Toksoplazmoza jest jedn� z najpopularniejszych chor�b paso�ytniczych u ludzi, wywo�uje j� pierwotniak o nazwie Toxoplasma gondii. Ponad po�owa kobiet przeby�a ju� t� chorob� i dzi�ki temu w ich organizmach s� obecne przeciwcia�a. Wtedy nie trzeba si� obawia� zaka�enia. Ze wzgl�du na to, �e toksoplazmoza rzadko daje objawy, panie te zwykle nie s� �wiadome tego, �e s� ju� odporne. Toksoplazmoza w ci��y mo�e by� bardzo niebezpieczna - nie dla matki, ale dla p�odu. Dlatego ka�da kobieta, kt�ra planuje zosta� mam�, powinna przebada� si� na obecno�� przeciwcia�, aby w razie czego mog�a unikn�� zainfekowania podczas ci��y.
Toksoplazmoza - jak mo�na si� zarazi�
Wi�kszo�� ssak�w oraz ptaki to po�redni �ywiciele pierwotniaka Toxoplasma gondii. Bezpo�rednimi �ywicielami s� koty i to w�a�nie od chorych kot�w mo�na si� zarazi� - je�li maj� ryzyko kontaktu z pierwotniakiem, s� np. karmione surowym mi�sem lub poluj� na gryzonie. Koty, je�li s� zaka�one, mog� wydala� oocysty pierwotniaka, kt�re staj� si� niebezpieczne po ok. 1-5 dniach. Zagro�enia nie stanowi� koty niewychodz�ce na dw�r i niekarmione �wie�ym mi�sem oraz takie, kt�re mia�y kontakt z paso�ytem i wytworzy�y przeciwcia�a. Pupila mo�na zbada� pod k�tem obecno�ci pierwotniaka i przeciwcia� - pr�bk� ka�u nale�y odda� do laboratorium. Jednak toksoplazmoz� mo�na zarazi� si� tak�e w inny spos�b - przez spo�ycie surowego lub p�surowego mi�sa, zanieczyszczonej wody lub niepasteryzowanego, �wie�ego mleka. Istnieje r�wnie� ryzyko zara�enia podczas transplantacji organu albo transfuzji krwi, jednak s� to najrzadsze przypadki w�r�d wszystkich zaka�e�. Gdy do zara�enia dochodzi w spos�b odzwierz�cy, pokarmowy b�d� na skutek transfuzji, m�wimy o toksoplazmozie nabytej. Je�li do zara�enia dojdzie drog� przez�o�yskow�, czyli wtedy, gdy dziecko zarazi si� podczas �ycia p�odowego od choruj�cej matki, mowa o toksoplazmozie wrodzonej.
Toksoplazmoza w ci��y
Przed planowan� ci��� lub na jej pocz�tku nale�y wykona� badania, kt�re wyka��, czy kobieta przechodzi�a toksoplazmoz�. Je�li mia�a z ni� do czynienia w przesz�o�ci, w jej krwi obecne s� przeciwcia�a IgG, kt�re pojawiaj� si� po przebyciu choroby (nawet bezobjawowym, jak jest w wi�kszo�ci wypadk�w) i utrzymuj� si� przez d�ugi czas, nawet przez ca�e �ycie. Gdy test na obecno�� tych przeciwcia� jest negatywny, nale�y wykonywa� badania kontrolne co 3 miesi�ce. Toksoplazmoza w ci��y najgro�niejsza jest na najwcze�niejszych jej etapach - niebezpiecze�stwo maleje wraz ze wzrostem wieku ci��y. W I trymestrze zaka�enie mo�e zako�czy� si� poronieniem. Je�eli do zara�enia dochodzi w II trymestrze, ryzyko dotyczy przede wszystkim wyst�pienia wadami oka lub uk�adu nerwowego, w III - powi�kszeniem w�troby lub anemi�. Na szcz�cie wi�kszo�� dzieci, mimo zara�enia organizmu matki, rodzi si� bez �adnych upo�ledze�.
Toksoplazmoza w ci��y - wyniki bada�
Jak interpretowa� wyniki bada� na toksoplazmoz�? Badane s� dwa rodzaje przeciwcia� - IgG i IgM, mog� wyst�pi� nast�puj�ce mo�liwo�ci:
- IgG (ujemne) i IgM (ujemne) - kobieta nie przechodzi�a infekcji, nie jest odporna. W ci��y powinna wykonywa� badania co 3 miesi�ce;
- IgG (dodatnie) i IgM (ujemne) - kobieta w przesz�o�ci przechodzi�a infekecj�. Gdy IgG jest znacznie podwy�szone, nale�y powt�rzy� badanie po 3 tygodniach. Je�eli poziom jest taki sam, nie trzeba go ju� kontrolowa�, ale je�li ro�nie - nale�y rozpocz�� lecznie;
- IgG (ujemne) i IgM (dodatnie) - kobieta ma �wie�� infekcj�, nale�y zg�osi� si� do lekarza;
- IgG (dodatnie) i IgM (dodatnie) - kobieta prawdopodobnie niedawno przechodzi�a infekcj�, mo�liwe leczenie.
O tym, jak dawno mia�a miejsce ewentualna infekcja �wiadczy awidno�� przeciwcia� IgG. Je�li jest niska, �wiadczy to o niedawno przebytej chorobie, je�li wysoka - d�u�szy czas wcze�niej.
Wyniki badania na toksoplazmoz� powinien zinterpretowa� lekarz, by w razie konieczno�ci podj�� odpowiednie leczenie.
Toksoplazmoza w ci��y - leczenie
Je�li wyniki bada� b�d� �wiadczy� o tym, �e w trakcie ci��y (lub na kr�tko przed ni�) dosz�o do zaka�enia toksoplazmoz�, potrzebne jest leczenie. Lekarze najcz�ciej stosuj� spiramycyn� i zalecaj� przyjmowanie przez ca�y okres ci��y. Lek ten zmniejsza przede wszystkim ryzyko przenikni�cia pierwotniak�w przez �o�ysko do rozwijaj�cego si� p�odu.
Jak unikn�� zara�enia toksoplazmoz�?
Aby zmniejszy� ryzyko zachorowania, nale�y przestrzega� dosy� rygorystycznych zasad. O czym trzeba pami�ta�?
- nie spo�ywaj surowego i niedopieczonego mi�sa - nie tylko unikaj tatara i krwistych befsztyk�w, lecz tak�e nie pr�buj surowego mi�sa podczas przyprawiania go;
- dok�adnie myj no�e, kt�rych u�ywasz do krojenia, oraz desk�, nie kr�j innych sk�adnik�w za ich pomoc� przed umyciem;
- dok�adnie myj owoce i warzywa przed spo�yciem;
- nie pij mleka prosto od krowy;
- unikaj kontaktu z kocimi odchodami - kuwet� opr�niaj i dezynfekuj codziennie i tylko w gumowych r�kawiczkach lub na czas ci��y wyznacz to zadanie komu� innemu;
- nie pozwalaj kotu chodzi� po stole ani liza� lub je�� pokarm�w, kt�re zamierzasz spo�y�;
- nie ca�uj kota, nie przytulaj go, nie pozwalaj mu spa� w swoim ��ku;
- po zabawie z kotem dok�adnie myj r�ce;
- je�li pracujesz w ogrodzie lub bawisz si� z dzieckiem w piaskownicy, nie zapominaj o r�kawiczkach, a po zako�czeniu czynno�ci dok�adnie umyj r�ce.
