Urodzi�a� niedawno dziecko i w najbli�szym czasie nie planujesz kolejnego albo w og�le nie chcesz mie� wi�cej dzieci? Dr Grzegorz Po�udniewski, ginekolog-po�oznik, podpowiada, jakie metody antykoncepcji mo�na stosowa� po porodzie, je�li karmi si� piersi�, a jakie, gdy podajemy niemowl�ciu mleko modyfikowane lub zako�czy�y�my laktacj�.
Kiedy wr�ci� do wsp�ycia?
Za graniczny moment, po kt�rym kobieta mo�e powr�ci� po porodzie do aktywnego po�ycia seksualnego, przyj�o si� uwa�a� 6 tygodni, czyli zako�czenie po�ogu. Jednak wiele kobiet podejmuje wsp�ycie wcze�niej, a niekt�re badania m�wi� nawet o oko�o 80 proc. m�odych matek wsp�yj�cych ju� po 4 tygodniach od porodu. - To nie jest tak, �e jest to absolutnie zabronione przed up�ywem 6 tygodni. Chodzi tu g��wnie o sytuacje, w kt�rych wyst�puje krwawienie, wdaje si� stan zapalny lub co� si� dzieje w obr�bie macicy: wtedy rzeczywi�cie przez te 6 tygodni po porodzie nie powinno si� wsp�y� - wyja�nia dr Po�udniewski. - Trzeba po prostu zdawa� sobie spraw� z tego, �e zmiany zwi�zane z ci��� musz� si� cofn��.
W momencie, w kt�rym podejmujemy aktywno�� seksualn�, musimy zdecydowa� si� na dogodn� form� antykoncepcji, je�li planujemy w najbli�szej przysz�o�ci mie� dziecka. Dotyczy to tak�e czasu po porodzie: - Kobietom po porodzie poleca si� antykoncepcj�, kt�ra mo�e by� stosowana na kilka sposob�w - m�wi dr Po�udniewski. - Wyb�r metody uzale�niony jest przede wszystkim od tego, czy kobieta karmi piersi�, czy nie.
Antykoncepcja dla matki karmi�cej piersi�
- Matki karmi�ce maj� jedn� opcj�: je�li nie chc� mie� w najbli�szej przysz�o�ci kolejnego dziecka to musz� stosowa� antykoncepcj� - podkre�la dr Grzegorz Po�udniewski. Jakie metody zapobiegania cia�y s� bezpieczne w czasie karmienia piersi�, a kt�re s� niedozwolone b�d� nieskuteczne?
- Laktacja
Zacznijmy od obalenia mitu: - Laktacja nie jest metod� antykoncepcji, jest tylko okresem obni�onej p�odno�ci - dr Po�udniewski prosi o stanowcze podkre�lenie tej informacji. W okresie laktacji rzeczywi�cie zachodzi zmniejszenie p�odno�ci, kt�re nie jest jednak jej zahamowaniem, nie mo�na wi�c traktowa� karmienia piersi� jako metody zapobiegania kolejnej ci��y. - Trzeba zdawa� sobie spraw� z tego, �e w przeci�gu mniej wi�cej p� roku takiej "antykoncepcji" oko�o 10 proc. kobiet zachodzi w ci���, a po roku jest ich nawet do 20-kilku proc. - m�wi ginekolog i podkre�la, �e nie jest to oczekiwany wsp�cze�nie wska�nik antykoncepcji.
- Metody naturalne
Metody okresowej abstynencji seksualnej, jak brzmi poprawna medycznie nazwa naturalnych metod planowania rodziny, nie powinny by� stosowane w okresie laktacji i w okresie po�ogu. - Ten okres charakteryzuje si� niestabilno�ci� i ci�g�ymi zmianami w organizmie, dlatego w konsekwencji bardzo �atwo o b��d - wyja�nia dr Po�udniewski. Dlatego te� tzw. metody naturalne, w tym kalendarzyk ma��e�ski czy metody objawowo-termiczne, nie nadaj� si� do stosowania jako antykoncepcja u kobiet w okresie laktacji i w po�ogu. Do naturalnych metod planowania rodziny mo�na wi�c si�gn�� dopiero po powrocie normalnych cykli.
- Mechaniczne metody antykoncepcji: prezerwatywa i inne
Prezerwatywa, kapturek naszyjkowy czy diafragma zaliczane s� do mechanicznych sposob�w antykoncepcji, kt�rych dzia�anie polega na uniemo�liwieniu plemnikom dotarcia do macicy i jajowod�w. Metody te s� dozwolone podczas laktacji. Najbardziej popularna jest prezerwatywa dla m�czyzn, polecana szczeg�lnie w sytuacji, gdy para wcze�nie zaczyna wsp�ycie po porodzie - jej stosowanie zmniejsza ryzyko wyst�pienia infekcji.
- Antykoncepcja hormonalna: pigu�ki
Antykoncepcj� hormonaln� mo�emy stosowa� od 6 tygodnia po porodzie. W trakcie laktacji stosuje si� antykoncepcj� zawieraj�c� jeden hormon: progestagen. W Polsce dost�pnych jest kilka identycznych preparat�w, oferowanych pod r�nymi nazwami. Wszystkie z nich zawieraj� tylko progestagen i mo�na je bezpiecznie stosowa� podczas karmienia. Dr Grzegorz Po�udniewski twierdzi, �e te preparaty (m.in. Cerazette, Azalia) s� bardzo skuteczn� metod� antykoncepcji, zar�wno w czasie laktacji, jak i poza ni�. Poza tym wieloletnie badania wykazuj�, �e nie maj� one �adnego wp�ywu na ilo�� czy jako�� mleka, jak r�wnie� na samopoczucie i zdrowie niemowl�cia. Ten rodzaj pigu�ek antykoncepcyjnych za�ywa si� bez �adnych przerw, a efekt zabezpieczenia przed ci��� osi�ga si� po tygodniu od rozpocz�cia ich stosowania.
