- Nie stworzy�am persony "Anna H. Niemczynow". Wszystko, co robi�, wykonuj� najlepiej, jak potrafi�. Z serca. Wiem, �e s� ludzie, kt�rzy dostrzeg� w mojej pracy warto�� artystyczn�. Mam wi�c dla kogo pisa� i jestem za to wdzi�czna – m�wi Anna H. Niemczynow.
Praktykowanie wdzi�czno�ci, szczero��, �yciowe do�wiadczenie i misja czynienia dobra sta�y si� jej "znakami towarowymi".
Ma 42 lata, wyda�a do tej pory 16 ksi��ek (m.in. "W maratonie �ycia", "Bluszcz", "Ciche cuda. Z zachwytu nad �yciem") i sze�� opowiada�. To mo�e nie jest spektakularny skok na rynek w stylu Remigiusza Mroza czy grona reprezentantek young adult, ale Anna H. Niemczynow ma swoje miejsce w obszarze literatury obyczajowej. Na targach kolejka po autograf (i odci�ni�te czerwone usta) wije si� kilometrami, pod postami w social mediach przewa�aj� pozytywne komentarze, do popularnych kana��w internetowych zapraszana jest g��wnie w roli mentorki, kt�ra w przesz�o�ci do�wiadczona �yciowo, dzi�ki mozolnej pracy, ale te� wierze, potrafi�a odmieni� swoje �ycie, a teraz chce dzieli� si� wiedz� z tymi, kt�rzy pragn� zmiany. Jej umiej�tno�� barwnego snucia opowie�ci po��czona z ujmuj�cym sposobem bycia czaruj� s�uchacza i widza, zapewne te� czytelnik�w jej ksi��ek – jak mo�na wywnioskowa� z komentarzy pod nagraniami.
- Tak, mam poczucie misji i potrzeb� niesienia dobra cz�owiekowi. Nie oznacza to schlebiania. Historie, kt�re opowiadam, cz�sto s� trudne, nawet je�li bywaj� zabawne. Zawsze jest w nich jakie� drugie dno. Mam m�drych czytelnik�w, kt�rzy je wy�apuj� i pisz� do mnie, �e zmieni�am ich �ycie. Dla mnie to jest najwi�ksza nagroda, cho� wiem, �e to nie ja zmieni�am ich �ycie. Oni sami je zmieniaj� pod wp�ywem mocy s�owa – przekonuje Anna H. Niemczynow w rozmowie z Weekend.gazeta.pl.
– W literaturze wysokiej tzw. misyjno�� wymaga szczeg�lnych predyspozycji, bo czytelnik si� przed ni� odruchowo cofa, natomiast w popularnym obszarze ludzie bior� j� za dobr� monet�, gdy osoba "po�wi�ci�a si�" literaturze – t�umaczy popularno�� tej formy literaturoznawczyni z Uniwersytetu Warszawskiego dr Eliza K�cka.
Ekspertka od �ycia
Dorasta�a w ma�ej miejscowo�ci Wolin w rodzinie, kt�ra nie by�a idealna. Wra�liwa nastolatka nie dosta�a w domu nale�ytego wsparcia i poczucia bezpiecze�stwa, do tego w tle pojawia�y si� alkohol i narkotyki. Wyjazd do Szczecina do szko�y �redniej z internatem by� szans�. Sko�czy�a szko�� muzyczn�, potem trzy kierunki studi�w: nauki polityczne, prawo administracyjne i pedagogik�. Pracowa�a jako urz�dniczka w urz�dzie miasta oraz jako trenerka fitnessu, a po drodze ima�a si� jeszcze kilku zaj��. Po latach przyzna�a, �e poszukiwania wymarzonej, idealnej rodziny oraz akceptacji doprowadzi�y j� do ca�kowitego wyczerpania. Rozsypa�o si� jej ma��e�stwo, samotnie wychowywa�a syna, a� przepracowana i wyczerpana, w poczuciu kompletnej pora�ki swojej wizji doros�ego �ycia, trafi�a na kr�tko na oddzia� psychiatryczny. Kiedy pozna�a obecnego m�a, rzuci�a wszystko i zacz�a pisa� ksi��ki. A w tych ksi��kach zaszywa�a te i inne swoje do�wiadczenia. Tak�e z�ego dotyku w dzieci�stwie, uzale�nienia od sportu, romansu z nieodpowiednim cz�owiekiem. "Do�wiadczy�am tych wszystkich rzeczy, aby sta� si� ekspertk� od emocji, jakie cz�owiek prze�ywa w trakcie tych�e zdarze�" – napisa�a w ksi��ce "Ciche cuda". "Bo niby kto lepiej opowie o anoreksji, bulimii, rozwodzie, przemocy seksualnej, przemocy fizycznej, przemocy s�ownej, narkomanii, alkoholizmie, je�li nie ja, kt�ra si� z tym wszystkim zetkn�am".
