Pokoje po�egna� w szpitalach po�o�niczych zazwyczaj mieszcz� si� z dala od sal porodowych. To niewielkie sale z fotelami, ��kiem, przewijakiem. Urz�dzone przytulnie, po domowemu. W pokojach po�egna� rodz� si� dzieci z wadami letalnymi, kt�re umieraj� zaraz po narodzinach. W pokojach przyjmowane s� r�wnie� porody po poronieniach i porody martwych dzieci.
Od trzech lat pok�j po�egna� jest dost�pny dla kobiet w bydgoskim szpitalu uniwersyteckim. Prof. Mariusz Dubiel, kierownik Katedry i Kliniki Po�o�nictwa, Chor�b Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej na �amach "Gazety Pomorskiej" m�wi�, �e pok�j po�egna� daje rodzicom mo�liwo�� po�egnania si� z dzieckiem, uzyskania odcisku st�p, r�czek. I przede wszystkim mo�liwo�� przytulenia dziecka, bycia z nim sam na sam, a nie na sali pe�nej matek i zdrowych dzieci.
Na Oddziale Po�o�nictwa Szpitala Uniwersyteckiego w Bydgoszczy w 2021 r. zosta�a otwarta nowo wyremontowana i doposa�ona sala porodowa - pok�j po�egna�. Sala przeznaczona jest dla matek oczekuj�cych dzieci z wad� letalna Fot. Roman Bosiacki / Agencja Wyborcza.pl
Agnieszka poroni�a w jednym z kraj�w Unii Europejskiej w Alpach. Tam standardem jest to, �e kobiety, kt�rych dzieci rodz� si� martwe, s� odseparowane od g�o�nych sal porodowych i pokoi, w kt�rych przebywaj� matki z p�acz�cymi dzie�mi. Agnieszka urodzi�a martwe dziecko w 22 tyg. ci��y.
- W szpitalu dostali�my z m�em oddzielny pok�j. Nie wiedzia�am, co si� wydarzy. My�la�am, �e mo�e b�d� mia�a brutalny, gwa�towny por�d. By�a z nami cudowna kobieta, niezmiernie taktowna. Czu�am, �e ona wszystko rozumie. Po jakim� czasie powiedzia�am, �e musz� i�� do �azienki, dyskretnie posz�a ze mn�. Da�a mi papierow� nerk�. Wtedy nie rozumia�am, po co ona mi to daje. To by� jeden bolesny skurcz. Po chwili urodzi�am te� �o�ysko.
Hospitalizowane na korytarzu oddzia�u
Sze�� na tysi�c porod�w w Polsce ko�czy si� �mierci� dziecka. Ok. 1700 Polek rocznie rodzi martwe dzieci. Szacuje si�, �e oko�o 10–15 proc. wszystkich ci�� ko�czy si� poronieniem. Mimo �e poronienie dotyka rocznie ok. 40 tys. kobiet, wci�� standardy opieki oko�oporodowej nie zawsze s� przestrzegane w polskich szpitalach. Trzy lata temu zwraca�a na to uwag� w swoim raporcie Najwy�sza Izba Kontroli.
Z raportu "Opieka nad pacjentkami w przypadkach poronie� i martwych urodze�" dowiadujemy si�, �e wci�� brakuje w szpitalach po�o�niczych wsparcia psychologicznego i empatii. W raporcie NIK czytamy te� o tym, �e kobiety, kt�re poroni�y lub kt�re urodzi�y martwe dzieci, przebywa�y w jednej sali razem z kobietami w ci��y lub po�ogu po narodzinach zdrowego dziecka. Zdarza�o si�, �e pacjentki po poronieniu by�y hospitalizowane na korytarzu oddzia�u.
