Ignacy Karpowicz

Sądziłam, że przed książkę nie przebrnę, ale się udało. Karpowicz naprawdę potrafi wciągnąć. a. To opowieść tragiczna o Soni. Dziewczyna z podkarpackiej wsi. Dorastała bez matki, która zmarła w połogu b. Sonia dorasta w samotności, pomimo że ma ojca i dwóch braci (Witek i Janek). Ojciec obarcza ją o śmierć żony. Znęca się nad Sonią psychicznie i fizycznie. Gwałci wielokrotnie odkąd – w sensie biologicznym – stała się kobietą. W domu traktowana jest tylko i wyłącznie jako ręce do pracy w gospodarstwie c. Zakochuje się w oficerze SS (Joachimie). Nigdy nie myśli o nim jako o Niemcu. Romans trwa tylko 2 tygodnie. Kończy się tragicznie, bo 1. Ukochany nagle ją porzuca 2. Sąsiedzi wymierzają jej karę za bratanie się z wrogiem – gwałt 3. Zachodzi w ciążę – przynosi on wstyd i zgorszenie d. Można powiedzieć, że szczęśliwym trafem znajduje się ktoś, kto Sonię kocha i bierze z nią ślub – Misza. Nieszczęśliwy traf sprawie, że nagle giną: niemowlę (Mikołaj),oficer SS, mąż, bracia, ojciec (Sonia uważa, że Niemcy oddali jej przysługę zabijając ojca). Od tego czasu w życiu Soni jest tylko bieda, zwierzęta i ludzka niechęć e. Z samotności wyrywa ją reżyser teatralny – Igor Gryfowski. Pragnie wykorzystać jej tragiczną historię, bo widzi Sonię nową, nieodkrytą, zapomnianą f. Sonia jest wprowadzona w literaturę, sztukę przez autora powieści oraz Igora Gryfowskiego. Jednak moim zdaniem jest to kolejna forma przemocy – zawłaszczenie historii Sońki. Z gotowego spektaklu teatralnego postać Soni jawi się jako szalona, niestabilna, doświadczona przez życie staruszka, która pogubiła zmysły i wspomnienia g. Literatura, sztuka od samego jej początku rości sobie prawo do przekazywania historii oraz jej wartościowania. Także na poziomie przekazywania doświadczeń traumatycznych. Karpowicz literaturę, sztukę ośmieszył ukazując iluzję mocy, która niknie wobec niemożności wysłowienia się h. Sońka znika w odmętach antybaśni. Historia jest indywidualna i nie ma szczęśliwego zakończenia (Sonia po prostu umiera – zakończenie powszechne). Dobre i zło dla czytelnika stają się niejednoznaczne. Sonia jest wykluczona z kręgu osób, które w baśni powinny żyć długo i szczęśliwe… i. Karpowicz stworzył powieść, która nie niesie ze sobą nadziei. Trauma jest rozumiana przez niego jako nagłe, przytłaczające, katastroficzne doświadczenia. Zwróciłam uwagę na to, że nie da się dotrzeć bezpośrednio do doświadczenia, źródła traumy. Dlaczego? Karpowicz w niebywały sposób zbudował czteropoziomową narrację j. Najbliżej traumatycznego doświadczenia jest oczywiście opowieść Sońki. Należy jednak pamiętać, że jest niejako filtrowana poprzez: i. Pamięć ii. Dobór słów iii. Umiejętność opowiadania o traumatycznych wydarzeniach k. Karpowicz pokazał, że kobieta pełni tylko i wyłącznie funkcje użytkowe: żona, kochanka, córka (wykorzystywana jako żona),pomoc domowa, spełnienie seksualne. Na koniec, co mnie bardzo dotknęło, to Igor wykorzystuje Sońkę po raz kolejny. Wydawało mi się, że to już może być koniec bowiem, jako można jeszcze wykorzystać taką samotną, doświadczoną i starą kobietę. Można! Na pierwszy plan wysuwa się męska narracja i Igor wykorzystał Sońkę jako opowieść, postać teatralną. Moim zdaniem, ani trochę nie uszanował jej historii. Igor jak reżyser kompletnie nie potrafi słuchać ludzi i sprawił, że Sońska nie jest jądrem tej traumatycznej historii. Została jej odebrana możliwość zaistnienia i godność. Odniosłam wrażenie jakby Karpowicz chciał czytelnika odciągnąć od postaci Sońki l. U Karpowicza pojawiły się typowe dla literatury współczesne parafrazy. Tutaj akurat parafraza litanii, którą "odmawia" Sońka m. Wielki + dla autora, że przedstawił dalsze losy Joachima