Zmiany apetytu w ciąży: jak go kontrolować?

Apetyt w ciąży jest początkowo niewielki, kobieta musi często zmuszać się do jedzenia. Ma to oczywiście związek z mdłościami, które bardzo często nie tylko odbierają apetyt, ale także poważnie utrudniają życie. W drugim i trzecim trymestrze sytuacja u większości kobiet diametralnie się zmienia i kobieta, wbrew zasadom zdrowego odżywiania, zaczyna „jeść za dwoje”. Jakie są przyczyny nadmiernego apetytu w ciąży? I jakie są najlepsze strategie radzenia sobie z nadmiernym apetytem w ciąży?

1. Apetyt w ciąży: dlaczego się zmienia?

1.1. Czy zmiana apetytu jest normalna w ciąży?

Zmiany apetytu w trakcie ciąży są normalne. Na początku wiele kobiet, zwłaszcza tych, które cierpią z powodu mdłości czy wymiotów, mniej je. Mogą też niechętnie spoglądać na konkretne grupy produktów, np. mięso.

Najczęściej brak apetytu w ciąży mija. Trzeba jednak pamiętać, że w ciąży układu pokarmowy działa wolniej (co jest wywołane podniesionym poziomem progesteronu i zatrzymywaniem wody w organizmie). Na niechęć do jedzenia wpływa też nierzadko stres.

Zobacz film: "Czego unikać w ciąży?"

Aby zapewnić dostarczanie odpowiedniej ilości składników odżywczych, należy jeść mniejsze porcje, ale częściej. Takie posiłki pomagają także ograniczyć nudności, które zmniejszają się przy pełnym żołądku.

Nie można się też zmuszać do jedzenia, więc jeśli rano mamy słaby apetyt, warto poczekać chwilę ze śniadaniem. Warto też wiedzieć, że tłuste potrawy zmniejszają apetyt, a ponadto są ciężkostrawne – dobrze jest je ograniczyć, jeśli apetyt w ciąży jest za słaby.

1.2. Słaby apetyt czy pregoreksja?

Od 2008 r. znane jest pojęcie pregoreksji, które w języku polskim określane jest też jako ciążoreksja, anoreksja ciążowa, anoreksja w ciąży. Odnosi się do zaburzeń odżywiania występujących u kobiet ciężarnych, które nadmiernie zmniejszają liczbę kalorii w swojej diecie i wykonują intensywne ćwiczenia fizyczne, w celu kontrolowania przyrostu masy i kształtu swojego ciała.

W jej przebiegu kobiety mogą ponadto:

• ukrywać ciążę w obawie, że inni zwrócą uwagę na przyrost masy ciała;
• domagać się cesarskiego cięcia w 8. miesiącu ciąży, aby nie doświadczyć naturalnego, intensywnego przyrostu masy ciała w ostatnich tygodniach ciąży,
• po porodzie dążyć do jak najszybszego odzyskania masy ciała sprzed ciąży.

Konsekwencje pregoreksji są poważne zarówno dla matki, jak i dla dziecka. U kobiety zwiększa się ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, odwapnienia kości (osteopenii i osteoporozy), zawrotów głowy, arytmii serca i niedokrwistości. Mogą pojawić się też krwawienia z dróg rodnych i późniejsze problemy z laktacją oraz karmieniem piersią. Są ponadto zagrożone przedwczesnym porodem, przedwczesnym pęknięciem błon płodowych, poronieniem, a także gorszym rozwojem łożyska.

Z kolei dzieci kobiet chorych na pregoreksję są narażone na wystąpienie różnych wad wrodzonych, szczególnie cewy nerwowej (co jest m.in. związane z niedoborem mikroskładników). Nierzadko rodzą się przedwcześnie i/lub mają niską masę urodzeniową (< 2500 g), zaburzone łaknienie i mniejszy obwód głowy.

2. Jak kontrolować apetyt w ciąży?

O wiele częściej kobiety w ciąży mają większy apetyt. Jednak uwaga: nie można pozostawić go bez kontroli, tłumacząc się odmiennym stanem. Zbyt szybkie przybranie na wadze w czasie ciąży może być niezdrowe, szczególnie dla organizmu matki. Ciąża nie jest czasem, kiedy je się za dwoje, czyli dwa razy więcej. Ta druga osoba, czyli dziecko rozwijające się w łonie matki, jest dużo mniejsza niż dorosła kobieta, a więc potrzebuje dużo mniej składników odżywczych.

