Gaan na inhoud

Frankfurt am Main

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Frankfurt am Main

Kaart Wapen
Vlag
 Land Vlag van Duitsland Duitsland
 Deelstaat Hesse
 Koördinate 50°7′N 8°41′O / 50.117°N 8.683°O / 50.117; 8.683
 Stigting 22 Februarie 794
 Stadstatus 1220 (Vrye Ryksstad)
 Oppervlakte:  
 - Totaal 248,31 vk km
 Hoogte bo seevlak 112 m
 Bevolking:  
 - Totaal (31 Desember 2020) 764 104[1]
 - Bevolkingsdigtheid 3 077/vk km
 - Metropolitaanse gebied 2 300 000
 - Metropolregion Rhein-Main 5 800 000
 Tydsone UTC +1 (MET)
 - Somertyd UTC +2 (MEST)
 Klimaat  
 - Tipe Gematigde klimaat
 - Gemiddelde jaarlikse temperatuur 10,1 °C
 - Gem. temp. Januarie/Julie 1,6 / 19,4 °C
 - Gemiddelde jaarlikse neerslae 611 mm
 Burgemeester Mike Josef
 Amptelike webwerf frankfurt.de

Frankfurt am Main (Duits: [ˈfʁaŋkfʊɐ̯t am ˈmaɪ̯n], ) is met 'n bevolking van meer as 764 000 die grootste stad van die deelstaat Hesse en die vyfde grootste stad van DuitslandBerlyn, Hamburg, München en Keulen. Die metropolitaanse gebied van Frankfurt am Main het 2,3 miljoen inwoners.[2] Die Frankfurt Rhein-Main-streek het 'n bevolking van meer as vyf miljoen en is die tweede grootste ekonomiese spilpunt in Duitsland.

Nizza-Ufer langs die Mainrivier: Plataanbomelaan in November

Frankfurt am Main het reeds in die Middeleeue een van Duitsland se belangrikste stedelike sentra geword. Die eerste historiese verwysing na die stad dateer uit die jaar 794, en sedert die Hoë Middeleeue het Frankfurt die status van 'n Vrye Ryksstad geniet. Tot in die jaar 1806 het Frankfurt as die verkiesings- en kroningsstad van die keisers van die Heilige Romeinse Ryk gedien. Die stad was sedert 1806 die administratiewe setel van die Duitse Bond en in 1848/49 ook die setel van die eerste Duitse parlement wat vry verkies is.

Die stad speel 'n belangrike rol in die wêreldekonomie. As die setel van die Europese Sentrale Bank, die Frankfurtse Effektebeurs en die Frankfurtse Handelskou is dit die belangrikste finansiële sentrum in Duitsland. Die Lughawe Frankfurt was in 2018 met meer as 69,5 miljoen passasiers die grootste in Duitsland en een van die belangrikste lughawens wêreldwyd.[3] Naas die lughawe dra Frankfurt se sentrale ligging in Europa, sy hoofstasie en sy kruispunte van belangrike snelweë by tot sy rol as groot Europese vervoerspilpunt.

Danksy die handel en talle nywerhede is Frankfurt am Main een van die Europese stede met die hoogste bruto geografiese produk (per capita) en saam met Parys en Moskou een van min Europese stede waar 'n groot aantal wolkekrabbers in die sentrale besigheidsdistrik opgerig is.

Etimologie

[wysig | wysig bron]
Die legende van die Frankiese drif. Akwarel deur Leopold Bode (1888)

Die eerste historiese verwysings na die gebied dateer uit die jaar 794; dit het destyds as Frankonovurd (Oudhoogduits) en Vadum Francorum (Latyn) bekend gestaan. Albei benamings beteken letterlik "Drif van die Franke" – die Main se rivierloop was vroeër aansienlik breër, en die Germaanse bewoners van die gebied het 'n rotsbank in die rivier se bodem gebruik om die Main veilig te kan deurwaad.

Die drif was in die Romeinse tydperk nie van strategiese belang nie; die Romeinse paaie, wat vanuit Mogontiacum (die huidige Mainz) na die hartland van Germanië geloop het, het nie die moerasgebiede van die Mainvlakte deurkruis nie.

Die huidige Katedraalheuwel (Duits: Domhügel) is ná die einde van die Romeinse heerskappy in die gebied omstreeks 260 deur Alemanne beset. Hulle is omtrent 530 deur Frankiese stamme verdryf. Die nuwe Frankiese heersers het waarskynlik gebruik gemaak van die drif, aangesien hul handelsvennote na die roete as "Frankedrif" verwys het.[4]

Ander legendes – soos die beweerde stigting van Frankfurt deur Karel die Grote, wat danksy die Middeleeuse kronis Thietmar von Merseburg bekendheid verwerf het, het geen historiese basis nie.

Geografie en klimaat

[wysig | wysig bron]

Ligging

[wysig | wysig bron]
Lugbeeld van Frankfurt am Main
Groen ruimtes in die besigheidsdistrik: Taunusanlage

Frankfurt am Main is in die suidelike sentrum van Hesse langs die Mainrivier suidoos van die Taunus geleë. Dit is by verre die grootste stad van dié deelstaat en is noordoos van die hoofstad Wiesbaden geleë. Die hele stadgebied word deur 'n uitgestrekte groengordel omring wat die Frankfurter Stadtwald ("Frankfurtse stadwoud") insluit. Frankfurt se stadsgebied streek oor 23,4 kilometer in oos-westelike en oor 23,3 kilometer in noord-suidelike rigting.

