25 najlepszych murali w Warszawie. Jest w�r�d nich ten, kt�ry jednak nie zniknie z mapy stolicy

Prawdopodobnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych murali, kt�ry na sta�e wpisa� si� w krajobraz miasta, jest mural przy ulicy Nowogrodzkiej 27 - "Let's Colour". Jego autorem jest Swanski, czyli Pawe� Koz�owski,�malarz, grafik, ilustrator, autor animacji i teledysk�w. Mural powsta� przy wsp�pracy z Good looking Studio w ramach mi�dzynarodowego projektu Let's Colour�firmy Dulux.

Bartosz Bobkowski/ Agencja Gazeta

Betonowy parking, na kt�rego �cianach si� znajduje, zbudowano w latach 70. Jak czytamy na stronie Puszka.waw.pl jest to jeden z najwi�kszych murali w Polsce (powierzchnia blisko 2 tysi�cy metr�w2). Jego malowanie zaj�o kilka dni. Wielokolorowa kompozycja pokrywa ca�� �cian� budynku i fragmenty bocznych.

Autorem muralu przy ulicy Widok jest grupa Cyrcle. Mural przedstawia kucaj�c� kobiet�, kt�ra przes�ania sobie oczy pomara�czowym obiektem. Figura przypomina rze�by staro�ytne albo kobiety z obraz�w Rubensa.

Aleksandra Kami�ska (puszka.waw.pl)

Mural powsta� w ramach festiwalu Street Art Doping, kt�ry stawia sobie za cel zmian� wizerunku miejsc zaniedbanych lub zapomnianych oraz anga�owanie mieszka�c�w do �wie�ego spojrzenia na swoje miasto. St�d wyb�r lokalizacji - opuszczony, zniszczony budynek przy ulicy Widok zyska� w ten spos�b nowe �ycie. Osoby, do tej pory oboj�tnie przechodz�ce obok, mog� zatrzyma� si� na chwil� i pokontemplowa� t� przestrze�.

Mural powsta� w kwietniu 2015 roku. Namalowa� go M-City, czyli Mariusz Waras. Mural znajduje si� na lewym brzegu Wis�y, na murku biegn�cym na po�udnie od mostu Poniatowskiego.

W tej chwili trwa trwa nawi�zuj�cy do niego konkurs. Jego celem jest wy�onienie najciekawszych opowie�ci, kt�re odpowiedz� na pytanie "Sk�d si� wzi�� krokodyl nad Wis��?" i stworzenie nowej miejskiej historii.

R. Motyl/ Urz�d Miasta st. Warszawa

Oceniane b�d� koncepcje uj�te w kr�tkie formy (do 200 znak�w). Spo�r�d zg�osze� wy�oniony zostanie jeden zwyci�zca i 4 wyr�nionych. Ich opowie�ci stan� si� inspiracj� dla Teatru Improwizowanego Klancyk, kt�ry 13 czerwca zagra specjalny spektakl. Dla zwyci�zc�w przewidziano r�wnie� nagrody rzeczowe zwi�zane z tematem konkursu.�Zg�oszenia przyjmowane s� do 5 czerwca na adres krokodyl@um.warszawa.pl.

Zwie�czeniem konkursu b�dzie spektakl zrealizowany przez Teatr Improwizowany Klancyk.

Cz�owieczy los to mural autorstwa znanej grupy artystycznej Two�ywo. Znajduje si� na�Targ�wku, przy ul. Radzymi�skiej 150, a dok�adnie na �cianie bocznej budynku mieszkalnego od strony ul. Bie�u�skiej. Mural powsta� w listopadzie 2010 roku.

Agata Grzybowska/ Agencja Gazeta

Na muralu pojawiaj� si� dwie postaci - wi�ksza - z g�ow� wilka, mniejsza, z g�ow� owcy. Na nimi znajduje si� napis - "cz�owieczy los". Zastosowana gra kolorem mo�e jednak sk�ania� do odczytania napisu w inny spos�b - "owiec los".