Fundacja "Rodzi� po Ludzku" od lat prowadzi ankiet� G�os Matek w�r�d kobiet na temat tego, w jakiej atmosferze i w jakich warunkach rodzi�y. W ankietach i listach kobiety pisz� o tym, �e w czasie porodu bardzo wa�ne jest dla nich to, aby czu�y si� bezpieczne i szanowane. Wci�� niestety zdarzaj� si� sytuacje, podczas kt�rych pracownicy szpitali s� dla rodz�cych kobiet - nawet tych, kt�rych dzieci rodz� si� martwe - nieuprzejmi, aroganccy, ozi�bli.
"Zawini�to j� w serwety chirurgiczne"
Strata dziecka to dla rodzic�w dramatyczny moment. Dlatego - jak czytamy w raporcie NIK - wymagaj� oni szczeg�lnej troski: ze strony otoczenia, najbli�szych, ale tak�e opiekuj�cych si� nimi pracownik�w medycznych. Aby nie�� skuteczn� pomoc pacjentkom w tych trudnych sytuacjach, niezb�dne s� do�wiadczenie, wiedza, profesjonalizm i umiej�tno�� komunikacji interpersonalnej.
Iza poroni�a dwa lata temu w szpitalu w woj. lubuskim. W szpitalu nie by�o osobnego pomieszczenia przeznaczonego do po�egna� ze zmar�ym dzieckiem. Byli jednak ludzie, kt�rzy wiedzieli, jak zaj�� si� matk�, kt�rej ci��a zako�czy�a si� o wiele za wcze�nie. Kobieta tak wspomina ten trudny moment:
- Urodzi�am ma�� na sali, za kotar�. Mimo �e kotara by�a przys�oni�ta, to wiadomo, odg�os jest odg�osem. Widzia�am c�rk�. Le�a�a mi na brzuchu, przytrzymywa�am j� r�k�. Lekarz do mnie podszed� i zapyta�, czy mo�e zabra� malutk� na chwil� ode mnie, �eby odci�� p�powin�, zmierzy� j� i zwa�y�. Mia�a 17 centymetr�w i 160 gram�w. Mie�ci�a mi si� w d�oni. Jak ju� pan doktor odci�� p�powin�, mog�am ma�� po�o�y� sobie na sercu. Trzyma�am j�, przytula�am, nikt mi nie powiedzia�, "no dobra, ko�czmy ju�, bo mamy co� innego do roboty". Dosta�am tyle czasu, ile potrzebowa�am. Bardzo subtelnie, delikatnie po�o�na zapyta�a, czy mo�e ju� zabra� ma�� i zaj�� si� mn�. Zawini�to j� w serwety chirurgiczne i w takiej malutkiej, opiecz�towanej szkatu�ce zaniesiono do prosektorium.
Po�o�na ubiera dziecko, zanosi je rodzicom
Porody ko�cz�ce si� �mierci� dziecka s� nazywane w polskim systemie prawnym "sytuacj� szczeg�ln�". O tym, jak post�powa� w takich dramatycznych sytuacjach m�wi rozporz�dzenie ministerstwa zdrowia.
(od red: Za rozporz�dzeniem Ministra Zdrowia z 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki oko�oporodowej: Sytuacje szczeg�lne to rozpoznanie podczas ci��y ci�kiej choroby lub wady dziecka, poronienie, urodzenie dziecka martwego, niezdolnego do �ycia, chorego lub z wadami wrodzonymi).
Szpitalne pokoje po�egna� nie s� u nas standardem, chocia� w ostatnich latach coraz wi�cej szpitali po�o�niczych dba o to, aby kobiety, kt�re rodz� martwe dzieci, kt�rych dzieci umieraj� po porodzie, mia�y dla siebie i dzieci odseparowane, ciche miejsca.
W Szpitalu Specjalistycznym �w. Zofii w Warszawie sala po�egna� funkcjonuje od ponad 15 lat. Dwa lata temu zosta�a odnowiona. Pok�j jest przeznaczony dla kobiety i jej partnera, kt�rzy do�wiadczaj� sytuacji utraty ci��y (poronienia) lub urodzenia martwego dziecka.