Belangrike buurstede sluit in Offenbach am Main net suidoos en verder suid Darmstadt. In die weste grens Frankfurt aan die Main-Taunus-Kreis, in die noordweste aan die Hochtaunuskreis, in die noorde aan die Wetteraukreis, in die noordooste aan die Main-Kinzig-Kreis, in die suide aan die distrik Offenbach en in die suidweste aan die distrik Gross-Gerau.

Klimaat

[wysig | wysig bron]

Frankfurt het 'n gematigde klimaat wat grootliks beïnvloed word deur sy ligging in die noorde van die Bo-Rynse Laagvlakte, een van die warmste streke in Duitsland.

Weergegewens vir Frankfurt Lughawe (1981–2010)
Maand Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des Jaar
Hoogste maksimum (°C) 15,3 17,5 24,2 28,3 32,0 37,5 38,8 39,6 31,6 28,0 18,9 16,3 39,6
Gemiddelde maksimum (°C) 4,2 5,9 10,7 15,4 20,0 23,1 25,5 25,1 20,3 14,6 8,4 4,9 14,8
Gemiddelde temperatuur (°C) 1,6 2,4 6,4 10,3 14,7 17,8 20,0 19,5 15,2 10,4 5,6 2,5 10,6
Gemiddelde minimum (°C) −1,1 −1,1 2,1 4,9 9,1 12,3 14,4 14,0 10,5 6,6 2,8 −0,1 6,2
Laagste minimum (°C) −19,1 −18,5 −12,7 −7,1 −1,2 3,6 2,8 5,0 0,4 −4,3 −9,0 −16,9 −19,1
Neerslag (mm) 44,5 40,9 48,4 42,1 63,4 58,1 64,7 56,5 53,0 54,7 49,1 53,9 629,18
Sonskynure (u/d) 50 80 121 178 211 219 233 219 156 103 51 41 138,8
Bron: Deutscher Wetterdienst[5]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Vroeë geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die huidige stadsgebied was reeds in die steentydperk bewoon. Later het die Romeine hier 'n militêre kamp gestig wat in die Merowingiese tyd as Frankiese koningshof gedien het. In 843 het die stad 'n belangrike palts (tydelike setel) van die Oos-Franke geword, en ook die Reichstag ("Ryksdag") is gereeld hier gehou. In 1220 het Frankfurt am Main stadstatus gekry. Sy inwonertal het destyds volgens moderne beramings sowat 10 000 beloop.

Die oudste dokument wat na die stad Frankfurt am Main verwys, is 'n oorkonde van keiser Karel die Grote vir die klooster St. Emmeram, uitgevaardig in 794.

Rykspolitiek en verkiesing van heersers

[wysig | wysig bron]
Die Bartolomeüskatedraal of "Keiserdomkerk"

In 855 is vir die eerste keer 'n Duitse heerser, koning Lothar II, in Frankfurt verkies. In die volgende eeue het Frankfurt sentraal gestaan in die politiek van die Heilige Romeinse Ryk en is altesaam 36 konings hier verkies, waarvan tien tot Duitse keisers gekroon is. Verkiesings van konings is veral in die Staufertydperk in die 12de eeu uitsluitlik in Frankfurt gehou – 'n tradisie wat in 1356 met keiser Karel IV se Goue Bul, die grondwet van die Ryk, skriftelik bevestig is.

Die verkiesingsplegtighede het in die St. Bartolomeüskatedraal ("Keiserdomkerk") plaasgevind waar in 1562 ook vir die eerste keer 'n keiser van die Heilige Romeinse Ryk, Maximiliaan II, gekroon is – nadat dié plegtighede oorspronklik in Aken plaasgevind het. Die laaste kroning voor die amptelike ontbinding van die Heilige Romeinse Ryk in 1806 was dié van die Habsburgse keiser Frans II in 1792. Maar alhoewel baie heersers in Frankfurt vertoef het, was die stad nooit hul regeringsetel nie.

Met die einde van die Heilige Romeinse Ryk het die stad 'n lid van die Rynbond en onder die heerskappy van die primaat (vorsbiskop) Karl Theodor von Dalberg die hoofstad van 'n kortstondige Groothertogdom Frankfurt (1810−1813) geword.

Binne die bestel van die Duitse Bond was Frankfurt am Main weer 'n Vrye Stad en setel van die bond se parlement (Bundestag). Tydens die Rewolusie van 1848 het die Nationalversammlung (Nasionale Vergadering) in die stad se Paulskirche vergader. Pruise het die stad in 1866 geannekseer en by die provinsie Hesse-Nassau ingelyf.

Die vroeë 20ste eeu

[wysig | wysig bron]
Plakkaat vir die Internasionale Elektrotegniese Uitstalling in 1891

In ekonomiese opsig het Frankfurt, wat gaandeweg tot 'n belangrike nywerheidstad ontwikkel het, voordeel uit die anneksasie getrek. Die stadsbevolking het in die volgende dekades nie alleen danksy die natuurlike aanwas en migrasie gegroei nie, maar ook deur die inlywing van omliggende nedersettings. Tussen 1877 en 1910 is die stadsgebied van oorspronklik 70 km² verskeie kere uitgebrei tot 135 km². Teen die begin van die 20ste eeu was Frankfurt ten opsigte van sy oppervlakte tydelik die grootste stad in die Duitse Ryk.