Mural powsta� w ramach �wiatowego projektu realizowanego przez Fundacj� Open Art Project "go east - go west" z okazji obchod�w 20-lecia partnerstwa Warszawy i Dusseldorfu. Celem by�o stworzenie obiektu sztuki wsp�lnymi si�ami artyst�w z Polski i Dusseldorfu.

Muralu przedstawiaj�cego Stanis�awa Grzesiuka, s�ynnego barda z Czerniakowa w Warszawie po prostu nie mog�o zabrakn��. Mural powsta� w lipcu 2012 roku - oczywi�cie na Mokotowie (ul. Pu�awska 143). Przedstawia Grzesiuka z�band�ol� w r�kach (wi�cej o Grzesiuku pisali�my TUTAJ).

Praca powsta�a w ramach Street Art Doping 2012. Co ciekawe, zosta�a namalowana na zniszczonym budynku, z kt�rego gdzieniegdzie odpada tynk. Dzi�ki temu�kolory i faktura pracy s� r�ne w zale�no�ci od miejsca.

W zwi�zku z uznaniem roku 2011 Rokiem Marii Sk�odowskiej-Curie w Warszawie powsta�o wiele dzie� po�wi�conych Polsce, m.in w�a�nie ten mural. Mural znajduje si� przy ul. Nowolipki 11, czyli tam gdzie wychowywa�a si� Maria Sk�odowska-Curie.

Jego autorem jest Swanski - tw�rca muralu przy Nowogrodzkiej.

Franciszek Mazur

"Mural zajmuje ca�� boczn� �cian� bloku mieszkalnego. Wykonany jest g��wnie w br�zie, turkusie i bieli. Przedstawia ptaki i ryby "wyrastaj�ce" i wsp�tworz�ce ogromne drzewo �ycia. Pier�cienice otaczaj�ce atom mog� stanowi� symbol uniwersum, koincydencji rozmaitych si�, a zarazem napi�� mi�dzy nimi" - czytamy na Puszka.waw.pl.

The Roosters Egg, czyli jajko koguta znajduje si� na Mokotowie, przy ulicy Rac�awickiej 17. Powsta� w lipcu 2013 roku w ramach festiwalu Street Art Doping.

"Utrzymana w czerniach, bielach i szaro�ciach praca przedstawia koguta, kt�ry stanowi centraln� cz�� surrealistycznego o�tarza lub monumentu. R�ce po obu jego stronach, niczym greckie kolumny, trzymaj� dwa jaja. Symbolizuj� one narodziny, �ycie.�Dwie postaci na pierwszym planie to matka (kobieta w masce kury) oraz dopiero co wyklute z jaja dziecko. W tym kontek�cie kogut-ojciec zdaje si� przybiera� poz� patriarchaln�, jest wyniesiony na piedesta�.�Ca�o�� dzieje si� na okr�g�ej szachownicy �ycia" - czytamy na portalu Puszka.waw.pl.

Mural powsta� w pa�dzierniku 2010. Jest jedn� z wielu realizacji, jakie wtedy powsta�y w ramach obchod�w Roku Chopinowskiego.�Jego autorem jest Krzysztof Bagi�ski, a w realizacji projektu pomaga�o mu Good Looking Studio.

Bartosz Bobkowski/ Agencja Gazeta

Mural przedstawia�fortepian, kt�ry podparty jest na odwr�conym i stoj�cym na swojej iglicy Pa�acu Kultury i Nauki. Tworzy si�tym samym chybotliwy pomost pomi�dzy przesz�o�ci� a tera�niejszo�ci� naszego miasta.

Mural znajduje si� przy ul. G�rno�l�skiej 8. Powstawa� dwa dni na �cianie o powierzchni 200 m2.

