Islamski Emirat Afganistanu (1996–2001)
| 1996–2001 | |||
| |||
| Dewiza: لا إله إلا الله، محمد رسول الله trb. Lā ʾilāha ʾillāl–lāh, Muhammadun rasūl Allāh (Nie ma boga prócz Allaha, a Mahomet jest Jego prorokiem) | |||
| Ustrój polityczny | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Władca | |||
| Premier | |||
| Powierzchnia |
652 230 km² | ||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
52 os./km² | ||
| Kod ISO 3166 |
AFG | ||
| Waluta |
afgani (AFN) | ||
| Telefoniczny nr kierunkowy |
+93 | ||
| Domena internetowa | |||
| Kod samochodowy |
AFG | ||
| Kod samolotowy |
YA | ||
| Strefa czasowa |
UTC +4:30 | ||
| Język urzędowy | |||
| Religia dominująca |
islam (99,75%) | ||
| PKB (2017) • całkowite • na osobę |
|||
| PKB (PSN) (2017) • całkowite • na osobę |
| ||
| |||
Położenie na mapie.svg)
| |||
Islamski Emirat Afganistanu (paszto د افغانستان اسلامي امارات) – nieuznawana na arenie międzynarodowej nazwa Afganistanu de facto pod rządami talibów w latach 1996–2001.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1994 roku w Afganistanie pojawili się talibowie, czyli wspierani głównie przez Pakistan fundamentalistyczni, islamscy studenci, przeważnie narodowości pasztuńskiej, którzy bardzo szybko stali się znaczącą siłą. Rabbani i Hekmatjar porozumieli się na początku 1996 roku, ale nie powstrzymało to postępów talibów, którzy we wrześniu zdobyli Kabul i ogłosili się rządem Islamskiego Emiratu Afganistanu. Na jego czele stał mułła Mohammad Omar. Rząd talibów uznały tylko Pakistan, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Inne państwa, w tym Organizacja Narodów Zjednoczonych, uznawały za legalne władze prezydenta Burhanuddina Rabbaniego i jego rząd.
Na kontrolowanych przez siebie terenach talibowie wprowadzili surowe prawo oparte na szariacie i elementach pasztunwali, m.in. dyskryminujące zwłaszcza względem kobiet.
W następnych kilkunastu miesiącach talibowie zdobyli 90% terytorium Afganistanu, a jedynym liczącym się przeciwnikiem był już tylko wsławiony walkami z wojskami radzieckimi Ahmad Szah Masud ze swoją tadżycką armią. W tym czasie do Afganistanu przybył Osama bin Laden. W 1998 roku USA zażądały jego wydania za zamachy w Kenii i Tanzanii, lecz talibowie odmówili. W sierpniu 1998 na jeden z obozów należących do organizacji bin Ladena spadły amerykańskie pociski typu Tomahawk. W listopadzie 1999 roku ONZ nałożyła na Afganistan sankcje ekonomiczne, również żądając wydania bin Ladena. Sankcje wzmocniono w styczniu 2001 roku (m.in. zakazem sprzedaży broni do Afganistanu).
Talibowie zostali obaleni w październiku 2001 roku poprzez inwazję wojsk NATO (głównie amerykańskich), pod których protektoratem funkcjonowała Islamska Republika Afganistanu, a następnie powrócili do władzy w sierpniu 2021 roku, po wycofaniu się wojsk sprzymierzonych.
Rząd
[edytuj | edytuj kod]Celem Islamskiego Emiratu Afganistanu w latach 1996-2001 było zwrócenie porządku Abdura Rahmana Chana poprzez przywrócenie państwa z dominacją Pasztunów na obszarach północnych[4]. Talibowie dążyli do ustanowienia rządu islamskiego poprzez prawo i porządek, przy jednoczesnej ścisłej interpretacji prawa islamskiego, zgodnie ze szkołą islamskiego orzecznictwa Hanafi i religijnym kierownictwem mułły Omara, na całym terytorium Afganistanu[5]. Do 1998 r. talibowie kontrolowali 90% Afganistanu zgodnie z ich interpretacją szariatu[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ World Economic Outlook, April 2018 [online], imf.org [dostęp 2018-04-17] (ang.).
- ↑ Article Sixteen of the 2004 Constitution of Afghanistan. 2004. [dostęp 2015-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-28)]. Cytat: From among the languages of Pashto, Dari, Uzbeki, Turkmani, Baluchi, Pashai, Nuristani, Pamiri (alsana), Arab and other languages spoken in the country, Pashto and Dari are the official languages of the state. (ang.).
- ↑ a b c d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018. [dostęp 2018-04-17]. (ang.).
- ↑ Brian Glyn Williams: Afghanistan after the Soviets. Routledge – Taylor & Francis group, 2013.
- ↑ Matinuddin 1999 ↓, s. 37, 42–43.
- ↑ 'The Taliban'. Mapping Militant Organizations. Stanford University.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Taliban's Religious Attitude. W: Kamal Matinuddin: The Taliban Phenomenon: Afghanistan 1994–1997. Karachi: Oxford University Press, 1999. ISBN 0-19-579274-2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- 2001 - wywiad z mułłą Omarem, 14 June 2001 (ang.)
- Country Reports on Human Rights Practices - 2000, Released by the Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, February 23, 2001 for Afghanistan (ang.)