Miłość w czasach wojny

Powieść opowiada o skomplikowanej relacji miłosnej Honor Harris i Richarda Grenville’a. Oboje spotykają się, gdy bohaterka jest jeszcze bardzo młoda i dopiero zaczyna bywać w towarzystwie. Dumna i charakterna, szybko przykuwa uwagę nieokrzesanego generała, który nie zważa na normy i konwenanse. Między tą dwójką rodzi się nie tylko porozumienie, ale i silne uczucie. Ich pełen pasji związek przerywa jednak tragiczne wydarzenie.

Spotykają się wiele lat później, kiedy ich życie wygląda zupełnie inaczej, a w tle toczy się wojna między rojalistami a parlamentarzystami. Burzliwe wydarzenia w bolesny sposób dotykają dwójkę bohaterów, ale również ponownie zbliżają ich do siebie. Przez ten czas jednak wiele się zmieniło, a każde z nich ma inne priorytety, które nie pozwalają im powrócić do czasów beztroskiej miłości.

„Generał i panna” łączy w sobie kilka gatunków literackich. Jest tu romans – skomplikowany, burzliwy, naznaczony podziałami i tragicznymi wydarzeniami – w którym nie tak łatwo dopingować głównym bohaterom. Jest i powieść historyczna – odmalowana z detalami angielska wojna domowa determinująca życie bohaterów i nadająca bieg wydarzeniom. Wreszcie jest tu szczypta powieści gotyckiej i thrillera psychologicznego – czyli wszystko to, za co czytelnicy pokochali Daphne du Maurier. Subtelne wątki tajemnicy związane z posiadłością, narratorka, która od początku wie więcej niż czytelnik, czy intrygujące zakończenie – to wszystko sprawia, że znajdą tu coś dla siebie zwolennicy opowiadań z dreszczykiem.

Nie da się ukryć, że dla czytelników Daphne du Maurier znających głównie twórczość autorki spod znaku grozy powieść „Generał i panna” może stanowić voltę w jej dorobku. I choć to oczywiście zupełnie inna książka, to można w niej odnaleźć wiele cech stanowiących znak rozpoznawczy pisarki. Przede wszystkim jest tu zamiłowanie do zgłębiania psychologii postaci i odkrywania tych ciemnych stron, do których nie przyzwyczaiły nas salonowe romanse.

Dwójka głównych bohaterów ma prawdopodobnie więcej wad niż zalet. Dumna i rozpieszczona Honor stanowi zaprzeczenie nienagannych protagonistek powieści miłosnych. Wspaniale odgrywa jednak rolę narratorki powieści, dając się stopniowo poznawać. I choć czasem trudno zrozumieć jej uczucie do mężczyzny, który okrucieństwo i bezwzględność ma we krwi, to tylko jej perspektywa jest w stanie oddać wszystkie wyjątkowe cechy Richarda: ambicję, spryt i wierność własnym zasadom.

Autorka eksploruje mroczne cechy swoich bohaterów i ich niejednoznaczną, czasem wręcz toksyczną relację. Tym samym jej powieść romansowa zbliża się do takich dzieł jak „Wichrowe Wzgórza” czy „Dziwne losy Jane Eyre” (chociaż skojarzenia chociażby z „Przeminęło z wiatrem” nie będą tu również bezpodstawne). Zamiast charakterystycznych dla Daphne du Maurier, podszytych dreszczykiem zjawisk, mamy tutaj całkiem realne wydarzenia – grozę wojny, która dotyka wszystkich i przeplata się z historią rodzin pełną skandali, tajemnic i dramatów, a pierwsze skrzypce grają w tym rody Harrisów i Grenville’ów.

Ponadto nie tracimy również nic z doskonałego stylu autorki oraz jej nieporównywalnych zdolności do tworzenia napięcia i trzymania naszej uwagi od pierwszej do ostatniej strony – nawet jeśli nadmiar faktów historycznych może momentami przytłaczać. Chociaż rozwiązania zagadek, misternie skonstruowanych przez autorkę, mogą nie zaspokoić wygórowanych oczekiwań fanów „Rebeki”, to ich odkrywaniu niezmiennie towarzyszy dreszczyk emocji. Ale nie to jest w tej powieści najważniejsze. Zdecydowanie istotniejsza wydaje się refleksja nad skomplikowanymi ludzkimi relacjami.

Chociaż „Generał i panna” nie dorównuje poziomem największym klasykom Daphne du Maurier, to zdecydowanie warto sięgnąć po tę powieść. Nie tylko po to, żeby docenić niezwykły dar autorki do tworzenia historii o zawikłanych ludzkich losach, podziwiać dokładność w odmalowaniu rysu historycznego czy po raz kolejny zasmakować jej talentu literackiego. Raczej po to, aby dać się zaskoczyć w inny sposób i na nowo odkryć pisarkę, która – mimo wszystko – została zaszufladkowana jako muza Hitchcocka, a ma w swoim dorobku powieści wykraczające poza wąskie ramy, w które lubimy wpisywać nawet naszych ulubionych autorów.

Magdalena Wilk