- Rodzice, je�li chc� po�egna� si� z dzieckiem, maj� w pokoju po�egna� tak� mo�liwo��. Nasza po�o�na, kt�ra jest te� psychologiem, ubiera dziecko i przygotowuje takie spotkanie - m�wi Agnieszka Gibalska-Dembek, dyrektorka ds. PR i Marketingu w Centrum Medycznym �elazna.
Pok�j po�egna� w Szpitalu Specjalistycznym �w. Zofii w Warszawie fot: materia�y prasowe
Rodzice, kt�rzy maj� mo�liwo�� po�egnania si� z dzieckiem, cz�sto dostaj� dzieci na r�ce owini�te w pieluszki tetrowe. Fundacja T�czowy Kocyk, z kt�r� wsp�pracuje ponad 300 szpitali po�o�niczych w Polsce, od 2016 r. dba o to, aby dzieci by�y �adnie ubrane, owini�te w kolorowe ro�ki.
Wolontariuszki fundacji szyj� kocyki, szatki, czapeczki, kt�re s� dostarczane do szpitali. Do ro�k�w cz�sto s� przypi�te elementy symboliczne: motylek, kt�ry jest symbolem dziecka utraconego i niezapominajka: znak pami�ci rodzica o dziecku. Rodzice te jedyne pami�tki po dziecku mog� zabra� ze sob� do domu.
"Nie mo�na kupi� w sklepie tak ma�ych ubranek, aby godnie pochowa� dziecko, dlatego pomagamy rodzicom, by w tych najtrudniejszych dla nich chwilach mieli o to jedno zmartwienie mniej. Dostaj� od nas ko�ysk�, ro�ek, szatk�, by m�c otuli� swoje male�stwo przed jego ostatni� podr�. Dla dzieci utraconych w pierwszych tygodniach ci��y (do ok. 10 t.c.) mamy malutkie dziergane ko�yski, zaprojektowane specjalnie na kosteczki parafinowe. Ko�yska otula ca�e kosteczki - czytamy na stronie Fundacji T�czowy Kocyk.
Ko�yska i symboliczne kwiatki zrobiona przez wolontariuszki Fundacji T�czowy Kocyk fot: zdj�cie ze strony Fundacji T�czowy Kocyk
(od red: Bloczki parafinowe to odpowiednio zabezpieczony fragment ludzkich tkanek np. tkanek z poronienia. Aby zabezpieczy� materia� tkankowy, skrawek tkanki do badania umieszcza si� w utrwalaczu, np. formalinie, a nast�pnie poddaje si� go obr�bce histologicznej. Tkanki umieszcza si� w st�onym roztworze etanolu i utrwala w p�ynnej parafinie. Bloczki parafinowe wielko�ci� przypominaj� kafelki do gry w scrabble).
- W��czyli�my si� w akcj� "T�czowy Kocyk" bo dzi�ki temu, mo�emy wesprze� rodzic�w w pi�kne, r�cznie robione ro�ki i czapeczki. Cz�sto sytuacja utraty dziecka zaskakuje rodzic�w, a je�li dziecko jest bardzo ma�e, ci�ko jest dobra� ubranko na ten czas. W ramach akcji otrzymujemy od Fundacji T�czowy Kocyk ro�ki w ka�dej mo�liwej wielko�ci, od kilku do kilkudziesi�ciu centymetr�w - m�wi Agnieszka Gibalska-Dembek z warszawskiego szpitali �w. Zofii.
Ubranka szyte przez T�czowy Kocyk KORNELIA G�OWACKA-WOLF
Pomys�odawczyni� akcji T�czowy Kocyk jest Ewa Skwarczowska, nauczycielka, mama po stracie. Na �amach "Wyborczej" m�wi�a, �e pomys� podejrza�a za granic�:
"Tam pe�no jest grup szyj�cych ubranka czy kocyki dla maluszk�w, kt�re nie prze�y�y porodu albo urodzi�y si� ju� martwe. Dzia�aj� jako grupy wsparcia przy szpitalach albo w parafiach. Okaza�o si�, �e u nas ich nie ma. Zacz�am szuka� i sprawdza�, czy jest taka potrzeba u nas. Skontaktowa�am si� z Fundacj� "Gajusz" i oni mnie przekonali, �e jak najbardziej, �e maj� takie trudne porody i jest problem, w co takie maluszki ubra� czy nawet czym okry�. I tak si� zacz�o - m�wi�a w tek�cie z 2016 r. "T�czowy kocyk - mamy z ca�ej Polski wspieraj� te, kt�re straci�y dziecko".