Die vinnige bevolkingsgroei het gepaard gegaan met die uitbou van die stedelike infrastruktuur. Nuwe skole, Mainbrûe, 'n abattoir, treinstasies, tremlyne en hawegeriewe het ontstaan. Behoorlike watervoorsiening en riolering is daargestel en 'n moderne professionele brandweer in die lewe geroep. Nadat nywerhede aanvanklik in veral in die stadsdele Bockenheim en Sachsenhausen saamgetrek was, het tussen 1909 en 1912 nuwe hawegeriewe en nywerheidsones in die ooste van Frankfurt ontstaan wat groter was as die hele beboude stadsgebied noord van die Main in die laat 19de eeu. Naas tradisionele bedrywe soos metaalvervaardiging, gieterye en drukkerye het nuwe nywerhede soos brouerye, chemiese fabrieke en, in die tyd ná die Internasionale Elektrotegniese Uitstalling van 1891, ook vervaardigers van elektriese toerusting hulle in die stad gevestig.

In 1914 het die Universiteit van Frankfurt, wat sy ontstaan aan skenkings van plaaslike burgers te danke gehad het, sy deure geopen. Gedurende die Eerste Wêreldoorlog is Frankfurt nie deur oorlogshandelinge geraak nie, maar as gevolg van die Britse seeblokkade het bewoners aan wanvoeding gely. Voedsel was, soos elders in die Duitse Ryk, skaars en gerantsoeneer. Die militêre nederlaag en die Novemberrewolusie in 1918 het tot onluste en tydelik ook straatgevegte gelei wat tot die einde van 1919 voortgeduur het.

Die twintigerjare was in kulturele opsig 'n bloeitydperk. Frankfurt het bekend gestaan vir sy teaters en sy behuisingsprojek "Nuwe Frankfurt". Die sogenaamde Frankfurtse kombuis, die prototipe van moderne kombuise, het internasionale aandag getrek. In 1925 is in die nuut geboude Waldstadion die eerste internasionale Werkersolimpiade gehou.

Metropool van Wes-Duitsland

[wysig | wysig bron]
Eurotoring, die vroeëre hoofkwartier van die Europese Sentrale Bank, in Junie 2013. 'n Nuwe kantoorgebou – 'n wolkekrabber met twee torings – is in Maart 2015 ingewy

Ná die verwoestende bomaanvalle van die Tweede Wêreldoorlog, waartydens die hele historiese stadskern en groot dele van die middestad in 'n puinhoop verander is, het destydse stromings van die moderne stadsbeplanning as aanleiding vir die heropbou gedien. Die middeleeuse stadsbeeld, wat tot en met 1944 byna onveranderd bewaar gebly het, het egter verlore gegaan. So word groot dele van die binnestad deur modernistiese boukuns oorheers.

In 1946 is Frankfurt by die nuutgestigte deelstaat Hesse ingesluit. As 'n voormalige selfregerende stadstaat wat eers in 1866 by 'n Duitse land aangesluit het en vroeër nooit deel uitgemaak het van Hesse nie, het Frankfurt nie as 'n potensiële setel van die Hessiese regering kandidaat gestaan nie. Vervolgens is Wiesbaden as die nuwe administratiewe hoofstad gekies.

Die Amerikaanse troepe, wat die voormalige I.G. Farben-hoofgebou as hulle Europese hoofkwartier gekies het, het hulle vir Frankfurt as die nuwe federale hoofstad van die Bondsrepubliek Duitsland uitgespreek en van die stad ook die administratiewe sentrum van die drie westelike besettingsones (wat in die Duitse omgangstaal dikwels "Trisonesië" genoem is) gemaak.

Uiteindelik is Bonn an die Ryn met 'n klein meerderheid stemme as nuwe Wes-Duitse hoofstad gekies. Die Frankfurtse parlementsgebou, wat op dié tydstip reeds voltooi was, het later as hoofkwartier van die openbare Hessiese Uitsaaikorporasie Hessischer Rundfunk gedien. Maar aangesien Berlyn vanweë sy verdeling in 'n westelike en 'n oostelike helfte nie meer as die ekonomiese sentrum van Duitsland kon fungeer nie en Wes-Berlyn te ver afgeleë was van Wes-Duitsland, het Frankfurt am Main talle funksies, wat voorheen deur Berlyn en Leipzig vervul is, oorgeneem en danksy sy sentrale ligging in die Bondsrepubliek tot sy ekonomiese, finansiële en vervoersentrum ontwikkel. Die stad is tans die setel van die grootste Duitse privaatbanke, die Duitse Sentrale Bank (Bundesbank) en sedert 1999 ook van die Europese Sentrale Bank.

Ekonomiese basis

[wysig | wysig bron]
Die stadshorison van Frankfurt am Main word deur die wolkekrabbers van banke oorheers.
Oostelike Europa-laan (Europa-Allee) in die nuwe stadsbuurt Europaviertel
MyZeil-winkelsentrum in die voetgangerlaan Die Zeil. Hier word die grootste omset van alle winkelstrate in Duitsland behaal

Frankfurt am Main is die metropool van die Ryn-Main-gebied, 'n ekonomiese swaartepunt in Duitsland wat met sy 5,4 miljoen inwoners, 2,7 miljoen werkgeleenthede (waarvan 620 000 in die stadsgebied van Frankfurt) en 320 000 ondernemings 'n jaarlikse bruto binnelandse produk van 180,2 miljard € (2 100 miljard ZAR) genereer.[6] Twintig van die 100 grootste nywerheidsmaatskappye in Duitsland het hulle hoofkwartiere in Frankfurt.[7]

Die stad is 'n eersterangse finansiële sentrum met 'n uitgebreide dienstesektor en speel as setel van die Europese Sentrale Bank ook 'n beduidende internasionale rol op die gebied van monetêre beleid – hier word besluite geneem wat meer as 330 miljoen mense in die sogenaamde Eurosone raak.

