Marcin Zaborski

19 czerwca 2019 roku nakładem Wydawnictwo Tamaryn oraz Wydawnictwo Bellona ukazała się książka Marcina Zaborskiego p.t. "Lato'39. Jeszcze żyjemy". Autor na kartach tej książki zabiera nas w podróż w ostatnie lato II Rzeczypospolitej. Czasu z jednej strony beztroski a z drugiej narastającego napięcia. Czasu, który był uwerturą największej tragedii jaka spotkała Polskę. Jesienią 1939 roku ówczesny świat wszedł na drogę nieodwracalnych, drastycznych zmian, a poprzedzające je miesiące letnie są ostatnim świadectwem tego minionego świata. Autor postanowił przybliżyć nam ostatnie tygodnie polskiej części przedwojennego świata posługując się, jak sam wskazuje w przedmowie, głównie przedwojennymi gazetami, które wykorzystuje do reporterskiego ukazania ostatniego lata II RP. Mimo, że w niektórych miejscach autor cytuje dosłownie treść artykułów prasowych, to książka ta nie jest swoistym przeglądem przedwojennej prasy. Za pośrednictwem doniesień prasowych uzupełnionych literaturą wspomnieniową traktującą o przedmiotowym okresie autor umiejętnie przywołuje atmosferę tamtych dni oraz niejako ukazuje nam ówczesny świat oczami wówczas żyjących. To co najistotniejsze, przedwojenna Polska ukazana jest nam obiektywnie. Autor nie poprzestaje na uwypuklaniu zalet II RP, co często widzimy w innych publikacjach na ten temat, ale pokazuje również jej ciemne strony. Wiele osób będzie zapewne zdziwionych o jakich problemach występujących w przestrzeni publicznej pisała przedwojenna prasa, a dodać należy, że często uważa się tego rodzaju występki za charakterystyczne dla naszych czasów. Tak rzetelne i obiektywne ujęcie tematu jest największą zaletą tej książki. Należy co prawda pamiętać o tym, że ówczesna prasa w dużej części była nastawiona na przyciągnięcie czytelnika sensacyjnymi artykułami jednak mając na uwadze szczegółowość opisywanych zaniedbań czy występków oraz mając świadomość, że patologie występowały zawsze i są nie do uniknięcia, należy uznać za prawdopodobne, że przytaczane zdarzenia miały miejsce. Są w przedmiotowej publikacji również przytaczane artykuły prasowe, które spokojnie można określić propagandowymi jednak kontekst w jakim zostają one w książce umieszczone pozwala czytelnikowi odróżnić je od reszty. Dlaczego czytelnik musi sam zorientować się, który artykuł prasowy może być wiarygodny, a który nie? Dlatego, że autor omawianej książki zrezygnował z umieszczania jakichkolwiek własnych komentarzy. Pozwala mówić dziennikarzom tamtego okresu i ich piórem opisuje konkretne zdarzenia. Książka została podzielona na 22 rozdziały z których każdy poświęcony został innemu tematowi. Mamy tu więc między innymi rozdziały poświęcone nadbałtyckim kurortom, najnowszym trendom w modzie, kronikom kryminalnym, kaprysom pogody, higienie w przestrzeni publicznej oraz oczywiście szereg rozdziałów poświęconych różnym aspektom coraz bardziej napiętej sytuacji międzynarodowej. Jednocześnie zachowana została pewna chronologia - im bliżej końca książki tym więcej jest mowy o ewentualnej nadchodzącej wojnie. Co więcej, na końcu każdego rozdziału znajdują się wiersze z omawianego okresu, które publikowano wówczas w prasie. Takie oddanie głosu osobom o nieco większej wrażliwości i umiejętności obserwacji otaczającego świata sprawia, że nasze wyobrażenie o atmosferze tamtego czasu staje się bardziej kompletne. Po stronie wad książki można wymienić brak precyzyjnych przypisów do poszczególnych cytatów z gazet. Autor zamieszcza tylko na końcu każdego cytatu inicjały gazety z której ów cytat pochodzi. Niewiele jest również dat co utrudnia umiejscowienie opisywanych wydarzeń w czasie. Książka Marcina Zaborskiego to znakomita pozycja nie tylko dla miłośników historii II RP ale dla każdego kto chciałby poznać realia panujące w przedwojennej Polsce na krótko przed wybuchem wojny. Za pośrednictwem przedwojennej prasy autor wprowadza nas do minionego świata i wzbudza w nas takie emocje jakie odczuwali ówcześnie żyjący kiedy czytali te same artykuły prasowe. Mnogość tematów poruszonych w książce oraz przywoływanie zdarzeń, które miały miejsce w najodleglejszych zakątkach II RP pozwala nam wytworzyć w naszej wyobraźni obraz przedwojennej Polski, mam nadzieję, wiarygodny i kompletny. Słowa uznania należą się autorowi za ogrom pracy włożonej w zapoznanie się z artykułami prasowymi ponad 25 przedwojennych polskich gazet i skomponowanie ich w taki sposób aby stworzyły ponad 20 reporterskich opowieści o przedwojennej Polsce i to podzielonych tematycznie. Książka jak najbardziej godna polecenia.