Jeśli kobiecie trudno poskromić apetyt, powinna zwrócić uwagę na to, co je. Ogromna ilość zdrowych produktów, takich jak warzywa, owoce i nabiał (w takiej kolejności), nie zaszkodzi tak bardzo jak takie same ilości hamburgerów i frytek.

Warto też wybierać produkty zawierające dużo błonnika, które na dłużej pozostawiają uczucie sytości (w odróżnieniu od produktów zawierających cukier – powodujących nagły skok glukozy we krwi i równie gwałtowny jego spadek już po krótkim czasie).

3. Częste pytania dotyczące apetytu w ciąży

3.1. Jakie są konsekwencje nadmiernego apetytu w ciąży dla matki i dziecka?

Nadmierny apetyt w ciąży może doprowadzić do szybkiego wzrostu wagi. A trzeba pamiętać, że otyłość u kobiety ciężarnej może być źródłem powikłań okresu przedporodowego, okołoporodowego i poporodowego.

Badania wskazują, że kobiety z nadmierną masą ciała częściej chorują na cukrzycę ciężarnych i nadciśnienie tętnicze. Wyższe jest też u nich ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Dziecko z kolei jest bardziej narażone na wystąpienie makrosomii.

Mogą też wystąpić komplikacje w czasie porodu (naturalny często wymaga indukcji, a cięcie cesarskie jest trudniejsze do wykonania – większa ilość tkanki tłuszczowej powoduje trudności z wydobyciem płodu, a czasem nawet gorsze gojenie się rany pooperacyjnej).

3.2. Czy istnieją naturalne sposoby na kontrolowanie apetytu w ciąży?

W ciąży (ale też po jej zakończeniu) warto:

• jeść regularnie (co m.in. sprzyja właściwemu wydzielaniu insuliny),
• pić między posiłkami wodę albo soki wyciskane ze świeżych warzyw i owoców bez cukru,
• planować posiłki,
• szukać alternatyw (np. w przypadku ochoty na słodkie śniadanie, zamiast drożdżówki warto zjeść np. tost z pełnoziarnistego pieczywa z białym serem i dżemem albo jogurt naturalny ze świeżymi owocami i pestkami dyni lub słonecznika),
• urozmaicać swoje posiłki i wybierać różne ciekawe zestawienia produktów,
• zwiększyć udział świeżych warzyw i owoców w diecie,
• unikać słonych i słodkich przekąsek (tłumią uczucie głodu, a nie dostarczają organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych).

3.3. Jaka jest rola zdrowego odżywiania w regulacji apetytu w ciąży?

Prawidłowa dieta kobiety w ciąży powinna się opierać na zasadach zdrowego żywienia. Musi też być zbilansowana, co oznacza, że dostarcza pożywienia z wszystkich grup produktów żywnościowych (pozwala zapobiegać niedoborom witamin, minerałów oraz składników odżywczych).

Zdrowe odżywianie (w tym przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów) pozytywnie wpływają na apetyt, odpowiednio go regulując. Dlatego właśnie jednym z głównych zaleceń żywieniowych jest regularność w spożywaniu posiłków. Posiłki powinny być spożywane co 3-4 godziny (co pozwala utrzymać właściwy poziom cukru we krwi). Znaczenie ma też odpowiednia wielkość spożywanych porcji (lepiej jeść mniej, ale częściej).

3.4. Jak radzić sobie z nietypowymi zachciankami w ciąży?

Wiele zależy od tego, o jakich zachciankach mowa. Jeśli kobieta ma ochotę zjeść ogórka kiszonego, na zdrowie! Kiszonki zawierają wiele prozdrowotnych składników odżywczych. Jeśli z kolei chciałaby zjeść słoik kremu czekoladowego na raz albo pudełko lodów, warto spróbować się temu oprzeć. Niekiedy wystarczy odwrócenie uwagi i np. wyjście na spacer z butelką wody i zdrową przekąską w torebce.