylko rwa kulszowa. Mog� to by� r�wnie� zupe�nie inne schorzenia jak np.:
- t�tniak aorty
- choroba niedokrwienna serca
- choroba Pageta
- choroby tarczycy
Badanie rozpoczyna si� od zebrania wywiadu, kt�rego obszern� cz�� stanowi� informacje o charakterze b�lu, jego umiejscowieniu oraz ewentualnych urazach, kt�re mog�y go wywo�a�. Ten o pochodzeniu z nerwu kulszowego jest nag�y, przypomina przej�cie pr�du i cz�sto towarzyszy mu uczucie dr�twienia lub mrowienia. B�l kulszowy mo�e nasila� si� podczas pochylania, kaszlu czy dmuchania nosa.
Obok przeprowadzenia wywiadu konieczne jest wykonanie szeregu test�w, kt�re mog� pom�c np. w okre�leniu potencjalnych uszkodze� nerwu kulszowego. Wykonuje si� takie badania jak:
- test Lasegue’a
- badanie neurologiczne ko�czyn
- badanie si�y mi�niowej
- badanie ruchomo�ci kr�gos�upa l�d�wiowego
B�l wywo�any atakiem rwy kulszowej mo�e by� przewlek�y. W takich sytuacjach do okre�lenia dok�adnej przyczyny b�lu stosuje si� badania obrazowe, dzi�ki kt�rym mo�na oceni� stan kr�gos�upa, w tym ewentualne zmiany zwyrodnieniowe. Najwi�cej informacji dostarcza rezonans magnetyczny. Pacjenci, kt�rzy z r�nych przyczyn nie mog� zosta� skierowani na takie badanie, powinni mie� wykonan� tomografi� komputerow�. Najmniej informacji dostarcza badanie RTG kr�gos�upa lecz nawet ono pozwala na og�ln� ocen� stanu kr�gos�upa.
Ostry b�l nogi i cz�ci l�d�wiowej kr�gos�upa to charakterystyczne objawy rwy kulszowej Fot. Shutterstock/studio graficzne Gazeta.pl
Rwa kulszowa - leczenie
Wi�kszo�� przypadk�w rwy kulszowej nie wymaga podejmowania specjalistycznego leczenia, a b�l mija nawet po kilku dniach. Dlatego pierwszym wyborem w leczeniu rwy kulszowej s� og�lnie dost�pne leki przeciwb�lowe. Stosuj�c samodzielnie leki dost�pne bez recepty warto pami�ta�, aby stosowa� je w jak najmniejszej skutecznej dawce przez mo�liwie najkr�tszy czas.
Opr�cz terapii farmaceutykami, ulg� w b�lu kr�gos�upa po silnym ataku rwy kulszowej mo�e przynie�� kilka dni sp�dzone w ��ku.
Je�li mimo podj�cia takich �rodk�w b�l nie ust�pi, lekarz mo�e dodatkowo zaleci� przyjmowanie niesteroidowych lek�w przeciwzapalnych lub lek�w rozlu�niaj�cych mi�nie.
W walce z b�lem pomocne mog� okaza� si� zabiegi fizjoterapii takie jak:
- Przezsk�rna stymulacja elektryczna - to nic innego jak stymulacja nerw�w pr�dem o niskim nat�eniu. Wysoka cz�stotliwo�� pr�du pobudza grube w��kna czuciowe, a dzi�ki temu zmniejsza si� odczuwanie b�lu, kt�ry jest przesy�any cienkimi w��knami czuciowymi. Tego typu terapia stosowana jest najcz�ciej przy chronicznym b�lu plec�w i pomaga oko�o 30 proc. chorych.
- Ultrad�wi�ki - u�mierzaj� b�l i wspomagaj� gojenie. Ultrad�wi�ki wprawiaj� w wibracje poszczeg�lne kom�rki cia�a, przez co stymulowane s� grube w��kna czuciowe. Ich dzia�anie wspomaga gojenie, dzi�ki czemu stan zapalny powinien ust�pi� szybciej.
- Gor�ce i zimne ok�ady. Mo�na je stosowa� na przemian. Gor�ce ok�ady powinny by� stosowane dopiero po opanowaniu b�lu a nie bezpo�rednio w momencie ataku rwy kulszowej. Zwi�kszaj� dop�yw krwi i tlenu oraz zmniejszaj� napi�cie mi�ni. Ciep�o mo�e zmniejsza� odczuwanie b�lu dzi�ki stymulacji grubych w��kien czuciowych. Je�li ciep�e ok�ady zwi�kszaj� odczuwanie b�lu, nale�y stosowa� tylko zimne. Ok�ady lodowe nie powinny by� przyk�adane na d�u�ej ni� pi�tna�cie minut. Nale�y r�wnie� unika� bezpo�redniego kontaktu lodu ze sk�r�.