Volgens 'n ranglys van die Universiteit van Liverpool (Verenigde Koninkryk) is Frankfurt am Main saam met Karlsruhe (Duitsland), Parys (Frankryk) en München (Duitsland) een van die vier welvarendste stede van Europa. Tog bly dit 'n stad met 'n baie hoë skuldlas, aangesien 'n groot deel van die welvarende belastingbetalers nie in die stad self woon nie, maar in die aangrensende selfstandige distrikte.

Frankfurt am Main bied sowat 600 000 werkgeleenthede vir sy inwoners en 'n groot aantal pendelaars. Die stad is nie net een van die belangrikste knooppunte vir die Duitse en internasionale vervoer nie, maar ook die setel van verskeie groot handelskoue.

Daar is min ander Duitse stede met dieselfde verskeidenheid van internasionale ondernemings wat hier hulle hoofkwartiere het. Die vernaamste nywerhede is chemie, advertensies, sagteware en inbelsentrums. Die stad staan egter veral bekend as 'n finansiële en handelsentrum. Die Frankfurtse Beurs is die tweede grootste in Europa en een van die belangrikstes ter wêreld. Die wolkekrabbers in die middestad, waarvan die grootstes nagenoeg 300 meter hoog is, dien as die hoofkwartiere van die groot Duitse banke.

Die sentrale ligging van Frankfurt in Duitsland het die vinnige groei van sy lughawe bevorder. Dit is nou die grootste passasiers- en vraglughawe op die Europese vasteland en bied ook die grootste aantal internasionale bestemmings.

Handelskoue

[wysig | wysig bron]

In Frankfurt word sedert die Middeleeue gereeld handelskoue gehou. Al vroeg is die stad deur 'n grootpad, die Via Regia, met die ander groot Duitse handelstad, Leipzig, verbind. Messe Frankfurt, 'n onderneming waarvan 60 persent in besit van die stad en 40 persent van die deelstaat Hesse is, is die grootste organiseerder van handelskoue en kongresse ter wêreld wat oor sy eie handelskouterrein en kongressentrum beskik en sowat 2 600 medewerkers in diens het.[8] Sy jaarlikse inkomste het in 2019 €733 miljoen beloop.

Die handelskouterrein is van 'n hipermoderne infrastruktuur voorsien, met die nuwe wolkekrabber Messeturm as sy baken. Hier vind die groot skoue soos die Internationale Automobilausstellung (motors), Frankfurter Buchmesse (boeke) en Ambiente Frankfurt (verbruikersware) plaas.

Demografie

[wysig | wysig bron]
Großer Engel, 'n geskiedkundige vakwerkhuis in die middestad

Gegewens oor die demografiese ontwikkeling van Frankfurt berus tot in die 19de eeu op ruwe skattings. Eers vanaf omstreeks 1810 is meer presiese bevolkingsopnames gehou en amptelike statistieke gepubliseer.

In die middeleeue was Frankfurt met sowat 10 000 inwoners 'n middelgroot stedelike nedersetting. In die 17de eeu het die bevolkingstal die 20 000-kerf verbygesteek en teen die middel van die 18de eeu gegroei tot 30 000. In 1810 het dit 40 000 beloop. Tot die einde van die Vrye Stad Frankfurt het die bevolking verder gegroei tot meer as 90 000, waarvan 78 000 binne die ou versterkings. Die huidige bevolking van hierdie geskiedkundige middestad is slegs 7 000.

In 1875 het Frankfurt se bevolking vir die eerste keer 100 000 oorskry en was vanaf 1880 een van die tien grootste stede in Duitsland. Met 414 576 inwoners was dit die negende grootste stad in Duitsland en die vierde grootste in Pruise. Kort voor die begin van die Tweede Wêreldoorlog het die stadsbevolking 553 464 beloop.

As gevolg van oorlogshandelinge het meer as 4 800 burgerlikes en 12 700 Frankfurtse soldate hul lewens verloor. Die Joodse bevolking het voor die oorlog sowat 30 000 beloop, waarvan 12 000 in die Holocaust vermoor is. Teen die einde van 1945 het die inwonertal gedaal tot 358 000 nadat sowat die helfte van alle woonstelle deur bomaanvalle vernietig is.

Die bevolking het in 1951 weer die vlak van 1939 en in 1963 met 691 257 sy voorlopige hoogtepunt bereik. Migrasie na die omliggende gebiede het die bevolking in die volgende jare weer laat krimp. So het die inwonertal in 1986 nog 592 411 beloop. Sedertdien het die bevolking jaarliks gegroei tot 'n nuwe rekord van 695 624 (soos op 30 September 2011), waarvan 524 636 Duitsers en 170 988 buitelanders.[9] In Junie 2019 het die inwonertal reeds meer as 757 000 beloop.

Argitektuur

[wysig | wysig bron]

Die ou stadskern

[wysig | wysig bron]
Die Paulskirche
Die vakwerk-restaurant Schwarzer Stern
'n Ry gerekonstrueerde huise aan die oostelike kant van die Römerberg
Die Römer, Frankfurt se raadsaal

Die ou stadskern van Frankfurt behels drie van die stad se belangrikste argitektoniese besienswaardighede: Die Kaiserdom (keiserlike katedraal), die Römerberg en die Paulskirche.

