Co to jest faktoring?

Faktoring to jeden ze sposobów na finansowanie działalności gospodarczej. W najprostszym ujęciu polega na sprzedaży faktur, celem uzyskania za nie należności jeszcze przed terminem ich płatności. Co to jest faktoring i na czym dokładnie polega zamiana faktur na gotówkę? Poniżej znajdziesz odpowiedzi na te pytania oraz dowiesz się, ile kosztuje taka usługa i kiedy warto z niej skorzystać.

Co to jest faktoring?

Czym jest faktoring i co to jest za usługa? Zgodnie z definicją usługa faktoringu polega na sprzedaży przez firmę (faktoranta) swoich wierzytelności wynikających z wystawionych faktur. Kupującym jest zewnętrzny podmiot (tzw. faktor), który od razu przekazuje faktorantowi na konto firmowe część należnych kwot widniejących na fakturach, zanim zostaną one faktycznie opłacone przez nabywców towaru lub usługi.

W Polsce usługi wykupu faktur świadczą wyspecjalizowane firmy faktoringowe oraz banki.

Jak dokładnie działa faktoring i przykład jego praktycznego zastosowania poznasz w dalszej części artykułu.

Usługa faktoringu – na czym polega?

Na czym polega faktoring? Istota faktoringu sprowadza się do przeniesienia praw do wystawionej faktury na rzecz faktora w zamian za natychmiastowe uzyskanie za nią zapłaty.

Należy bowiem tutaj podkreślić, że usługa dotyczy wyłącznie faktur z odroczonym terminem płatności, a więc których płatność ustalona jest np. na 14, 30, czy też 60 dni.

Przedsiębiorca korzystający z faktoringu nie musi zatem czekać te 14 lub 30 dni na uregulowanie faktury przez swojego kontrahenta. Po sprzedaży faktury uzyskuje bowiem za nią płatność od razu – najczęściej w ciągu jednego dnia. Co ważne, taka płatność zazwyczaj nie pokrywa pełnej kwoty brutto widniejącej na fakturze, lecz tylko ustaloną jej część np. do 80%. Pozostałą część faktorant otrzymuje od faktora w momencie, gdy faktura zostanie faktycznie opłacona przez jej odbiorcę.

W ten sposób możliwy jest zarówno faktoring pojedynczych faktur, jak i faktoring wszystkich dokumentów sprzedażowych.

Sama sprzedaż faktur odbywa się natomiast na podstawie tzw. umowy cesji wierzytelności. Na jej podstawie faktor staje się wierzycielem odbiorcy faktury, a więc ma prawo domagać się od niego zapłaty.

Ze względu na sposób działania faktoring często nazywa się usługą finansowania faktur lub zamiany faktur na gotówkę. Jest ona odpowiedzią na potrzeby przedsiębiorców stosujących kredyt kupiecki, którzy często borykają się z utratą płynności finansowej ze względu na zbyt długi czas oczekiwania na zapłatę swoich należności za sprzedane towary lub usługi.

Sprawdź też: Powierniczy przelew wierzytelności – co to jest i jakie ma skutki prawne?

Rodzaje faktoringu

Warto wiedzieć, że istnieją różne rodzaje faktoringu. Może on się bowiem różnić m.in. sposobem rozliczania, czy też odpowiedzialnością za niewypłacalność płatników faktur. Poniżej prezentujemy najważniejsze rodzaje faktoringu wraz z wyjaśnieniem, czym się wyróżniają.

Faktoring niepełny z regresem

Faktoring niepełny z regresem jest najczęściej spotykany i polega na tym, że faktor nie ponosi odpowiedzialności za niewypłacalność płatnika faktury. Ponosi ją faktorant, który w przypadku braku zapłaty za fakturę przez kontrahenta musi zwrócić faktorowi otrzymaną od niego kwotę pieniędzy z tytułu wykupu faktury.

Ze względu na to ryzyko faktoring niepełny najlepiej sprawdza się przy finansowaniu faktur wystawianych stałym i sprawdzonym kontrahentom.

Faktoring pełny bez regresu

Faktoring pełny bez regresu jest bezpieczniejszy, ponieważ w jego przypadku to faktor przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności płatnika faktury. Jeśli więc nie ureguluje on w terminie faktury, faktorant nie musi się tym przejmować i zwracać otrzymanych od faktora pieniędzy.

Takie bezpieczeństwo jednak kosztuje, ponieważ wiąże się z wyższą prowizją za usługę, a nierzadko też z koniecznością wykupienia dodatkowego ubezpieczenia. Faktoring pełny sprawdza się jednak doskonale w przypadku finansowania faktur wystawianych nowym kontrahentom, których rzetelność płatnicza jeszcze nie jest znana.

Faktoring odwrócony

Faktoring odwrotny (inaczej faktoring odwrócony) nazywa się również faktoringiem zakupowym i jest on przeciwieństwem standardowego faktoringu. O ile bowiem zwykły faktoring sprzedażowy polega na otrzymaniu od faktora pieniędzy za faktury sprzedażowe (czyli wystawione kontrahentom), o tyle faktoring odwrotny (zakupowy) polega na pokryciu przez faktora faktur zakupowych, czyli otrzymanych od dostawców za zakupienie u nich towarów lub usług.