- Wk�adki wewn�trzmaciczne
Na rynku dost�pne s� dwa rodzaje wk�adek wewn�trzmacicznych i oba mo�na za�o�y� ju� po 6 tygodniach od porodu. Klasyczna wk�adka miedziana to jedna z mechanicznych metod zapobiegania ci��y, a jej dzia�anie antykoncepcyjne polega na zag�szczaniu �luzu szyjkowego i utrudnieniu plemnikom dotarcia do jajowod�w. Jej skuteczno�� jest oceniana bardzo wysoko. - Decyduj�c si� na wk�adk�, warto jednak uwzgl�dni� planowany czas do kolejnej ci��y - zauwa�a dr Po�udniewski. - Je�li kobieta pragnie mie� dziecko nied�ugo, to stosowanie wk�adki nie ma sensu, bo zak�ada si� j� na 3-5 lat.
Na podobnej zasadzie dzia�a tak�e wk�adka hormonalna, w Polsce dost�pna pod nazw� Mirena. Zak�ada si� j� na 5 lat. Uznawana jest za najskuteczniejszy �rodek antykoncepcyjny na rynku, bo opr�cz dzia�ania typowego dla wk�adki wewn�trzmacicznej, czyli zag�szczania �luzu szyjkowego, Mirena wyposa�ona jest w zbiorniczek z hormonem, progestagenem. - Dzia�a jak pigu�ka za�o�ona w jamie macicy - wyja�nia dr Po�udniewski. - Uwalnia niewielk� ilo�� hormon�w w macicy i w konsekwencji daje bardzo dobry efekt antykoncepcyjny, a do tego jest bezpieczna w okresie laktacji. Poza tym taka wk�adka utrzymuje sta�y, r�wny poziom hormon�w: nie ma tu wahni�� i b��d�w, kt�re mog� wynika� z nieprawid�owego za�ycia pigu�ki albo jej pomini�cia.
- Antykoncepcja hormonalna: zastrzyk
Na polskim rynku dost�pny jest r�wnie� zastrzyk hormonalny o nazwie Depo-Provera. Producent okre�la jego skuteczno�� na trzy miesi�ce, jednak okres zahamowania p�odno�ci jest cz�sto d�u�szy i mo�e utrzymywa� si� nawet do trzech lat - jest to trudne do zmierzenia i powa�nie utrudnia sterowanie cyklem miesi�cznym. Do powa�nych minus�w zastrzyku mo�na te� zaliczy� ewentualne skutki uboczne, kt�re zdarzaj� si� podczas za�ywania �rodk�w antykoncepcyjnych - je�li wyst�pi� po zastosowaniu Depo-Provera, b�d� utrzymywa� si� przez ca�y okres dzia�ania zastrzyku. Zalet� zastrzyku hormonalnego jest niew�tpliwie fakt, �e nie trzeba pami�ta� o regularnym, codziennym za�ywaniu pigu�ki czy stosowaniu innej formy antykoncepcji.
Antykoncepcja dla matki niekarmi�cej piersi�
Je�li po porodzie nie karmisz piersi�, mo�esz zacz�� stosowa� normaln� antykoncepcj� hormonaln� ju� po 6 tygodniach. Poni�sze propozycje dotycz� tak�e kobiet, kt�re zako�czy�y karmienie piersi� i u kt�rych nie wyst�puje ju� laktacja, a ich cykle miesi�czne s� w pe�ni uregulowane.
- Pigu�ki antykoncepcyjne
Pigu�ki antykoncepcyjne (jedno-, dwu- i tr�jfazowe) uwa�a si� za najbardziej efektywn� metod� zapobiegania ci��y po zako�czeniu laktacji. Mo�e si� jednak zdarzy�, �e kobieta po porodzie nie b�dzie mog�a wr�ci� do pigu�ek, kt�re za�ywa�a przed ci���: - Nie jest to regu��, ale bardzo cz�sto obserwuj�, �e pacjentki, kt�re przed ci��� stosowa�y antykoncepcj� o niskich dawkach hormon�w, po ci��y przy takich dawkach nie czuj� si� komfortowo i wtedy potrzebne s� troch� wy�sze dawki estradiolu - m�wi dr Grzegorz Po�udniewski. O doborze odpowiedniego dla danej kobiety preparatu antykoncepcyjnego decyduje lekarz.
- Pozosta�a antykoncepcja hormonalna
Kobieta niekarmi�ca piersi� mo�e zdecydowa� si� tak�e na plastry antykoncepcyjne, zmieniane co tydzie� (estrogen podawany jest przez sk�r�) oraz hormonalny kr��ek dopochwowy o nazwie NuvaRing, kt�ry zak�ada si� na trzy tygodnie. Oba rozwi�zania, jak m�wi dr Grzegorz Po�udniewski, s� coraz cz�ciej wybierane przez Polki.
Decyduj�c si� na kt�r�� z opisanych powy�ej metod antykoncepcji, kobieta powinna przede wszystkim wzi�� pod uwag� sw�j stan zdrowia, to czy karmi piersi� oraz to czy - lub kiedy - planuje kolejn� ci���, dlatego wyb�r odpowiedniej antykoncepcji zawsze powinna poprzedzi� rozmowa z ginekologiem.
