Joanna Kamień

Przypadkiem trafiłam na zbiór esejów eksplorujących wątek praw robotów i sztucznej inteligencji na podstawie kultowego dzieła P.K. Dicka „Czy androidy śnią o elektrycznych owcach”, jego ekranizacji przez R. Scotta (Blade Runner) i kontynuacji filmu w reżyserii D. Villeneuve’a. Publikacja jest wartościowa i ciekawie napisana, a na androidy, cyborgi, roboty i SI autorzy spoglądają w kontekście przede wszystkim prawnym i filozoficznym. Książka pod redakcją Zeidlera oferuje szerokie spojrzenie na problem zarysowany w tytule. Jeden z ciekawszych wątków poruszyła w swym eseju Agnieszka Plata („Czy androidki śnią o chlebie i różach?”). Autorka pochyla się nad kwestią płci, tego dlaczego jest ona narzucana technologicznym tworom i jak spojrzenie antropocentryczne wpływa na ludzkie dzieła. Równie ciekawy jest tekst Kamila Mamaka („Źródła statusu moralnego robotów”),w którym autor zastanawia się nad różnymi powodami, dla których dobre traktowanie robotów powinno być prawnie zapewnione, a na pewno powinno być powszechnie akceptowane. Nie wszystkie eseje są równie dobre, co nie dziwi przy tylu autorach. Najgorszym i najbardziej dyletanckim tekstem jest esej Rafała Króla, który chcąc pochwalić się szeroką wiedzą historyczną, popkulturową i socjologiczną w każdej obnażył fundamentalne braki. Nie będę wchodzić we wszystkie szczegóły, ale, aby stwierdzić, że potomkowie tureckich imigrantów w Niemczech się nie asymilują i stanowią zagrożenie terrorystyczne, należy mieć naprawdę solidne dowody. Taka generalizacja nie ma żadnego poparcia w dowodach, a wypadałoby jednak przy tak mocnym stanowisku podeprzeć się chociaż jednym. Innych bzdur Król zawarł więcej, ale nie ma sensu się tutaj rozdrabniać. Rozważań w „Blade Runner…” jest całe mnóstwo – każdy badacz pochylił się nad jakimś wąskim aspektem i rozłożył go tak bardzo, na ile pozwalała na to formuła eseju. To oczywiście wszystko przyczynki do szerszej dyskusji i własnych dociekań, ale o to tutaj chodzi. Ciekawa forma, interesujące i ważne współcześnie zagadnienia z kultowym dziełem popkultury w tle. Warto sięgnąć i nie zrażać się tym, że formuła wydaje się z gruntu akademicka.