Faktoring zaliczkowy

Faktoring zaliczkowy wyróżnia się sposobem rozliczania między faktorem a faktorantem. W jego przypadku faktorant otrzymuje bowiem najpierw zaliczkę zaraz po przekazaniu faktury do firmy faktoringowej, natomiast resztę należności dopiero po uregulowaniu faktury przez kontrahenta.

Faktoring dyskontowy

Faktoring dyskontowy (inaczej przyśpieszony) działa inaczej niż zaliczkowy, ponieważ w tym przypadku faktorant otrzymuje od faktora pełną płatność za fakturę z góry, zaraz po zawarciu umowy. Jest ona jedynie pomniejszona o prowizję za usługę.

Faktoring wymagalnościowy

Faktoring wymagalnościowy polega na tym, że faktor wypłaca faktorantowi pieniądze za fakturę dopiero w terminie jej płatności. Taka usługa ma więc za zadanie nie tyle zapewnić przedsiębiorcy finansowanie, co chronić go przed opóźnieniami w spłacie faktur przez kontrahentów.

Faktoring jawny

Faktoring jawny oznacza, że odbiorcy faktur są informowani o tym, że wierzytelność została sprzedana faktorowi i że płatności należy dokonać na jego rachunek bankowy.

Faktoring cichy

Faktoring cichy jest przeciwieństwem jawnego. W jego przypadku nie dochodzi do cesji wierzytelności, a więc płatność za fakturę musi być realizowana standardowo na konto jej wystawcy. Wystawca otrzymuje jednak finansowanie faktury od faktora zaraz po jej wystawieniu. Musi ją jedynie potem zwrócić wraz z prowizją, po otrzymaniu należności od kontrahenta.

Przedmiot faktoringu

Przedmiotem faktoringu są wierzytelności wynikające z faktur – przy standardowej usłudze z faktur sprzedażowych, a przy faktoringu odwróconym z faktur zakupowych. W typowym faktoringu takie wierzytelności powinny być:

• pieniężne i istniejące,
• bezsporne,
• wolne od zajęć i wszelkich innych obciążeń,
• nieprzedawnione,
• w większości przypadków niewymagalne, czyli przed terminem płatności.

Powyższe zasady obowiązują zarówno wtedy, gdy zdecydujesz się na faktoring firmy faktoringowej, jak również faktoring bankowy. Należy jednak mieć świadomość, że każdy faktorant może narzucić dodatkowe warunki np. w zakresie maksymalnego terminu płatności faktur.

Umowa faktoringu – uczestnicy i założenia

Umowa faktoringu jest umową dwustronną, zawieraną pomiędzy faktorem a faktorantem. Uczestnikami faktoringu są jednak trzy podmioty:

• faktor – podmiot świadczący usługi faktoringowe i nabywający wierzytelność z tytułu faktury, czyli firma faktoringowa lub bank,
• faktorant – podmiot korzystający z usług faktoringu, czyli w przypadku standardowej usługi firma, która wystawiła i sprzedała swoje faktury,
• dłużnik faktoringowy – jest to kontrahent faktoranta, który zobowiązany jest do zapłaty należności z tytułu faktury.

Faktoring dla firm nie jest regulowany żadną odrębną ustawą. W związku z tym umowa faktoringowa może mieć dowolną treść i formę, o ile są one zgodne z ogólnymi przepisami Kodeksu cywilnego. Obowiązują przy niej jednak pewne zasady określone w Konwencji UNIDROIT z dnia 28 maja 1988 r. o międzynarodowym faktoringu, zwanej także konwencją ottawską od miejsca jej ustanowienia.

Zgodnie z tym aktem prawnym na podstawie umowy faktoringu faktorant przenosi na faktora wierzytelności powstałe w wyniku umowy sprzedaży towarów lub usług, zawartej pomiędzy nim a jego klientami. Oprócz tego jednak faktor wykonuje na rzecz faktoranta przynajmniej dwie usługi:

• zapewnia finansowanie,
• prowadzi rozliczenia związane z wierzytelnościami,
• odzyskuje należności z tytułu wierzytelności np. w drodze windykacji,
• bierze na siebie ryzyko niewypłacalności.

Te dodatkowe usługi decydują o tym, że mamy do czynienia z faktoringiem, a nie wyłącznie cesją wierzytelności.

Faktoring krok po kroku

Czas wyjaśnić, jak działa faktoring krok po kroku z punktu widzenia przedsiębiorcy. Poniżej przedstawiamy schemat działania standardowego faktoringu sprzedażowego:

• Krok 1: Zawarcie umowy faktoringu z faktorem i ustalenie warunków współpracy m.in. w zakresie limitu faktoringowego, czyli maksymalnej wartości należności, jaką faktor będzie gotowy sfinansować.
• Krok 2: Wystawienie faktury kontrahentowi z tytułu sprzedaży towaru lub usługi.
• Krok 3: Przekazanie faktorowi faktury.
• Krok 4: Otrzymanie od faktora zaliczki w ustalonej wysokości np. 80% wartości faktury.
• Krok 5: Poinformowanie kontrahenta o cesji wierzytelności.
• Krok 6: Zapłata faktury przez kontrahenta.
• Krok 7: Rozliczenie usługi: otrzymanie od faktora pozostałej kwoty z tytułu faktury pomniejszonych o koszty usługi.