Zadebiutowa�a w 2017 roku powie�ci� "W maratonie �ycia". Potem rocznie wychodzi�y dwie–trzy jej ksi��ki. Trafia�y w gusta czytelnicze. W konkursie i plebiscycie organizowanym przez redakcj� serwisu Granice.pl kilkukrotnie zosta�a doceniona: Ksi��ka Roku 2022 w kategorii proza polska ("U�pione nami�tno�ci"), Ksi��ka Roku 2023 w kategorii literatura obyczajowa ("Male�ka"), Ksi��ka Roku 2023 w kategorii literatura faktu "Ciche cuda. Z zachwytu nad �yciem". W Empiku kolejne tytu�y pojawia�y si� w r�nych rankingach w pierwszej trzydziestce najch�tniej czytanych.
Jej powie�ci osadzone s� wok� temat�w bliskich ludziom: nieudane ma��e�stwo, rozw�d, walka o dzieci, ch�� zmiany, kompleksy, romans, fa�szywi przyjaciele… Wnikliwy czytelnik szybko orientuje si�, �e historie b�d�ce kanw� fabu�y maj� swoje �r�d�o w faktycznych zdarzeniach, kt�re by�y udzia�em autorki.
- Niemczynow - a za jej nazwiskiem w mojej g�owie stoi wiele nazwisk, o kt�rych s�ysz�, ale nie s� moim interiorem - nie musi udowadnia� jakiejkolwiek oryginalno�ci wypowiedzi; udowadnianie mog�oby jej nawet zaszkodzi�, bo ludzie wyczuliby jak�� form� nieautentyczno�ci. Tymczasem mamy tu fabu�y, w kt�rych troch� pobiera si� z siebie, nieco ze �wiata, do�wiadczenia s� do�� typowe – i trzeba zrobi� z tego walut�. Tak powstaj� fabu�y autentyczno�ciowe, sformatowane pod czytelnika i jego wyczucie prawdziwo�ci – ocenia dr Eliza K�cka.
Szukam jej powie�ci w bibliotece. W odpowiedzi na pytanie o ksi��ki Anny H. Niemczynow s�ysz�: "Te czytad�a? A sk�d! Zapisy. Wszystkie wypo�yczone".
W drugiej podobnie.
- Historie bohater�w, z kt�rymi mo�na si� uto�sami�, opowiedziane prostym j�zykiem s� najwa�niejsze dla odbiorcy tego typu literatury. Niedogodno�ci stylistyczno-sk�adniowe nie maj� wi�kszego znaczenia. Fascynuj�ce jest, �e te ksi��ki pisze si� bardzo szybko, korzystaj�c ze schematu - postaci, intryga, kontekst spo�eczny, kt�ry tak� produkcj� umo�liwia. Niemczynow pisze o �yciu, o tym, co mo�e spotyka� ka�dego z nas, nie krytykowa�abym czytelnika, kt�remu to si� podoba – ocenia dr Ma�gorzata Osowiecka-Szczygie�, psycholo�ka Uniwersytetu SWPS, kt�ra zajmuje si� m.in. psychologi� tw�rczo�ci.
Rytua� pisania
"Pierwsz� godzin� po przebudzeniu po�wi�cam Bogu. Czytam Pismo �wi�te, modl� si� i praktykuj� wdzi�czno��, pisz�c odr�cznie dziennik" – mo�na przeczyta� na blogu Anny H. Niemczynow. "Pisanie by�o moim marzeniem od zawsze. Wstydzi�am si� do tego marzenia przyzna�. […] Wszystko wskazuje na to, �e jestem powo�ana do pisania ksi��ek".