- Popularn� metod� stosowan� w walce z b�lem wywo�anym przez rw� kulszow� s� masa�e. Pomagaj� one rozlu�nia�, przykurczone podczas ataku rwy kulszowej mi�nie. Aby masa�e przynios�y realn� popraw� nie mo�na poprzesta� na pojedynczych zabiegach. Masa�e powinny by� jednym z element�w terapii. Nale�y pami�ta�, �e nie mog� one zast�pi� �wicze� oraz dbania o prawid�ow� postaw� cia�a.
Niestety, nie wszystkie przypadki rwy kulszowej mog� zosta� wyleczone bezinwazyjnie. Je�li podczas wykonywanych bada�, np. podczas rezonansu magnetycznego, oka�e si�, �e b�l kulszowy zwi�zany jest z przepuklin� kr��ka mi�dzykr�gowego, uwypukleniem kr��ka lub kr�gozmykiem, rozwi�zaniem mo�e by� operacja. W dw�ch pierwszych przypadkach wykonuje si� zabieg dyskotomii, czyli usuni�cia cz�ci uszkodzonego kr�gu, kt�ry uciska na nerwy. Je�li problemem jest kr�gozmyk, nale�y przeprowadzi� zabieg stabilizacji polegaj�cy na po��czeniu dw�ch lub wi�cej kr�g�w ze sob�.
Rwa kulszowa - �wiczenia
Ataki rwy kulszowej mog� si� powtarza�. Jednym ze sposob�w zminimalizowania ryzyka kolejnych atak�w jest wzmocnienie mi�ni kr�gos�upa i brzucha poprzez regularne �wiczenia. Z jednej strony maj� one pozytywny wp�yw na wag� (nadwaga i oty�o�� obci��aj� kr�gos�up), a z drugiej wzmacniaj� odpowiednie partie mi�ni. W walce z nadwag� �wietnym rozwi�zaniem mo�e by� basen, spacery lub jazda na rowerze. Wzmocnienie mi�ni brzucha i kr�gos�upa wymaga ju� jednak wykonywania specjalnych zestaw�w �wicze�.
Aby zwi�kszy� szanse na unikni�cie kolejnych atak�w rwy kulszowej nale�y po prostu dba� o sw�j kr�gos�up na co dzie�. Pomagaj� w tym zasady prawid�owego siedzenia, wstawania oraz schylania si�.
Rwa kulszowa w ci��y
Podczas ci��y kr�gos�up kobiety jest znacznie bardziej obci��ony ni� normalnie. Dotyczy to w takim samym stopniu kr�g�w, jak i mi�ni. Opr�cz dodatkowej masy i zmiany �rodka ci�ko�ci potencjalnym problemem dla kr�gos�upa jest dzia�anie relaksyny, kt�ra rozlu�nia m. in. stawy krzy�owo-biodrowe. Wszystkie te czynniki sprawiaj�, �e podczas ci��y istnieje du�e ryzyko wyst�pienia ataku rwy kulszowej. Oczywi�cie w razie wyst�pienia b�lu zwi�zanego z rw� kulszow� kobieta w ci��y powinna jak najszybciej zg�osi� si� do lekarza. Niestety, mo�liwo�ci diagnostyczne oraz zwi�zane z leczeniem s� podczas ci��y mocno ograniczone. Ze wzgl�du na dobro dziecka, praktycznie nie wykonuje si� bada� obrazowych. R�wnie� w razie pojawienia si� dotkliwego b�lu nie jest wskazane za�ywanie silnych lek�w przeciwb�lowych. Rwa kulszowa w ci��y mo�e by� leczona poprzez ok�ady (na zmian� zimne i ciep�e) oraz ewentualnie masa�e. W pierwszej fazie b�lu zalecany jest wypoczynek, szczeg�lnie le�enie na boku. Po ust�pieniu najwi�kszych dolegliwo�ci b�lowych wskazane s� �agodne formy �wicze�, jak np. spacery lub specjalne zestawy �wicze� gimnastycznych i rozci�gaj�cych dla kobiet w ci��y.
Bibliografia:
"Rwa kulszowa", Chet Cunningham, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
To tak�e mo�e ci� zainteresowa�:
