Pierwszym i podstawowym wnioskiem jest ten, że Niemcy, w których skrajnie prawicowa Alternatywa dla Niemiec zdobyła w ostatnich wyborach europejskich ponad 15 proc. głosów i zepchnęła na trzecie miejsce rządzącą socjaldemokrację, są jednak nieporównywalnie bardziej niż Francja immunizowane na radykalizmy.

Powyższe jest w dużym stopniu pochodną przegranej wojny, skonstruowania nowego demokratycznego niemieckiego systemu politycznego przez Amerykanów, ale też głębokiej przemiany mentalnej Niemców. To, że zmiana ta nie zawsze jest pełna, a nasi zachodni sąsiedzi w istocie nie mają pełnej świadomości win popełnionych w stosunku do Polski i Polaków, nie zmienia faktu, że w Republice Federalnej skrajna prawica zdobyła ponad dwa razy mniej głosów niż we Francji.

• Polecamy: Witold Jurasz: Spór o PiS-owską i liberalną historię. Czyli polsko-polska zimna wojna o pamięć

Paryż wypadł z gry nim na dobre do niej wszedł

Drugi wniosek podpowiada, że jakkolwiek niemiecki romans z Rosją był bardzo głęboki, a co gorsza – jak stwierdził chociażby Aleksander Kwaśniewski w rozmowie w podcaście Onetu Raport Międzynarodowy – nie można wykluczyć jego powrotu, to zarazem jednak to w Paryżu, a nie w Berlinie może dojść do władzy siła po prostu prorosyjska.

Niemcy, podobnie zresztą jak Wielka Brytania, są z racji silnych powiązań z USA jednak bardziej przewidywalnymi partnerami. W wypadku Francji prezydent Macron niewątpliwie dokonał korzystnej z naszego punktu widzenia korekty kursu w stosunku do Rosji. Problem polega na tym, że nie mając żadnej gwarancji, iż następcą Macrona nie będzie Le Pen, możemy podjąć co najwyżej grę z Francją, ale nie możemy konstruować naszej polityki na podstawie czegokolwiek, co Paryż nam dziś obieca. Gdyby bowiem Marine Le Pen miała za trzy lata zasiąść w Pałacu Elizejskimi, to zwrot, który się wówczas zapewne dokona, będzie nieporównywalnie głębszy od czegokolwiek, co może nastąpić w Waszyngtonie, jeśli do Białego Domu wróci Donald Trump. Również dlatego, że Trump będzie musiał w znacznie większym stopniu niż jakikolwiek prezydent Francji liczyć się z legislatywą.

O ile wnioski dot. polityki zagranicznej są dość oczywiste, to paradoksalnie być może znacznie istotniejsze są te, które dotyczą polityki krajowej.

LUDOVIC MARIN / AFP

Marine Le Pen i Emmanuel Macron, 2022 r.

Nie wolno grać z radykałami

Jean-Marie Le Pen założył swoją, wówczas noszącą nazwę Front Narodowy, partię w 1972 r. W pierwszych wyborach prezydenckich zdobył zaledwie 0,7 proc. głosów. W wyborach w 1988 r. już prawie 15 proc. Przyczyna była bardzo prosta. Będący wówczas prezydentem socjalista Francois Mitterrand doszedł do wniosku, że aby pokonać prawicę (na której czele stał Jacques Chirac, kontrkandydat Mitterranda w wyborach we wspomnianym już 1988 r.) należy wspomóc medialnie skrajną prawicę i w ten sposób osłabić gaullistów. Innymi słowy, Mitterand zrobił dokładnie to, co od dawna chodzi po głowie licznym w Polsce liberalnym politykom, którzy są zdania, że wzrost znaczenia Konfederacji jest w gruncie rzeczy korzystny, bo osłabia PiS.

Powyższe porównanie oczywiście jest nieco naciągane, bo ani Jarosław Kaczyński nie jest Jacques'em Chirakiem, ani PiS nie jest Zgromadzeniem na rzecz Republiki (partią Chiraca). PiS zdradza ewidentne ciągoty antydemokratyczne i antyeuropejskie. Niemniej jednak jeśli odtrutką na PiS miałaby być Konfederacja, to liberałom należałoby zadać pytanie, czy aby znacznie prostszą i bezpieczniejszą dla Polski metodą walki z PiS nie są jednak staromodne sprawne rządy i wiarygodność.

• Dowiedz się więcej: Europoseł PiS chce współpracy z Marine Le Pen. "Jest racjonalna"

Miałcy liderzy

Równie trudne pytania należałoby zadać liderom polskiego politycznego mainstreamu, gdy rzecz dotyczy nowego pokolenia liderów. A w zasadzie problemu ich braku. Powyższe oczywiście nie jest wyzwaniem ani specyficznie polskim, ani francuskim, gdzie siłą Zjednoczenia Narodowego jest też miałkość polityków mainstreamu.

Mistrzynią na światową wręcz skalę w tym, co do takiego stanu prowadzi, czyli w wykańczaniu każdego, kto miał jakikolwiek realny potencjał, by pociągnąć za sobą ludzi (a tym samym zagrozić pozycji lidera), była Angela Merkel. Niestety niewiele lepiej dzieje się również i we francuskiej, ale też i amerykańskiej czy też brytyjskiej polityce.