- Zosta�am pisark�. Bardzo d�ugo nie potrafi�am tak o sobie m�wi�, ale w ko�cu da�am sobie prawo do u�ywania tego s�owa – opowiada mi Niemczynow. – Odk�d pisz� ksi��ki, zawsze na pocz�tku pracy stawiam sobie pytanie, jakie emocje chc� wywo�a� w czytelniku, jak� refleksj� wzbudzi�. Dopiero potem dobieram histori�, bohater�w, ich charaktery. Chcia�abym, �eby ksi��ka poruszy�a wra�liwo�� odbiorcy. Moja ostatnia powie�� "Nale�y do mnie" powsta�a z obserwacji zjawiska nie tylko du�ej liczby rozwod�w w Polsce, ale te� towarzysz�cych im sytuacji manipulacji dzie�mi – m�wi. – Jestem osob� o wysoko rozwini�tej wra�liwo�ci, kieruje mn� ch�� pomagania ludziom; mo�e sk�oni� kogo� do refleksji, �e nie warto ferowa� wyrok�w pochopnie i za szybko skre�la� drugiego cz�owieka. Od moich czytelnik�w wiem, �e moja ostatnia ksi��ka �amie serca, ale my�l� sobie, �e w�a�nie takie skruszone serce jest zdolne do przemiany i odbudowywania si�. Zawsze zastanawiam si�, co powinnam opowiedzie� ludziom, co jest im potrzebne w konkretnym momencie, jak mog� pom�c w naprawianiu problem�w. Kiedy opowiadam histori�, czytelnik nawet nie wie, �e w�a�nie daje si� wci�gn�� w ten proces zmiany – przekonuje Anna H. Niemczynow.
Dr K�cka wyja�nia, �e to za�o�enie wpisuje si� w potrzeb� umiej�tno�ci wczucia si� w drugiego cz�owieka i u�wiadomienia sobie, �e przewa�nie nie jest on przez nas zobaczony odpowiednio. – Mo�e mie� jakie� zasoby tajemnic, traum, a jego los prawdopodobnie jest inny, ni� si� spodziewamy. Oczywi�cie ta "inno�� losu" w przypadku literatury, o kt�rej m�wimy, te� jest formatem – dodaje.
Anna H. Niemczynow, opowiadaj�c o sobie, podkre�la, �e odmiana jej �ycia zacz�a si� od momentu poddania si� woli Boga. Czy w takim razie jej ksi��ki to tre�ci z tez�, i to ustawion� pod okre�lonego czytelnika?
– Mam kontakt z najr�niejszymi osobami, do kt�rych przemawia to, co pisz�, niezale�nie od p�ci, wieku, wyznania, orientacji. Nie zak�adam profilu czytelnika, do kt�rego chc� dociera�. Nie dziel� ludzi na katolik�w i niekatolik�w. W "Cichych cudach" czy "S�owach wdzi�czno�ci" (poradnik wydany w 2024 roku – przyp. red.) pokazuj�, jak �yj�, czym si� w �yciu kieruj�, ale do niczego nie nak�aniam – przekonuje. I dodaje, �e np. "S�owa wdzi�czno�ci" to ksi��ka uduchowiona, ale nie katolicka. – Jestem osob� wierz�c�, ale nie religijn�. Nie patrz� na katolicyzm jako na jedyn� s�uszn� prawd�. Szanuj� pogl�dy innych ludzi – zaznacza.