Mural ku pami�ci doskona�ego pi�karza Legii Warszawa Lucjana Brychczego powsta� we wrze�niu 2014 roku. Znajduje si� na Bemowie.�Mural zajmuje ca�� boczn� �cian� jednego z blok�w.

Praca by�a wykonywana przez 14 os�b - kibic�w Legii, powstawa�a przez blisko trzy tygodnie. Wymiar pracy wynosi 28.5 metra na 11,2 metra. Malowid�o powsta�o jako kolejny z punkt�w obchod�w roku Lucjana Brychczego.

Mural pod has�em "Lucjan Brychczy Legenda" przedstawia herb Legii oraz stary stadion przy �azienkowskiej oraz samego Lucjana Brychczego na przestrzeni lat.

Wok� ronda Tybetu oraz na filarach estakady od 2009 r. tworzone s� murale nawi�zuj�ce do tematyki tybeta�skiej, zw�aszcza w kontek�cie ruchu jego wyzwolenia. Tworz� one Galeri� Tybeta�sk�. Projekt zainicjowany zosta� przez Fundacj� Inna Przestrze�, od 2011 r. realizowany jest przez Fundacj� Klamra przy wsp�pracy z Fundacj� Inna Przestrze� oraz Zarz�dem Dr�g Miejskich w Warszawie dzi�ki dotacjom z Biura Kultury m.st. Warszawy, Programu "M�odzie� w Dzia�aniu" oraz �rodk�w w�asnych.

Ola Litorowicz puszka.waw.pl

W Galerii znajduj� si� prace r�nych artyst�w, takich jak: grupa 3 Fala, Mors, kamer czy Artur Wabik. W Galerii znajduje si� ju� oko�o 30 prac.

Mural namalowa� w�oski artysta Pixel Pancho. Mural�przedstawia mechanicznego centaura w rzymskim he�mie, celuj�cego z �uku do mechanicznego jelenia. Postaci zajmuj� ca�� powierzchni� �ciany budynku.

Praca powsta�a w lipcu 2012�w ramach Street Art Doping. Znajduje si� przy ul. Dolnej 37.

Julia Dziubecka-Krupi�ska (puszka.waw.pl)

Ten mural znajduj�cy si� na Nowym �wiecie 22, zna ka�dy warszawiak. Mural powsta� w 2009 roku w ramach cyklu�cyklu "UPDATES"�Fundacji�Vlepvnet.

Autorem muralu jest Roa - znany muralista z Belgii. Jego prace znajduj� si� w wielu miastach Europy i �wiata (np. w Nowym Jorku).

Joanna Gwarek (puszka.waw.pl)

"Maluje du�e zwierz�ta, zwykle ptaki i ssaki. Prawie zawsze czarno-bia�e, z du�ymi k�akami futra i/lub pi�r. Jego zwierz�ta cz�sto �pi� lub wygl�daj� na martwe, szczeg�lnie gdy w niekt�rych pracach Roa pokazuje fragmenty ich szkielet�w lub wybranych tkanek (na przyk�ad uk�ad nerwowy). Przy tworzeniu prac sugeruje si� otoczeniem, w jakim maj� si� one znale��. Lubi wykorzystywa� za�amania powierzchni, by zmieni� cz�� muralu (na przyk�ad pokazuj�c po�ow� zwierz�cia w formie zdj�cia rentgenowskiego)" - czytamy na Puszka.waw.pl.

Autorem tego niezwyk�ego muralu jest brytyjski artysta Phlegm, kt�ry wykona� swoje dzie�o z okazji festiwalu Street Art Doping. Praca powsta�a na Pradze, przy ulicy Mi�skiej 12.