Die Rooms-Katolieke domkerk St. Bartholomäus met sy kenmerkende Laat-Gotiese westoring was vroeër die plek waar die Duitse keisers verkies en bekroon is. Ná die plegtigheid is 'n feestelike optog op die sogenaamde Königsweg ("koningspad") na die banketsaal in Frankfurt se raadsaal gehou. Die huidige Archäologische Garten ("Argeologiese Tuin") met opgrawings uit die Romeinse en Karolingiese tydperk lê voor die katedraal.

Die Römerberg ("Romeineheuwel") is die sentrale plein van die ou stadskern met die Römer (Frankfurt se raadsaal uit die 14de eeu), die Vroeg-Gotiese Alte Nikolaikirche ("Ou Nikolaikerk") en 'n ry historiese huise aan die oostelike kant wat ná die Tweede Wêreldoorlog heropgebou is.

Die Paulskirche is in die tydperk tussen 1789 en 1833 deur die argitek Johann Georg Christian Haas opgerig om die Middeleeuse Fransiskanekerk te vervang en het tot 1944 as Frankfurt se Evangelies-Lutherse hoofkerk gedien. Die Frankfurtse Nasionale Vergadering het in die jare 1848 en 1849 in hierdie Klassisistiese gebou byeengekom. Die Paulsplatz is vandag 'n gewilde plein met straatkafees.

Die argitektoniese karakter van Frankfurt se binnestad is, net soos in ander groot Duitse stede, as gevolg van die Tweede Wêreldoorlog met sy bomaanvalle en die moderne heropbou drasties verander. In Frankfurt het die padverkeer aanvanklik besondere aandag gekry, en naas moderne geboue in die binnestad is ook 'n uitgestrekte straatnetwerk gebou. Van die ou historiese stadskern, wat voor die oorlog een van die grootstes van sy soort in Duitsland was en meer as 4 000 vakwerkhuise ingesluit het, het min bewaar gebly. Die enigste oorspronklike gebou is die Haus Wertheym by die Fahrtor.

Maar reeds omstreeks 1900 is enkele woonkwartiere soos dié van die Judengasse afgebreek om plek te maak vir nuwe strate. Die meeste oorblyfsels van Frankfurt se historiese argitektuur lê vandag by die Römerberg.

Die huidige binnestad is in 1333 as Neustadt ("Nuwe Stad") gestig. In die vroeë 19de eeu is die 17de eeuse barok-versterkings afgebreek om plek te maak vir 'n ringvormige park wat die destydse stadskern omsluit het. Volgens die stadsbeplanner Georg Heß se statuut was bouhere verplig om nuwe geboue in die Klassisistiese boustyl op te rig. Een van die kenmerkendste voorbeelde van Frankfurt se Klassisisme is die Ou Stadsbiblioteek wat in die tydperk tussen 1820 en 1825 ontstaan het en ná sy verwoesting in 1944 in sy oorspronklike styl as Literaturhaus heropgerig en in 2005 geopen is.

Teen die einde van die 19de eeu het die Hauptwache tot die middelpunt van die stad ontwikkel, terwyl die Zeil sy besigste winkelstraat geword het. Die Katharinenkirche in die barokstyl, wat tussen 1678 en 1681 by die ingang van die Zeil opgerig is, word met die Goethe-gesin verbind en is tans die grootste Evangelies-Lutherse kerk in Frankfurt.

Die Zeil ondergaan in argitektoniese opsig tans groot veranderinge. Op die bouterrein naby die Hauptwache word tans die duurste bouprojek in Europa uitgevoer, FrankfurtHochVier van die Nederlandse projekontwikkelaars MAB. Die projek behels die oprigting van 'n luukse winkelsentrum, 'n eersteklas-hotel, kantore en woonstelle, asook die heropbou van die voormalige Palais Thurn und Taxis (1727−1741) wat in 1944 vernietig is. Die gebouekompleks is in 2008/2009 voltooi.

Ook in die historiese stadskern is daar heelwat boubedrywighede. Die sogenaamde neue Frankfurter Altstadt of nuwe Frankfurtse ou stad tussen Domkerk en Römer het met vyftien gerekonstrueerde historiese geboue en twintig moderne projekte, wat in Mei 2018 voltooi is, onmiddellik 'n toereistetrekpleister geword.[10]

Sakrale boukuns

[wysig | wysig bron]
Die Bartolomeüsdomkerk, kroningskerk van Duitse keisers tot 1792

Die domkerk van Frankfurt of Keiserlike domkerk St. Bartholomeüs (Duits: Dom St. Bartholomäus) is die grootste sakrale gebou van Frankfurt en het oorspronklik as 'n paltskapel en kapittelkerk gedien. Die vroegste sakrale gebou en voorloper van die domkerk was die Karolingiese Salvator-kerk uit die jaar 840 wat vanaf 1248 vergroot is. Die huidige kerk het tussen die 14de en 15de eeu op die fondamente van 'n vroeëre Merowingiese kerkgebou ontstaan.

Die domkerk is 'n hallekerk met drie skepe, maar danksy die baie kort Vroeg-Gotiese langhuis en die baie lang dwarsskip uit die 14de eeu het die kerk eerder die grondvorm van 'n sentrale gebou. Die monumentale westoring uit die 15de eeu met 'n hoogte van 95 meter word vanweë sy ongewone koepel by die groot prestasies van die Gotiese boukuns in Duitsland gereken.