Jak t�umaczy literaturoznawczyni Eliza K�cka: – Dla czytaj�cych literatur� obyczajow� cenne jest poczucie "�wiadectwa jednej/jednego z nas". Niemczynow najpewniej spe�nia ten wym�g. Zagadni�ta, zagl�dam na jej stron�: z jednej strony jest jako� fascynuj�ca, ma w sobie du�o energii, jest witalna, bardzo �adna, a z drugiej jest osob� po przej�ciach. Szuka�a swojej �cie�ki, a teraz skromnie pisze ksi��ki, w kt�rych zawiera sw�j patent na relacje mi�dzyludzkie i los cz�owieczy w pog��bieniu, w zawirowaniach. Mam wra�enie, �e czytelnicy szukaj� tego pisarstwa nie dla waloru literackiego – stylistycznie to jest trudna do zniesienia konwencja – ale dla potoczy�cie snutej fabu�y – m�wi dr K�cka. I kontynuuje: – Autorka ma wybitn� inteligencj� emocjonaln�. I cho� literacko te ksi��ki s� zupe�nie sztampowe, to czytelnik, jak wida�, wierzy w historie, w kt�rych zawiera si� dobrze wyre�yserowana "m�dro�� �yciowa". Jest w og�le bardzo dobrze funkcjonuj�cy kod w literaturze popularnej, w kt�rej odbija si� zdecydowanie wi�cej instynkt�w spo�ecznych ni� w wysublimowanej literaturze wysokiej. Nie ka�dy potrafi dobrze "sprzeda�" autentyczno�� i do�wiadczenie, a Niemczynow tak, bo ma umiej�tno�� przekonywaj�cego opowiadania. Czytaj�cy dobrze si� przy niej czuj� i wch�aniaj� ksi��ki z ca�ym ich walorem poradnikowym. Jak wida�, jest to spo�ecznie potrzebne. Jako antyporadnikowiec zawsze si� temu dziwi� - podsumowuje.
Dlaczego tak si� dzieje? To wyja�nia dr Osowiecka-Szczygie�: – W przypadku literatury obyczajowej wchodzi w gr� nasza naturalna ciekawo�� innych ludzi; bardzo lubimy kontaktowa� si� z tym, co prze�ywaj� inni. Dodatkowym smaczkiem w ksi��kach Niemczynow mo�e by� w�a�nie informacja, �e fikcja ma pod�o�e realne. Nawet wi�c brak artystycznych walor�w nie przeszkadza pewnej grupie czytelniczek i czytelnik�w, bo nie tego oczekuj�. Wa�niejsze jest, �e mo�na podejrze� �ycie innej osoby, por�wna� si� z ni�, patrz�c jak w lustro, w kt�rym odbijaj� si� nasze niedoskona�o�ci – m�wi psycholo�ka.
Obyczaj�wka "na pudle"
W 2023 roku lektur� co najmniej jednej ksi��ki w ci�gu 12 miesi�cy poprzedzaj�cych badanie zlecone Biblioteki Narodowej zadeklarowa�o 43 proc. badanych. To dziewi�� punkt�w procentowych wi�cej ni� w dw�ch ostatnich latach, najwi�cej od 10 lat. Odsetek os�b, kt�re czyta�y siedem lub wi�cej ksi��ek w ci�gu roku, nie zmieni� si� znacz�co i wynosi 8 proc.
Wynika z niego, �e najpoczytniejsze typy ksi��ek w 2023 roku to: literatura kryminalna (28 proc.), literatura obyczajowa, romanse, powie�� erotyczna (22 proc.). Znacznie dalej, z 11 proc., plasuje si� literatura non-fiction (reporta�e, literatura podr�nicza). Najcz�stszymi odbiorczyniami literatury obyczajowej s� kobiety w wieku 40–59 lat.
"Literatura obyczajowo-romansowa jest wyra�nie definiowana przez gatunkowe regu�y i towarzysz�ce im oczekiwania czytelnicze* – czytamy w raporcie. Chodzi g��wnie o "narracyjne przyjemno�ci" – jak nazywa�a je Tania Modleski, kt�rej wyniki prac przywo�ano – kt�re czytelniczki potrafi� z nich czerpa�. "Spe�nienie takich oczekiwa� i towarzysz�ca temu satysfakcja, jak� dostarcza lektura, sprzyja potrzebie si�gni�cia po kolejn�, podobn�. Schematy narracyjne stosowane do konstrukcji fabu�y maj� wywo�a� emocje, wzruszenie, a nawet p�acz u odbiorcy**.