Mural przedstawia bajkowy zamek stworzony z charakterystycznych dla Phlegma postaci. Mural zosta� wykonany w konwencji bia�o-czarnej. Praca zosta�a �wietnie przyj�ta przez mieszka�c�w osiedla oraz sta�a si� obiektem ch�tnie uwiecznianym na fotografiach. W kilku miejscach na �cianie znajduj� si� okna, kt�re autor wkomponowa� w swoj� prac�. Mural jakby nabiera� �ycia w momencie, w kt�rym z okien wylatuj� go��bie, kt�rym wn�trze s�u�y za schronienie.

Zgodnie z ustaleniami pozostawiony zosta� na budynku istniej�cy ju� wcze�niej napis "Gazeta Podziemna".

Mural, kt�ry zosta� stworzony przez artyst�w Esze i Saiko znajduje si� przy klubokawiarni Mandala przy ul. Emillii Plater 9/11. Przedstawia dwie kobiety zwi�zane czerwon� wst��k�. Powsta� w 2010 roku.

Joanna Gwarek (puszka.waw.pl)

Mural znajduje si� przy ul. Sady �oliborskie 1. Powsta� w ramach akcji�Stowarzyszenia Inicjatyw Spo�ecznych i Kulturalnych "Stolica - dzielnica - ulica", kt�ra polega�a na malowaniu gara�y na �oliborzu.

Tytu� akcji �-�"�oligara� - miasto krzepi" -�jest trawestacj� znanego has�a reklamowego, autorstwa Melchiora Wa�kowicza, wybitnego �oliborzanina. W ramach akcji powsta�o kilkana�cie murali. Na zdj�ciu wida� mural Tomka Karabowicza. W�r�d innych znalaz�y si� m.in. mural Jana Bajtlika przy ul. Boguckiego, mural Rafa�a Dominika przy tej samej ulicy czy widoczny poni�ej mural�Rafa�a Roskowi�skiego.

fot. Agnieszka Kowalska

Galeria powsta�a we wrze�niu 2012 roku.

Ta, pierwotnie, czarno-bia�a praca znajduje si� przy rondzie Sedlaczka. Przedstawia przechylony w praw� stron� Pa�ac Kultury i Nauki oraz lec�ce w jego kierunku dziecko-kosmonaut�. Mural stworzy� artysta Leon w lipcu 2009 roku.�Praca zosta�a wykonana w ramach festiwalu Street Art Doping�2009�podczas 4. edycji Szablon D�emu.

Do muralu z czasem domalowany zosta� herb klubu Legia Warszawa.

Mural stworzyli Adam Walas i Anna Ko�biel - para muralist�w. Praca powsta�a w sierpniu 2013 roku z inicjatywy Stowarzyszenia�Inicjatyw Spo�eczno-Kulturalnych "Stacja Muran�w". Pierwotnie mural mia� powsta� na innym budynku, jednak wsp�lnota, kt�ra zaoferowa�a wolne �ciany, zrezygnowa�a z anga�owania si� w projekt ze wzgl�du na dob�r bohaterek muralu.

Agata Grzybowska/ Agencja Gazeta

Bohaterki, kt�rych portrety zosta�y uwiecznione na �cianach, to kobiety zwi�zane z histori� Muranowa. Na muralu mo�emy rozpozna� m.in.�Tekl� B�darzewsk�-Baranowsk� - XIX-wieczn� kompozytork� i pianistk�,�Mary Berg - autork� "Dziennika z Getta Warszawskiego",�Janin� Bauman - pisark�, kt�ra podczas wojny by�a wi�ziona w gettcie czy�Marysi� Ajzensztadt - utalentowan� �piewaczk�, kt�r� nazywano "s�owikiem getta", zastrzelon� w 1942 r. podczas pierwszej akcji likwidacyjnej getta.

"Monkey Business" to dzie�o grupy Etam Cru. Mural powsta� w sierpniu 2013 roku na bocznej �cianie jednego z budynk�w przy ulicy Dzielnej na Woli. Mural ��dzkich artyst�w, kt�rzy stworzyli w Warszawie m.in. mural na Och-Teatrze, przedstawia posta� starca - podr�nika z d�ug� blond brod�.