Die domkerk se boubedrywighede het oor 14 eeue gestrek en was steeds nou verbind met die algemene geskiedenis van Frankfurt. Vanaf 1356 is die konings van die Heilige Romeinse Ryk hier verkies, en in die tydperk tussen 1562 en 1792 is die keisers van die ryk hier gekroon. Die domkerk was sodoende een van die beduidendste geboue van die ryksgeskiedenis en veral in die 19de eeu 'n simbool van nasionale eenheid. Dit was daarnaas een van min groot kerkgeboue in Duitsland wat die status van "Keiserdomkerk" gekry het.[11]

Die domkerk is in 1867 deur 'n brand vernietig en in 1877 in sy huidige vorm herstel. By hierdie geleentheid is ook die toring volgens die oorspronklike planne van die Middeleeuse katedraalboumeester Madern Gertner voltooi.[12] Dit is vir 'n tweede keer tydens die geallieerde bomaanvalle van die Tweede Wêreldoorlog ernstig beskadig, en sy binneruimte het volledig uitgebrand. Die domkerk is in die 1950's heropgebou.

Mainoewer, Mainbrûe en Museumsufer

[wysig | wysig bron]
Die eindpunt van die Museumsufer
Vue de Francfort-sur-le-Main, met die Alte Brücke (Ou Brug), van Gustave Courbet (1858).
Die voetgangersbrug Eiserner Steg
Die Mainrivier in Desember

Die twee Mainoewers het danksy die argitektoniese en kulturele besienswaardighede langs die Mainrivier tot gewilde plekke vir inwoners en toeriste ontwikkel. Die Alte Brücke (Ou Brug) oor die Main het reeds in die vroeë 13de eeu bestaan en is eeue lank as die beduidendste gebou in Frankfurt beskou. Vandag behoort ook die Eiserne Steg, 'n voetgangersbrug wat in 1869 ingewy is, tot die bekendste bakens langs die rivier. Die uitstallingsgebou Portikus op die Maineiland is in 2006 geopen. Die uitsig oor die historiese stadskern en stadshorison van Frankfurt vanuit een van die Mainbrûe in die oostelike binnestad word deur die media dikwels as 'n illustrasie in bydraes oor die Mainmetropool gebruik.

Die Museumsufer (Museumoewer) is een van die beduidenste museumkomplekse in Duitsland en Europa met 13 verskillende musea wat in die periode tussen 1980 en 1990 uitgebou of nuut opgerig is. Die argitektoniese spektrum strek van ou statige villas tot nuwe geboue soos die Museum für Angewandte Kunst (MAK; Museum vir Toegepaste Kuns) wat deur die argitek Richard Meier ontwerp is. Naas die MAK behels die Museumsufer aan die Main se linker- en regteroewer die Frankfurtse Ikone-museum, die Museum van Wêreldkulture, die Duitse Filmmuseum, die Duitse Argitektuurmuseum, die Museum vir Kommunikasie, die Städel Museum, die Liebighuis ('n museum vir ou beeldhoukuns), die Museum Giersch (plaaslike kuns), die Historiese Museum en die Joodse Museum.

Die Städel Museum besit skilderye van Jan van Eyck, Albrecht Dürer, Andrea Mantegna, Sandro Botticelli, Hiëronimus Bosch, Rembrandt, Johannes Vermeer, Edgar Degas, Henri Matisse, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Pablo Picasso, Ernst Ludwig Kirchner, Max Beckmann, Paul Klee, Antoine Chintreuil, Francis Bacon, Gerhard Richter, Wolfgang Tillmans en Isa Genzken.

Kulturele feeste soos die Museumsuferfest in laat Augustus en die Nag van die Musea wat elke lente plaasvind, lok jaarliks duisende besoekers.

Die natuurbewaringsgebied Schwanheimer Düne naby die rivier in die weste van die stadsbuurt Schwanheim behels een van Europa se min binnelandse duine. Die gebied beslaan 'n oppervlakte van 58,5 hektaar en is 'n belangrike habitat vir bedreigde dier- en plantspesies.

Hoofstasie en Bahnhofsviertel

[wysig | wysig bron]
Die gerestoureerde hoofstasie van Frankfurt

Die hoofstasie van Frankfurt is in 1888 geopen en behoort volgens die aantal passasiers en langafstandtreine tot die grootstes van sy soort in Europa. Die reusagtige stasiehal met sy vyf skepe waarvan die staalgeraamte en dak volledig gerestoureer en sodoende hul glans teruggekry het, die ontvangsaal in dieselfde boustyl en die warboel van bo- en ondergrondse geriewe maak van die stasie 'n indrukwekkende gebou en argitektoniese besienswaardigheid in eie reg.

Die stadsbuurt Bahnhofsviertel rondom die stasie is 'n smeltkroes van vele kulture met 'n groot aantal winkels en restourante wat die etniese verskeidenheid van die bewoners weerspieël. Die kwartier wemel 24 ure per dag van mense, onder meer danksy die rooiligbuurt rondom Taunusstraße. Hier word ook die tipiese sosiale teenstellings van 'n internasionale stasie aangetref: pendelaars, banklui, sakemanne, internasionale besoekers van handelskoue en toeriste, maar ook bedelaars en alkohol- en dwelmverslaafdes.

Die Kaiserstraße is 'n breë winkelstraat waar rykdom naas armoede, multikulturele winkels, moderne hoofkwartiere van nasionale en internasionale banke naas tipiese instellings van 'n rooiligbuurt aangetref word.