– Wzrost czytelnictwa literatury obyczajowej jest wed�ug mnie absolutnie zrozumia�y. W czasach wielu przemian – przez to do�� niepewnych – szukamy kogo� podobnego do nas oraz czego�, co jest znajome, bezpieczne. Literatura obyczajowa w�a�nie te oczekiwania spe�nia. Jest do�� prosta, konwencjonalna, zgodna ze schematem – m�wi Ma�gorzata Osowiecka-Szczygie�. – Wola�abym oczywi�cie otrzyma� raport, z kt�rego wynika, �e cz�ciej czytamy poezj�, no, ale jeste�my tylko lud�mi, szukamy tego, co sprawia, �e jest nam po prostu przyjemnie – dodaje psycholo�ka.
Jak twierdzi, we wzro�cie czytelnictwa literatury obyczajowej nie ma nic z�ego. – Mog� powo�a� si� na badania prowadzone m.in. przez Jennifer M. Jenkins i Keith Oatley, z kt�rych wynika, �e czytanie literatury fikcyjnej, np. obyczajowej, wp�ywa na zmniejszenie domkni�cia poznawczego, czyli m�wi�c pro�ciej, pozwala otrzyma� natychmiastow� odpowied� na nasze pytania (wcale nie zawsze prawdziw�!) i zmniejszy� niepewno��. W odr�nieniu cho�by od reporta�y, czyli materia��w opartych na faktach, pozwala te� trenowa� wyobra�ni�. Anga�uje j� niezale�nie od tego, jak� warto�� artystyczn� przedstawia czytana literatura obyczajowa. Zazwyczaj jednak – nie oszukujmy si� – nie s� to wysokie warto�ci – zaznacza Osowiecka-Szczygie�.
Sukces ksi��ek Anny H. Niemczynow
Niemczynow przyznaje, �e cho� du�o pisa�a, sukcesy pojawia�y si� sinusoidalnie: wzrost, upadek, wzrost, upadek. Ale tu znowu z pomoc� przychodzi wiara. – By� moment, kiedy my�la�am, �e chcia�abym na pisaniu zarabia� pieni�dze, wtedy jednak moje ksi��ki si� nie sprzedawa�y, a pieni�dze w og�le nie przychodzi�y – wspomina. – W ko�cu pomy�la�am, �e je�eli mam pisa� ksi��ki i �y� z tego, to tak si� stanie, ale mo�liwe, �e b�d� musia�a zaj�� si� czym� innym. W porozumieniu z si�� wy�sz� zaakceptowa�am to. Powiedzia�am: Masz na mnie inne plany, dobrze, ja si� nie upieram, ale musz� z czego� �y�. Pom� mi. Nie musz� by� numerem jeden, nie musz� zmiata� wszystkich topek �wiata. Pragn�, aby wystarcza�o mi na dobre �ycie, gdy� uczciwie pracuj�. Teraz tak jest. �yj� z pisania. Mam dach nad g�ow�, fajn� czteroosobow� rodzin� i dwa psy. Ciesz� si� tym, co jest – opowiada pisarka.
Prze�omem symbolicznym – jak m�wi – by�a jej zmiana nastawienia do wykonywanej pracy. – Moja przyjaci�ka Pokora przysz�a do mnie i spyta�a: Dziewczyno, czy ty piszesz dla forsy, czy dla ludzi? Bo jak dla forsy, to rzu� to w k�t i zajmij si� np. produkcj� �wieczek, bo wi�kszy biznes zrobisz. Z takim nastawieniem walczy�am o ksi��k� "Ciche cuda", kt�ra z kolei mo�e by� prze�omem namacalnym. Uznawano j� za niesprzedawaln�. Nawet moje wydawnictwo j� odrzuci�o. Wys�a�am wi�c ofert� do innych, a nast�pnego dnia mia�am propozycje, kt�re zwali�y mnie z n�g. Pomy�la�am: kurcz�, to jednak nie jest taka z�a ksi��ka. A potem to ona przez kilkana�cie tygodni utrzymywa�a si� na li�cie bestseller�w – m�wi Niemczynow.