Kiedy warto rozważyć usługę faktoringu?

Usługę faktoringu warto rozważyć przede wszystkim wtedy, jeśli firma:

• w transakcjach z kontrahentami stosuje kredyt kupiecki,
• chce uchronić się przed zatorami płatniczymi, które mogłyby spowodować utratę płynności finansowej,
• nie może sobie pozwolić na długie oczekiwanie na spływ należności z faktur np. ze względu na konieczność regulowania swoich zobowiązań lub potrzebę dysponowania gotówką na inne wydatki,
• nie może skorzystać z alternatywnego sposobu finansowania bieżącej działalności, czyli bankowego kredytu obrotowego np. ze względu na brak zdolności kredytowej.

Ile kosztuje faktoring?

To, ile kosztuje faktoring, zależy od oferty. Ogólnie jednak na koszt faktoringu składają się najczęściej następujące opłaty:

• opłata przygotowawcza za przyznanie limitu faktoringowego – wynosi ona od 0 do kilku procent od wartości limitu,
• prowizja za sfinansowanie faktury – zwykle jest pobierana z góry i wynosi od 2 do 3% od wartości wierzytelności, czyli np. za faktoring faktury opiewającej na 1000 zł, należy zapłacić około 20-30 zł;
• odsetki faktoringowe – są one naliczane za każdy dzień finansowania i najczęściej oparte na wskaźniku WIBOR;
• opcjonalnie inne opłaty – np. administracyjne, czy też za świadczenie dodatkowych usług np. weryfikacji kontrahentów.

Koszty faktoringu zależą od wielu czynników m.in. wysokości limitu faktoringowego, czy też liczby i terminu płatności faktur. Warto wiedzieć, że wiele firm i banków udostępnia na swoich stronach kalkulator faktoringu, który pozwala na oszacowanie takich kosztów.

Faktoring – wady i zalety

Faktoring dla firm jest nowoczesną formą finansowania bieżącej działalności, która ma wiele zalet, ale nie jest też pozbawiona pewnych wad.

Zalety faktoringu:

• natychmiastowy dostęp do gotówki za faktury,
• większe bezpieczeństwo stosowania kredytu kupieckiego,
• dostęp do dodatkowych usług np. z zakresu weryfikacji kontrahentów, czy też odzyskiwania należności,
• ograniczenie ryzyka zatorów płatniczych,
• szybka poprawa płynności finansowej,
• większe możliwości rozwoju działalności – stosowanie kredytu kupieckiego pomaga zdobyć nowych klientów, a dostęp do gotówki ułatwia zwiększanie skali działalności,
• źródło dodatkowego finansowania, które nie wpływa na zdolność kredytową,
• łatwiejszy dostęp do usługi niż do kredytu – mniejsze formalności i wymagania.

Wady faktoringu:

• dość wysoki koszt usługi,
• niekiedy konieczność przedstawienia zabezpieczenia,
• ryzyko pogorszenia się relacji z kontrahentami po powiadomieniu ich o sprzedaży wierzytelności,
• konieczność zwrotu zaliczki w przypadku opóźnień w spłacie faktury przez kontrahenta (dotyczy faktoringu niepełnego).

Czy warto rozważyć skorzystanie z faktoringu?

Faktoring to usługa, która w Polsce z każdym rokiem zyskuje na popularności. Według najnowszych danych Polskiego Związku Faktorów, w 2023 roku firmy faktoringowe zrzeszone w PZF obsługiwały 26,3 tys. firm, wykupując od nich 26,8 mln faktur na łączną kwotę 450 mld złotych.

Czy warto skorzystać z faktoringu? Na pewno jest to dobry sposób na utrzymanie płynności finansowej w firmie, jednak ze względu na swoje wady nie sprawdzi się w każdym przedsiębiorstwie. Potwierdzają to choćby dane PZF, z których wynika, że z usług faktoringowych w Polsce korzystają przede wszystkim:

• małe i średnie firmy,
• działające w branżach produkcyjnych i dystrybucyjnych,
• wystawiające faktury na wysokie kwoty i z długimi terminami płatności.

Faktoring – podsumowanie

Jeśli rozważasz faktoring dla firmy, pamiętaj o najważniejszych kwestiach:

• faktoring polega na sprzedaży faktur w celu otrzymania za nie gotówki przed upływem ich terminu płatności,
• głównym celem korzystania z faktoringu jest ograniczenie zatorów płatniczych i zwiększenie płynności finansowej przy stosowaniu kredytu kupieckiego,
• kosztem faktoringu jest prowizja od wartości faktury oraz odsetki faktoringowe za każdy dzień finansowania,
• najtańszy jest faktoring niepełny, ale wiąże się z tym, że w przypadku niewypłacalności kontrahenta, trzeba zwrócić zaliczkę otrzymaną od faktora.