Wolkekrabbers

[wysig | wysig bron]
Skytower, die nuwe hoofkwartier van die Europese Sentrale Bank, teen sononder
Ontwerp: Coop Himmelb(l)au, Wene
Die Messeturm is ontwerp deur die Duits-gebore Amerikaanse argitek Helmut Jahn
Die Opernturm-wolkekrabber

Sedert die 1950's het Frankfurt tot een van min Europese stede ontwikkel wat danksy 'n groot aantal wolkekrabbers hul eie kenmerkende stadshorison ontwikkel het. Frankfurt het dan ook die bynaam "Mainhattan" gekry – 'n verwysing na Manhattan in New York Stad. Die meeste wolkekrabbers is in die sogenaamde Bankenviertel ("Bankebuurt") in die westelike stadsentrum gekonsentreer.

Die Henningerturm in die stadsbuurt Sachsenhausen was in 1961 die eerste gebou in Frankfurt wat met sy hoogte van 120 meter die westoring van die katedraal oortref het. Vroeëre wolkekrabbers soos die AEG-huis (1951), die telekommunikasiehuis (Fernmeldehochhaus, 1954) en die Zürich-huis (1962) was beperk tot hoogtes tussen 45 en 69 meter. Hulle is intussen almal lankal afgebreek, alhoewel sommige van hulle tot argitektoniese monumente verklaar is. Die Junior-huis, wat in 1951 deur die na-oorlogse argitek Wilhelm Berentzen ontwerp is, staan egter nog steeds en word as Frankfurt se eerste wolkekrabber beskou. Die gebou met 'n hoogte van 35 meter beskik oor nege verdiepings en was in sy tyd vanweë sy glastrappehuis en sy twee hysbakke wat onafhanklik van mekaar werk 'n argitektoniese uitdaging.

Die hoogste wolkekrabbers van die 1970's (die Marriott-hotel en die destydse hoofkwartier van die Dresdner Bank) was met hul hoogte van sowat 160 meter die hoogtes in Duitsland. Die Messeturm, wat in 1990 voltooi is, was met 257 meter die hoogste wolkekrabber in Europa totdat dit in 1997 deur die hoofkwartier van die Commerzbank (259 meter, met sy antenne 300 meter) oortref is.

Die hoogste gebou in Frankfurt is nogtans die Europaturm met 337,5 meter. Hierdie telekommunikasie- en televisietoring in besit van die Duitse Telekom is in die jare 1974 tot 1978 opgerig. Sy uitkykpunt en ander geriewe vir besoeke is in 1999 om ekonomiese redes gesluit. Tans is die Maintower die enigste wolkekrabber met 'n uitkykpunt (200 meter) wat nog oop staan vir die publiek. Daar is egter restourante in die 25ste verdieping van die Japan Center en in die 29ste verdieping van die Eurotheum. Tydens die Wolkekrabber-fees, wat ongereeld gehou word, staan egter ook ander wolkekrabbers oop vir besoekers.

In Augustus 2011 was daar in Frankfurt twaalf geboue met 'n hoogte van meer as 150 meter. Onlangse projekte sluit die Opernturm-wolkekrabber naby die Ou Operahuis in. Die enigste ander stad in Duitsland met 'n wolkekrabber, wat in hierdie kategorie val, is Bonn met sy Post Tower.

Nuwe stadsbuurte

[wysig | wysig bron]
'n Modelfoto van die Europaviertel
Nuwe woonstelle in die Westhafen-kwartier, met die Westhafen-Tower links in die agtergrond

Die Europaviertel is 'n nuwe stadsbuurt met 'n oppervlakte van 90 hektaar wat op die voormalige rangeerterrein van 'n vragstasie in die weste van Frankfurt ontstaan. Die terrein is tans in besit van twee eiendomsontwikkelingsmaatskappye, Aurelis Real Estate (66,7 hektaar) en Vivico Real Estate (18 hektaar). Die twee ondernemings beplan om hier tot teen 2019 nuwe kantore, hotelle, woonstelle, winkel- en ontspanningsgeriewe op te rig.

Boubedrywighede in die oostelike gedeelte van die terrein het in die tweede kwartaal van 2005 begin, en in 2006 is die nuwe Mövenpick-hotel as een van die eerste geboue voltooi. Vivico het in Januarie 2008 bekend gemaak dat 'n kontrak vir die bou van 'n nuwe Grand Hyatt-vyfsterhotel reeds aangegaan is. Die luukse hotel sal deel uitmaak van die Europaviertel se Urban Entertainment Center. In Februarie van dieselfde jaar het die onderneming ook sy planne vir 'n bykomende 110 woonstelle en 'n toeristehotel bekend gestel.

Die Urban Entertainment Center (UCE) bevat drie gebouekomplekse met 'n hotel- en 'n kantoortoring (210 meter) asook 'n winkelsentrum. Die beplande wolkekrabber Millennium Tower teenoor die UCE sal 'n hoogte van 350 meter bereik.

Die Frankfurtse Westhafen (Weshawe) is 'n voormalige hawe aan die Mainrivier se regteroewer, in die westelike binnestad van Frankfurt en net enkele straatblokke suid van die hoofstasie. Dit beskik oor 'n uitgestrekte hawebekken met 'n lengte van 560 meter en 'n wydte van 75 meter wat deur 'n hawehoof van die Main geskei word. Die Westhafen is op 16 Oktober 1886 geopen en het die vroeëre Winterhawe vervang.

In 1993 het Frankfurt se stadsraad besluit om die haweterrein met 'n totale oppervlakte van twaalf hektaar tot 'n nuwe stadsbuurt met kantore, woonstelle, winkels, kroeë en restourante om te skep. Die hawebekken het bewaar gebly om as jaghawe te dien.