Sukces autobiografii „Ciche cuda" i poradnika „S�owa wdzi�czno�ci" (zach�caj�cego do praktykowania wdzi�czno�ci, kt�ra u�atwia zmian� w �yciu – "Spulchnimy ziemi� w ogrodach naszych serc i zasiejemy tam ziarna, kt�re wydadz� obfite plony szcz�cia" – tam�e, str. 15) spowodowa� boom na jej wcze�niejsze powie�ci.
"Nak�ady ksi��ek Anny H. Niemczynow zwi�kszy�y si� oko�o czterokrotnie. Nadal sukcesywnie robimy dodruki w�a�ciwie wszystkich tytu��w wydanych nak�adem naszego wydawnictwa i ka�da nowa powie�� powoduje, �e wzrasta sprzeda� r�wnie� poprzednich ksi��ek. W topce powie�ci, poza najnowsz� "Nale�y do mnie", kt�r� od razu wydrukowali�my w nak�adzie kilkunastu tysi�cy i ju� zlecamy dodruki (nowo�� z 15 maja 2024), znajduj� si� r�wnie� powie�ci "Male�ka", "U�pione nami�tno�ci", a nawet wznowienia "Bluszczu" czy "Dziewczyny z warkoczami". Mamy te� ksi��ki non-fiction, jak "Ciche cuda", absolutny bestseller, utrzymuj�cy si� na topkach przez kilkana�cie tygodni, kt�ry sprzeda� si� w nak�adzie kilkudziesi�ciu tysi�cy egzemplarzy, oraz "S�owa wdzi�czno�ci" – ich sprzeda� r�wnie� jest ju� pi�ciocyfrowa" – informuje Weekend.gazeta.pl Wydawnictwo Luna, wydawca ksi��ek Niemczynow.
Konkretnych liczb tu brak, ale jak m�wi� znaj�cy rynek wydawniczy, sukcesem jest, je�li pierwsze wydanie wychodzi w nak�adzie pi�ciu tysi�cy egzemplarzy – to mo�e oznacza�, �e ksi��ka rokuje. Wi�kszo�� wydawana jest w nak�adzie trzech tysi�cy.
Nak�ad pi�ciocyfrowy "Cichych cud�w" to sukces pisarki. I wydawnictwa. Trudno si� te� dziwi� zainteresowaniu wcze�niejszymi powie�ciami, poniewa� "Ciche cuda" wielokrotnie odwo�uj� si� do historii opisywanych w nich. Czytelnik, kt�rego autobiograficzna opowie�� Niemczynow porwa�a (przypomnijmy – nak�ad kilkadziesi�t tysi�cy egzemplarzy) niemal na pewno si�gnie po te tytu�y, je�li wcze�niej nie wiedzia� o ich istnieniu.
"Jestem ceniona za autentyzm" – podkre�la Niemczynow na blogu. A dr Eliza K�cka ocenia: – Sytuuje swoj� literatur� w "bior�cym" miejscu. My�l�, �e w�a�nie za tak sprokurowan� autentyczno��, cho� nie za szczero�� (te� problematyczn�), ludzie lubi� takie ksi��ki. Nie znam si� na nich: ksi��kach, nie czytelnikach. Troch� w tym re�yserii, ale przede wszystkim kapitalnego wyczucia tendencji. Ta literatura jest socjologicznie ciekawym zjawiskiem, bo okazuje si�, �e w nastrojonym na "autentyczno��" dyskursie ma�o kto podejrzewa form� gry. Zdecydowana wi�kszo�� jego abonent�w uwa�a, �e to jest "szczyra" prawda – co mnie troszeczk� przera�a. By� mo�e autorka jest geniuszem transmisji wszystkiego, co teraz jest cool. Nie wiem, na ile robi to �wiadomie. I si� nie dowiem, za daleko stoimy – dodaje K�cka.
Obieg ksi��ki
W przywo�anym badaniu stanu czytelnictwa w 2023 roku po raz pierwszy uwzgl�dniono dodatkowe sposoby pozyskiwania informacji o ksi��kach, kt�re s� zwi�zane z internetowymi ogniwami spo�ecznego obiegu ksi��ki. S� to: multimedialne podcasty, vlogi, kr�tkie filmy, wpisy influencer�w rekomenduj�ce ksi��ki i czytanie na platformach takich jak TikTok, gdzie obecna jest spo�eczno�� BookTok, na BookTube na YouTube czy te� na Instagramie.
