Trybula ogrodowa – co to takiego?
Trybula to roślina z rodziny selerowatych, występująca w kilkunastu odmianach. W Polsce występują takie gatunki tej rośliny, jak:
- trybula leśna,
- trybula lśniąca,
- trybula pospolita,
- trybula ogrodowa.
Odmiana leśna uprawiana bywa jako roślina ozdobna, natomiast gatunkiem uprawianym użytkowo jest trybula ogrodowa.
Trybula ogrodowa była uprawiana dla swych aromatycznych liści już w czasach Starożytnego Rzymu. Na naszych terenach znana jest od czasów średniowiecza. Można ją spotkać zarówno w przydomowych ogrodach, jak i w formie dzikiej, szczególnie na terenach nizinnych. Trybula ogrodowa jest rośliną jednoroczną, przypominającą nieco pietruszkę zwyczajną. Ma jasnozielone, delikatne, pierzaste liście oraz żebrowane łodygi osiągające około 50 cm wysokości i rozgałęziające się w górnej części. Kwitnie na biało na przełomie maja i czerwca, a jej liście późnym latem przebarwiają się na purpurowo. To właśnie liście tej rośliny wydzielają intensywny, lekko anyżkowy aromat.
Trybula ogrodowa jest łatwa w uprawie, najlepiej czuje się w miejscach półcienistych. Zbyt intensywne nasłonecznienie sprawi, że jej pędy staną się łykowate. Warto zadbać, by rosła na podłożu żyznym i przepuszczalnym. Można uprawiać ją w skrzynkach czy pojemnikach balkonowych. Usuwanie pojawiających się pędów kwiatostanowych przedłuży jej wegetację, co pozwoli zebrać jak najwięcej liści. Jeśli trybula zakwitnie, po wydaniu nasion obumrze. Do nawożenia trybuli można wykorzystywać nawozy organiczne, takie jak choćby obornik czy kompost zmieszane z podłożem przed jej posadzeniem. Można też stosować nawozy humusowe. W warzywniku dobrze jest posadzić ją w sąsiedztwie sałaty. Jest odporna na choroby i szkodniki, nie wymaga stosowania środków ochrony roślin.
Zobacz też: Zioła i rośliny jadalne. Jak je stosować, by sobie pomóc, a nie zaszkodzić? Rady słynnej Simony Kossak
Trybula – właściwości prozdrowotne
Właściwości prozdrowotne trybuli sprawiają, że ceniona jest jako roślina lecznicza. Liście są bogatym źródłem witaminy C, bioflawonoidów, karotenu, wapnia, żelaza, magnezu oraz przeciwutleniaczy. Nic więc dziwnego, że roślina ta stosowana jest od dawna w ziołolecznictwie, ale sięgają po nią również kosmetolodzy.
Trybula stosowana jest:
- na problemy z trawieniem – napar z trybuli ma działanie pobudzające trawienie i łagodzące wzdęcia;
- na choroby wątroby – olejek z trybuli zawiera goryczki stymulujące pracę wątroby;
- w nadciśnieniu – regularne picie naparu z trybuli obniża ciśnienie krwi;
- w dolegliwościach układu oddechowego – wyciąg z liści trybuli stosowany jest pomocniczo w kaszlu (jako środek wykrztuśny), objawach przeziębienia i grypy oraz astmie;
- jako środek do zbijania gorączki;
- dla wzmocnienia odporności;
- jako środek moczopędny i poprawiający pracę nerek;
- w diecie matek karmiących – pobudza produkcję mleka;
- w leczeniu hemoroidów i wrzodów;
- w łagodzeniu dolegliwości reumatycznych;
- do przemywania oczu w stanach zapalnych;
- w stanach zapalnych skóry, zwłaszcza związanych z obecnością czyraków, owrzodzeń czy trudno gojących się ran – jako maści i napary leczące wrzody, obrzęki oraz łagodzące ukąszenia.
Zobacz też: Brusznica (borówka): właściwości, zastosowanie. Zapomniany cud dawnej kuchni i apteczki
Trybula nie cieszy się dużą popularnością w Polsce. Zdjęcie ilustracyjne Karaidel/shutterstock.com
Trybula – zastosowanie w kuchni
Z uwagi na charakterystyczny, mocny aromat, jaki wydziela trybula, zastosowanie jej w kuchni może być szerokie. Subtelny, wyszukany smak najostrzej wyczuwalny jest w młodych liściach i doskonale sprawdzi się w wielu potrawach. Trybuli nie należy poddawać długotrwałej obróbce termicznej, gdyż wówczas traci swoje właściwości, warto dodawać ją do potraw pod koniec ich przygotowywania. Roślina wiele ze swego aromatu traci także podczas suszenia. Zdecydowanie lepiej jest ją zamrozić, czy też dodać do kostek lodu. Można także zakonserwować ją w occie winnym. Liście trybuli najlepiej zrywać tuż przed użyciem, ponieważ szybko więdną.
Trybula od lat stosowana jest w kuchni francuskiej, flamandzkiej i angielskiej, szczególnie jako przyprawa do zup. Dodawana jest do sosów: ravigote, do ryb, do drobiu. Jest kluczowym składnikiem sosu bearneńskiego. Aromatyczne listki trybuli wzbogacą smak potraw mięsnych i ryb. Doskonale komponuje się z łososiem i pstrągiem, pasuje do takich warzyw, jak ziemniaki, marchew czy fasola. Może być zamiennikiem pietruszki, świetnie sprawdzi się jako dodatek do zup, sałatek, czy też surówek. W tych ostatnich szczególnie dobrze skomponuje się z marchewką, selerem, zielonym groszkiem czy pomidorami. Doskonale wzbogaci smak twarogu i omletów. Wyjątkowo dobrze komponuje się z takimi ziołami, jak estragon, bazylia pospolita, tymianek, pietruszka, szczypiorek i cząber ogrodowy. Trybula wraz z estragonem tworzy świetną przyprawę do kurczaka.