Etam Cru, czyli Przemek Blejzyk i Mateusz Gapski, s� znani z surrealistycznych i niezwykle plastycznych kompozycji wielkoformatowych. Mural przy Dzielnej zam�wi�a u nich firma deweloperska Volumetric Polska, do kt�rej nale�y s�siednia dzia�ka po zburzonej fabryce Kamlera (kilka lat temu rozbi�rce tej historycznej fabryki sprzeciwiali si� obro�cy zabytk�w i konserwator). Na pustym placu firma planuje budow� apartamentowca o nazwie Kamienica Muran�w. Mural w tej chwili znika za budynkiem, kt�ry powstaje przy Dzielnej - Kamienicy Muran�w.

Jednym z bardziej kontrowersyjnych murali jest ten powsta�y na bocznych �cianach blok�w na prawdopodobnie najbiedniejszym osiedlu w ca�ej Warszawie - przy ul. Dudziarskiej (wi�cej na ten temat pisali�my TUTAJ).

Mural przedstawia trzy czarne kwadraty - odnosz� si� one do "Czarnego kwadratu na bia�ym tle" Kazimierza Malewicza. Od strony tor�w kolejowych �ciany pomalowane s� z kolei na wz�r prac Pieta Mondriana.

Ola Litorowicz (puszka.waw.pl)

Jak czytamy na stronie Puszka.waw.pl, projekt spotka� si� z ogromn� krytyk�: "Artystom zarzucano, �e prace (w szczeg�lno�ci czarne kwadraty) jeszcze bardziej pi�tnuj� osiedle i nie przyczyniaj� si� do �adnej pozytywnej zmiany. Pojawi�o si� wiele g�os�w, �e dzia�ania artystyczne na tak trudnym terenie powinny odbywa� si� w duchu community art, z cz�stym przywo�aniem br�dnowskich dzia�a� Paw�a Althamera. Oburzenie wzbudzi� tak�e fakt, �e na osiedle w ramach festiwalu "Warszawa w budowie"�mia�y kursowa� autobusy spod Pa�acu Kultury i Nauki."

Artystom zarzucano tak�e, �e nie nawi�zali kontaktu z mieszka�cami osiedla, nie wtajemniczyli ich w prowadzone prace i w �aden spos�b nie poprawili ich losu, prowadz�c projekt wy��cznie artystyczny, nie spo�eczny.

Kolorowy mural w stylistyce lat 60. powsta� w pa�dzierniku 2010 na Targ�wku przy ul.�Krasiczy�ska 4/6 na murze Guimnazjum�nr 145 im. Jana Paw�a II. Jego autorem jest Micha� Frydrych. Mural wzbudzi� wiele kontrowersji.

Mural przedstawia�posta� papie�a Jana Paw�a II od ramion w d�. Przed nim kl�ka dziecko przyjmuj�ce komuni� �wi�t�. Autor Micha� Frydrych umie�ci� r�wnie� na swojej pracy cytaty z Karola Wojty�y: "Nie wystarczy przekroczy� pr�g, trzeba i�� w g��b" - wypowiedziany podczas spotkania z m�odzie�� w czasie 5. pielgrzymki do Polski oraz "Nie l�kajcie si� i�� w przysz�o�� przez Bram�, kt�r� jest Chrystus. (...) Zanie�cie przysz�ym pokoleniom �wiadectwo wiary, nadziei i mi�o�ci. B�d�cie wytrwali. Nie wystarczy przekroczy� pr�g, trzeba i�� w g��b. (...) Id�cie wiernie drog� Chrystusa w nowe czasy". Na op�atku, kt�ry przyjmuje dziewczyna, znalaz� si� dwuznaczny w tym kontek�cie wyraz "g��b".