Anna H. Niemczynow zapraszana jest te� coraz cz�ciej do popularnych kana��w: Ma�gorzaty Ohme (dwukrotnie: 34 i 28 tys. wy�wietle� na YouTube), dziennikarki Anny Wendzikowskiej (24 tys. wy�wietle�), �urnalisty (66 tys. wy�wietle� i bardzo pochlebne recenzje), Pauliny Koziejowskiej i Macieja Or�osia (17 tys. wy�wietle�) i wielu innych***.
Prowadz�cy nie kryj� zachwytu. Cho�by Ma�gorzata Ohme, psycholo�ka, pyta retorycznie: "Jak mog�am nie zna� Ani ksi��ek?".
"Ka�dy rozdzia� jest poradnikiem psychologicznym, jest inspiracyjny, jest psychologi� z duchowo�ci�" […] W�a�ciwie ka�dy rozdzia� jest rozdzia�em psychologicznym" – m�wi�a o ksi��ce „Ciche cuda".
Rozmowy z Ann� H. Niemczynow kr��� przede wszystkim wok� do�wiadczenia i m�dro�ci �yciowej autorki. O formie si� raczej nie rozprawia. – To jest symptomatyczne nie tylko dla obyczaj�wki. Uznano, �e w gruncie rzeczy na szeroko poj�t� atrakcyjno�� literatury ma wp�yw przede wszystkim problem egzystencjalny, kt�ry ona podejmuje. Media robi� wi�c wszystko, by nie przes�ania� go ludziom form�. Poniewa� Niemczynow sama wzmocni�a prospekt bycia "do�wiadczon� kobiet� pisz�c�", to dla niej jest to korzystne – t�umaczy Eliza K�cka.
Social media to osobny rozdzia�. Pisarka zaznacza, �e nie ma ludzi od "spo�eczno�ci�wek". – Nigdy nie startowa�am w nich z jakim� pomys�em na siebie. Prowadz� je sama i s� okresy, kiedy mnie tam nie ma. Ostatnio faktycznie by� spory skok z 14 tys. obserwuj�cych na Facebooku do 60 tys., ale nie kupi�am ani jednego lajka! Mam to szcz�cie, �e moja prawda si� sama broni. Pokazuj�, jaka jestem, nie zale�y mi na kreowaniu wizerunku, m�wi� otwarcie o swoich problemach. Nie oszukuj�, �e prowadz� �wi�te �ycie, za to dziel� si� do�wiadczeniem i udowadniam, �e zawsze co� mo�na zmieni�. Matka nie chce mie� z tob� kontaktu, siostra ci� wygoni�a z domu, to przykre, ale nie mo�esz na nich zrzuca� ca�ej odpowiedzialno�ci za swoje nieszcz�cie. Przyjrzyj si�, co mo�esz zrobi� tu i teraz. To, co tam wida�, to u�amek z chwil mojego �ycia. Jedni chc� pokaza� w SM swoje cia�o, a ja np., �e si� modl�. Gdyby nie moje modlitwy, nie sta�abym dzi� w pionie, nie by�abym tu, gdzie jestem – m�wi Niemczynow.
Na Facebooku pani Anna biega, piecze chleb, dzieli si� rado�ci� z powodu zdanej przez syna matury (w niemieckim liceum zabrzmia� z tej okazji polski hymn), rozpakowuje ksi��ki, kredki, rower, idzie z pielgrzymk�, odmawia r�aniec. Du�o u�miechu, zdrobnie�, ciep�a. "Przy okazji matury mam dla was cudn� promocj�". Z kolei w maju do wzi�cia by�o kilka r�a�c�w z Medjugorie, kt�re otrzyma�a w nadmiarze.
– Poniewa� jeste�my pod okre�lon� szeroko�ci� geograficzn�, to przylgni�cie do ludzkiego losu oznacza te� bardzo cz�sto na pewnym poziomie jak�� form� religijno�ci czy duchowo�ci – ocenia K�cka i dodaje, �e poniewa� jest to jednak reprezentacja publiczna, a nie prywatna, to posi�kowanie si� wiar� trzeba odczytywa� jako cz�� jakiej� strategii.