W Polsce dobiegający dziś 70 i 80 lat politycy oraz liderzy opinii popełniają niestety dokładnie te same błędy, co ich zachodni odpowiednicy. Jeśli spojrzeć na młody narybek, który miałby ewentualnie zastąpić obecnych przywódców politycznych oraz przywódców opinii, to bardzo wyraźnie widać, że proporcja mentalnych asystentów, dla których bycie politycznym "dzieckiem" podstarzałych i choć zasłużonych, to całkowicie już zgranych politycznych "ojców" z jednej strony, i autentycznych liderów, którzy mają w sobie choć odrobinę żaru i autentyzmu z drugiej, jest na zdecydowaną korzyść tych pierwszych. Rzecz w tym, że nie da się porwać tłumów za sobą, jeśli zbudowało się kariery na zachwycie nad 70- i 80-latkami. Dowodem tego, jak miałkie są obecne polskie liberalne elity, jest to, że aby pokonać 70-letniego Jarosława Kaczyńskiego, trzeba było sięgnąć po prawie 70-letniego Donalda Tuska. Co prawda się udało, ale przecież ledwie.

Wojtek Radwanski / AFP

Jarosław Kaczyński (drugi od lewej) i Donald Tusk (pierwszy od prawej)

Pułapka turbokapitalizmu

Kolejnym problemem, z którym również i w Polsce się mierzymy, a który bardzo wyraźnie premiuje Zjednoczenie Narodowe we Francji, jest zamiana kapitalizmu na turbokapitalizm. W sytuacji, w której klasa średnia się pauperyzuje, a nożyce dochodów coraz wyraźniej się rozwierają, nie można liczyć na to, że skrajna prawica, która — co istotne — przejęła lewicowe hasła socjalne, nie będzie rosnąc w siłę.

Opacznie pojęty elityzm i pogarda dla zwykłych ludzi, w Polsce — przypomnijmy — wyrażająca się niebywałą wprost dawką wzgardy dla beneficjentów programu 500 plus, a we Francji nie mniej ostentacyjnym ignorowaniem rosnącej biedy przedmieść, musi źle się skończyć. Jak zauważa wspomniany już wcześniej Marcin Giełzak, współczesne liberalne elity sprawiają wrażenie "burżuazji szukającej taniej służby".

Szkodliwa polityczna poprawność

Tym, co napędzało głosy Zjednoczeniu Narodowemu, była też kwestia migracji. Co ciekawe, wszelkie sondaże pokazywały, że dla Francuzów jest to najistotniejszy problem. Po pierwsze dlatego, że niestety, ale nielegalni migranci (w odróżnieniu od migrantów legalnych) odpowiadają za nieproporcjonalnie wysoki procent przestępstw. Po drugie dlatego, że migracja przyczyniała się do pauperyzacji będącej przez lata gwarantem stabilności systemu politycznego klasy średniej.

Problem polega na tym, że dla liberalnych elit to, co — jak pokazywały sondaże — było najistotniejszą kwestią dla wyborców, było jedynie dowodem rasizmu elektoratu. I nic to, że o ograniczaniu migracji mówił — ale nic realnie w tej sprawie nie zrobił — każdy kolejny prezydent Francji z Mitterandem włącznie.

W Polsce tego rodzaju szkodliwa i, najdelikatniej rzecz ujmując, nieświadcząca o nadmiernej inteligencji tudzież przenikliwości, pseudolewicowa polityczna poprawność, też już na dobre zagościła. Gdy w czasie jednej z dyskusji powiedziałem, że napływ pracowników ze Wschodu spowoduje spadek wynagrodzeń osób mniej wykształconych, spotkałem się z natychmiastową gniewną ripostą liberalnych uczestników debaty, w której brałem udział. Liberałowie przez ostatnie 34 lata wbijali Polakom do głów, że praca jest towarem jak każdy inny, a skoro tak, to jej cena wyznaczana jest, jak cena każdego towaru, przez krzywe popytu i podaży. Próba dowiedzenia, że nagle owo podobno święte prawo ekonomii przestało działać i wzrost podaży nie spowoduje spadku ceny, oznacza, że albo liberałowie mówili nieprawdę przez 34 lata, albo mówią nieprawdę teraz. Problem polega na tym, że jeśli się głosi nieprawdy dot. ekonomii, to nie jest się nadmiernie wiarygodnym, nazywając innych populistami.

A może tak zająć się Polską?

Mainstream polski i francuski łączy to, co w wypadku Francji jeden z czołowych intelektualistów nazwał oderwaniem "kraju realnego od kraju oficjalnego". Różni natomiast to, że gdy Emmanuel Macron ma przeciwko sobie bardzo sprytną Marine Le Pen, to Donald Tusk ma przeciwko sobie zniedołężniałego, obrażonego na świat i skądinąd również niebywale oderwanego od rzeczywistości (i dodatkowo jeszcze współczesności i nowoczesności) Jarosława Kaczyńskiego. Tyle że tak nie będzie zawsze. Gdy zaś już nie będzie, polskie elity niekoniecznie zdołają tak jak francuskie, w ciągu roku wypromować kogoś takiego jak Macron.

Kolejne pełne troski analizy polskich liberałów o tym, jak fatalnym wynikiem skończyły się wybory we Francji, gdzie Zjednoczenie Narodowe uzyskało 33 proc. głosów, a wcześniej w Niemczech, gdzie Alternatywa dla Niemiec zdobyła 15 proc. (w wyborach europejskich), są dowodem sporego oderwania od rzeczywistości. W Polsce PiS i Konfederacja razem uzyskały bowiem łącznie nie 15 proc. i nie 33 proc., a 42 proc. (w wyborach do Sejmu) oraz 48 proc. (w wyborach europejskich). Być może polski mainstream powinien więc bardziej przejmować się polską sceną polityczną, a nie martwić tą we Francji. A gdy już na Francję spogląda, chociaż się uczyć.

***

Podcast Onetu "Raport Międzynarodowy" został nominowany w plebiscycie twórców internetowych "Best Stream Awards".

Bardzo prosimy o Państwa głosy!