"Motylka mog�am zabra� od domu"
Becik i symboliczny motylek uszyty przez wolontariuszki z fundacji T�czowy Kocyk fot: zdj�cie pochodzi ze strony Fundacji T�czowy Kocyk
Zrobiony na szyde�ku, kolorowy motylek towarzyszy� Agnieszce wiele tygodniu po poronieniu, pom�g� przetrwa� najtrudniejsze momenty.
"Dosta�am malutki becik. Taki kocyk z zawijan� wst��eczk�. Mog�am dziecko w ten becik owin��, obejrze�, dotkn��. Z dzieckiem mog�am zosta� tak d�ugo, jak tego potrzebowa�am. Po jakim� czasie od piel�gniarek dosta�am tack� w kszta�cie serduszka, na t� tack� mia�am od�o�y� synka. Zapali�y �wieczk�. Da�y mi te� dwa motylki. Takie wydziergane r�cznie na szyde�ku, kolorowe. Jeden by� dla mnie, a drugi dla dziecka. Tego motylka mog�am zabra� do domu. Dosta�am co�, co mog�am zatrzyma�. My�l�, �e wszystkie kobiety, kt�re urodzi�y martwe dzieci, powinny mie� swoje motylki. Takie co�, co mo�emy mie� i trzyma�. Ten motylek d�ugo po stracie by� ze mn� wsz�dzie. Nosi�am go w staniku, kiedy piersi by�y du�e i obrzmia�e, jak po porodzie. Przez wiele miesi�cy, kiedy k�ad�am si� spa�, motylek by� przy moim ��ku". (fragment pochodzi z naszego tekstu: "Mama po poronieniu: Pami�tam ekran, na kt�rym wida� by�o, �e w brzuchu synka ju� nie ma").
Trumna lub kremacja. Rodzice mog� wybra�
Bez wzgl�du na to, w kt�rym tygodniu ci��y nast�pi�o poronienie czy urodzenie martwe - to do rodzic�w nale�y decyzja o tym, co si� stanie z cia�em dziecka. Rodzice mog� zabra� cia�o ze szpitala i pochowa� na cmentarzu lub pozostawi� w szpitalu. W�wczas to gmina zajmuje si� poch�wkiem. O tym, jak trudne s� to decyzje, na �amach naszego serwisu opowiada�a Katarzyna, mama, kt�rej jedna z c�rek bli�niaczek zmar�a kilkana�cie dni po porodzie. W naszym tek�cie "Mama wcze�niak�w: Na po�egnanie si� z c�rk� dostali�my godzin�" m�wi�a:
"Musieli�my wybiera�: trumna czy kremacja. Zastanawiali�my si�, w kt�rym miejscu, na kt�rym cmentarzu, do kt�rego grobu pochowa� dziecko, kto ma poprowadzi� uroczysto��. Zdecydowali�my, �e na pogrzebie b�dziemy my i nasze mamy, kt�re nas wspiera�y. Zdecydowali�my si� na kremacj�. Nie potrafi�abym wybra� bia�ej trumienki, nie chcia�am ma�ego grobiku. Gdzie� z dzieci�stwa pami�tam, �e groby malutkich dzieci przyci�gaj� na cmentarzach najwi�ksz� uwag�. Nie chcia�am tego dla swojego dziecka. Nie grobie nie napisali�my, �e powi�kszy�a grono anio�k�w. Jest imi�, nazwisko i rok. Tak po doros�emu".
Iza, kt�ra poroni�a w 18 tyg. ci��y zgodzi�a si� na to, aby to szpital zaj�� si� poch�wkiem.