Strategia czy nie, na targach w kolejce czekaj� cierpliwie t�umy. A pani Anna nikogo nie odsy�a z kwitkiem. Sk�ada autografy, rozmawia, przytula, ca�uje ksi��ki. To – jak t�umaczy – czysty przypadek, kt�ry sta� si� obyczajem. Przed premier� "U�pionych nami�tno�ci" postanowi�a nagra� filmik pokazuj�cy, jak bardzo si� z nich cieszy, na kt�rym w odruchu rado�ci je poca�owa�a. Pobrudzon� szmink� ok�adk� zacz�a czy�ci�. Ale kiedy wrzuci�a nagranie do sieci, czytelniczki w komentarzach napisa�y, �e w�a�nie tak� ksi��k� chcia�yby dosta�. Wi�c teraz, jad�c na targi, kupuje szmink� specjalnie, zamiast piecz�tki. – Skoro komu� sprawia to przyjemno��… – m�wi.
Ma�gorzata Osowiecka-Szczygie� ma proste wyja�nienie obecno�ci t�um�w w oczekiwaniu na ksi��k� i spotkanie: – Gdy prze�ywamy osobiste smutki i niepewno�ci, czasami potrzebujemy w�a�nie kogo� takiego, zawsze u�miechni�tego, kto pog�aszcze i powie: Jeste� w porz�dku. Ale warto pami�ta�, �e te ksi��ki to jednak produkt, kt�ry chce si� sprzeda� i na nim zarobi�, trzeba go wi�c promowa�.
Osowiecka-Szczygie� zwraca uwag�, �e autorka m�wi wprost o tym, �e chce by� inspiracj� dla ludzi. – Z moich obserwacji r�nych dzia�alno�ci czy kurs�w publikowanych w sieci dotycz�cych tego, jak sobie radzi� z �yciem czy jak si� zmotywowa�, wynika, �e prowadz� je cz�sto ludzie, kt�rzy nie maj� wykszta�cenia psychologicznego czy pedagogicznego, ale maj�… do�wiadczenie. Obserwuj�cy, cho� cz�sto zastrzegaj�, �e nie lubi� frazes�w, doceniaj� jednak prosty przekaz, kt�ry pozwala uwierzy�, �e im te� si� uda, �e wszystko b�dzie dobrze. Przestrzegam jednak przed oczekiwaniem spektakularnych efekt�w, poniewa� pokonywanie s�abo�ci czy dokonywanie w sobie zmian cz�sto wymaga naprawd� d�ugiej i ci�kiej pracy. Lektura prozy obyczajowej czy poradniczej nie jest ani d�uga, ani ci�ka, ani wymagaj�ca i je�li nie podchodzimy do niej z dystansem, mo�e prowadzi� do b��dnych wniosk�w – podkre�la psycholo�ka.
Zaznacza jednak, �e �yczliwo�� czy praktykowanie wdzi�czno�ci, kt�re tak reklamuje Anna H. Niemczynow, wp�ywaj� na nasze samopoczucie. – Je�li b�dziemy traktowa� je jako wst�p do dalszych poszukiwa�, to czemu nie? Warto tylko pami�ta�, �e to beletrystyka, a nie publikacja naukowa. Je�eli ta lektura komu� pomaga, wprawiaj�c go w dobry nastr�j, to nie odmawiam jej nikomu.
*(J.A. Radway, "Reading the romance. Women, patriarchy, and popular culture", Chapel Hill–London 1991, s. 180–220)
**(G. Stach�wna, "Niedole mi�owania. Ideologia i perswazja w melodramatach filmowych", Krak�w 2001)
***Dane z 1 lipca 2024 roku
Lidia Ra�. Redaktorka, dziennikarka. Kiedy� m.in. w Dzienniku Gazecie Prawnej, obecnie w Weekend.gazeta.pl. Pasjonatka teatru i literatury, wielbicielka czeskiej Pragi i polskich g�r. Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiello�skim.