Ten kolorowy mural�tworzony przez w�oskiego artyst� Diego Miedo oraz grup� dzieci ze stowarzyszenia GPAS (Grupa Pedagogiki i�Animacji Spo�ecznej), znajduje si� na Pradze P�noc, przy ulicy Brzeskiej 14A. Zaniedbana, sypi�ca si� Brzeska 14 dzi�ki obecno�ci muralu nabra�a pozytywnego charakteru.

Mural przedstawia bia�� g�, wok� i na kt�rej znalaz�y si� r�ne u�miechni�te stwory i zwierz�ta. Ka�de z nich zosta�o "zaprojektowane" przez dzieci i umieszczone w�r�d zielonych drzew.

Praca powsta�a w ramach projektu "This Way", inspirowanego pi�karskimi mistrzostwami i realizowanego wsp�lnie z Kijowem.

A oto - jeden z wi�kszych murali w Warszawie (ponad 1400 m2). Mural przedstawia�czarny napis ?kamie� i co? oraz b�yszcz�cy, czerwony balonik.

Mural zajmuje �cian� zrujnowanej kamienicy le��cej niegdy� na granicy warszawskiego getta - przy ul. Walic�w 14. "Gr� s�own� z jednej strony pyta o jej wojenn� histori� i znaczenie, z drugiej za� domaga si� pami�ci"- czytamy na stronie Puszka.waw.pl.

Mural prawdopodobnie nawi�zuje do�do filmu "Czerwony balonik" Alberta Lamorisse'a z 1956 roku, opowiadaj�cego histori� przyja�ni ch�opca i czerwonego, beztroskiego balonika w post-okupacyjnym, zniszczonym Pary�u, pragn�cym szybko zapomnie� o wojnie.

Po prawej stronie muralu znajduje si� tabliczka wyja�niaj�ca histori� budynku: "Kamienica przy ulicy Walic�w 14 zbudowana zosta�a w XIX wieku.�W czasie okupacji niemieckiej by�a cz�ci� getta �ydowskiego.�(?) Mieszkali tutaj �ydowski poeta pisz�cy po polsku W�adys�aw Szlengel - Kronikarz Ton�cy, kt�ry opisywa� �ycie w getcie �ydowskim oraz znany fotograf,�dziennikarz i �piewak operowy Menachem Kipnis, kt�ry zajmowa� si� r�wnie� zbieraniem i dokumentowaniem tradycyjnej muzyki �ydowskiej." Informuje tak�e, �e budynek uleg� zniszczeniu prawdopodobnie w wyniku wybuchu bomby lotniczej.

Mural stworzy� w maju 2009 roku Wiktor Malinowski.�Organizatorem projektu by� Teatr Delikates�i Stowarzyszenie Kulturalne Poczt�wka.

Eltono - artysta z Francji - przyjecha� do Warszawy w czerwcu 2011 roku na zaproszenie Fundacji Vlepvnet, by namalowa� mural na budynku przy ulicy Z�otej 73.

Sw�j geometryczny, kolorowy wz�r malowa� przez tydzie� w upa�ach, ale z pomoc� mieszka�c�w i wolontariuszy.

Puszka.waw.pl to wirtualna baza danych istniej�ca od grudnia 2010 roku. Zajmuje si� dokumentacj�, opisem i prezentacj� warszawskiego street artu, sztuki publicznej i graffiti.�Wszystkie obiekty, kt�re znajduj� si� w obr�bie interesuj�cych Puszk� kategorii, digitalizuje bez selekcji na poziomie formalnym czy estetycznym.�Znajduj�ca si� na stronie wirtualna wyszukiwarka i mapa przeprowadzaj� przez Warszaw� - t� ze sztuk� zachwycaj�c� i pomys�ow�, jak i t�, kt�r� niekt�rzy wol� omija� wzrokiem.�Puszka chce by� obserwatorem i barometrem warszawskiego klimatu, ale - przede wszystkim - platform� wymiany opinii�i miejscem dyskusji.