- To nie jest tak, �e p��d trafia, jak niekt�rzy twierdz�, do kosza. Szcz�tki traktuje si� z szacunkiem. Zabezpiecza si� je, przechowuje w lod�wkach, potem pali w spalarni. Prochy raz na dwa, trzy miesi�ce s� odbierane z kilku szpitali z rewiru i chowane w mogi�ce dzieci�cej na cmentarzu. Zgodzi�am si� na takie rozwi�zanie. Dopiero po wszystkim, na spokojnie, u siebie na cmentarzu, na grobie te�cia postawi�am anio�ka, po to, �eby pami�ta�.
Kobietom, kt�re poroni�y, tym kt�re urodzi�y martwe dzieci po 22 tyg. ci��y i tym, kt�rych dzieci zmar�y przed up�ywem 8 tygodni �ycia przys�uguje urlop macierzy�ski: 8 tygodni po porodzie. Aby taki urlop otrzyma�, kobiety musz� dope�ni� wielu formalno�ci. To cz�sto zra�a matki po stracie. Wybieraj� L4, co jest dla nich mniej korzystne.
W przypadku poronienia (do 22. tygodnia ci��y) lub tzw. martwego urodzenia (po 22. tygodniu ci��y) szpital wystawia kart� martwego urodzenia. Ten dokument nale�y dostarczy� do Urz�du Stanu Cywilnego, kt�ry nast�pnie wystawia akt urodzenia z adnotacj�, �e dziecko urodzi�o si� martwe. Dokument z urz�du kobieta powinna dostarczy� pracodawcy i na jego podstawie otrzyma� urlop macierzy�ski.
Wed�ug rozporz�dzenia "Standardy post�powania medycznego przy udzielaniu �wiadcze� zdrowotnych w dziedzinie po�o�nictwa i ginekologii, z zakresu opieki oko�oporodowej opieki po�o�niczo-ginekologicznej, sprawowanej nad pacjentk� w okresie ci��y, porodu, po�ogu, w przypadkach wyst�powania okre�lonych powik�a� oraz opieki nad pacjentk� w sytuacji niepowodze� po�o�niczych" kobiety w szpitalach maj� prawo do:
- Opieki psychologicznej i wsparcia bliskich, zgodnie z �yczeniem kobiet
- Do przebywania na sali, w kt�rej nie b�dzie pacjentek ci�arnych b�d� w po�ogu albo kt�rych ci��a zako�czy si� urodzeniem zdrowego dziecka
- Personel szpitala ma dba� o to, aby w czasie pobytu w oddziale, kobieta nie mia�a sta�ego kontaktu z pacjentkami, kt�re urodzi�y zdrowe dzieci
- Personel szpitala ma obowi�zek traktowa� kobiet� po niepowodzeniu ginekologicznym z szacunkiem
- Kobieta ma prawo do podejmowania �wiadomych decyzji zwi�zanych z koniecznym post�powaniem diagnostyczno-terapeutycznym
- Wszelkie badania i zabiegi powinny by� wykonywane w intymnej atmosferze. Oznacza to mi�dzy innymi, �e osoby, kt�re sprawuj�c opiek� nad kobiet� po niepowodzeniu po�o�niczym, w szczeg�lno�ci: przedstawiaj� si� i wyja�niaj� swoj� rol� w opiece, prezentuj� spokojn� i wzbudzaj�c� zaufanie postaw�, szanuj� prywatno�� i intymno��.
- Plac�wka, jest zobowi�zana do udzielenia nast�puj�cych informacji: stan zdrowia, mo�liwo�ci uzyskania dalszej pomocy psychologicznej, miejscach i organizacjach udzielaj�cych wsparcia osobom w podobnej sytuacji i przys�uguj�cych prawach; na temat obowi�zuj�cego stanu prawnego wynikaj�cego z przepis�w o aktach stanu cywilnego, zabezpieczenia spo�ecznego i prawa pracy. (za blogiem Katarzyny �odygowskiej "Matka Prawnik").