By die oostelike ingang tot die kwartier het die sogenaamde Westhafen-Tower ontstaan, 'n ronde kantoorgebou met 'n kenmerkende glasfasade. Dit was een van die eerste geboue wat in die nuwe buurt voltooi is en behoort met 'n hoogte van 112 meter tot die stad se kleiner wolkekrabbers. Wes hiervan het in 2004 bykomende kantoorgeboue soos die Torhaus en die Westhafenpier ontstaan.

Naas kantore is ook talle woongeboue in die nuwe stadsbuurt opgerig. Twaalf woonhuise op die hawehoof is gedeeltelik op pilare in die water gebou en beskik oor hul eie boothawe. Ná sy voltooiing sal die Westhafen-kwartier sowat 2 000 bewoners huisves en werkgeleenthede vir 3 000 mense bied.

The Squaire

[wysig | wysig bron]
The Squaire (op die agtergrond) is die grootste kantoorgebou in Duitsland

The Squaire, ook bekend as Airrail Center Frankfurt, is met 140 000 m² se totale ruimte die grootste kantoorgebou in Duitsland. Die gebou het 'n lengte van 660 meter, 9 verdiepings met 'n totale hoogte van 45 meter en 'n wydte van 65 meter. Die gebou is volledig oor die Frankfurt-lughawe se spoorwegstasie geleë en word deur 'n brug met die lughawe-terminaal 1 verbind.

The Squaire, wat as een van die duurste projekte in Frankfurt teen 'n koste van een miljard € (10,3 miljard ZAR) opgerig is, is vir gemengde gebruik ontwerp. Die gebou huisves twee Hilton-hotelle asook 'n aantal winkels en supermarkte en die nuwe kantoor van die ouditeursfirma KPMG. The Squaire word stapsgewys geopen en is in 2012 voltooi.

Vervoer en infrastruktuur

[wysig | wysig bron]

Lughawens

[wysig | wysig bron]
'n Lugfoto van Frankfurt se lughawe
Die hoofstasie van Frankfurt
Die hoofstasie is as kopstasie ontwerp. Hier staan twee ICE-hoëspoedtreine naas mekaar
Die treinstasie van Frankfurt-lughawe
'n Trem van die stedelike vervoermaatskappy VGF by Frankfurt se Suidstasie (Südbahnhof)
Europa se besigste snelweë kruis by die Frankfurter Kreuz digby die Ryn-Main-lughawe

Frankfurt is danksy sy sentrale ligging 'n belangrike knooppunt van Europa se lug-, spoor-, pad- en watervervoerstelsels en beskik oor een van die grootste internasionale lughawens ter wêreld. Die Lughawe Frankfurt am Main is die derde grootste in Europa ná Londen-Heathrow en Parys-Charles de Gaulle ten opsigte van passasiersgetalle en die grootste wat lugvrag betref. In 2018 het die lughawe meer as 69,5 miljoen passasiers en 2,2 miljoen ton lugvrag hanteer. In die winter van 2017/18 het 89 nasionale en internasionale lugrederye 262 bestemmings in meer as 100 lande bedien.[13]

'n Moderne en effektiewe vervoer-infrastruktuur is van sentrale belang vir internasionale lugspilpunte soos Frankfurt. Die besigste snelweë in Europa, wat van oos na wes en van suid na noord loop, kruis naby die lughawe en verbind dit met Frankfurt en ander Duitse metropole. Die lughawe beskik daarnaas oor sy eie ICE-treinstasie vir langafstand-hoëspoedtreine en 'n tweede stasie vir streekstreine. Daagliks neem sowat 170 langafstandtreine passasiers na die lughawe.[14]

Treindienste word aangevul deur Lufthansa se busroetes waarvan ook passasiers van ander lugrederye gebruik kan maak. Lufthansa se Airport Bus-diens bedien roetes tussen Frankfurt en Mannheim, Heidelberg, München en Straatsburg.

Ten spyte van sy naam is Frankfurt se tweede en kleiner lughawe Frankfurt-Hahn nie in die stad self geleë nie, maar sowat 120 kilometer wes van Frankfurt in Lautzenhausen in die deelstaat Rynland-Palts. Dit is die tiende grootste lughawe in Duitsland wat jaarliks tot drie miljoen passasiers en byna 300 000 ton lugvrag hanteer.[15]

Padvervoer

[wysig | wysig bron]

Die Frankfurter Kreuz naby die lughawe van Frankfurt is die kruispunt van twee belangrike snelweë, die Autobahn 5 (A 6, wat van die Hattenbacher Dreieck tot by Weil am Rhein in Baden-Württemberg loop) en die Autobahn 3 (A 3) tussen Arnhem (Nederland) en Passau (Beiere). Die kruispunt is met daagliks sowat 310 000 voertuie die besigste in Europa.

Ander belangrike snelweë in en naby Frankfurt sluit die A 66 (wat in die weste tot by Wiesbaden en in die ooste tot by Fulda loop), die A 648 (wat tot by Frankfurt se skouterrein en die binnestad loop), die A 661 tussen Oberursel en Egelsbach, die A5 in die weste, die A 661 in die noordooste en die A 3 in die suide. Die drie laasgenoemdes maak deel uit van 'n kringpad wat rondom Frankfurt loop.

Frankfurt se stadsgebied beskik oor 1 145 kilometer se munisipale strate en paaie, en met 715 motors per 1 000 inwoners het Frankfurt die hoogste motordigtheid in Duitsland.

Spoorvervoer

[wysig | wysig bron]

Frankfurt se hoofstasie is een van die besigstes in Europa en dien volgens die nasionale Duitse spoorweë Deutsche Bahn AG as die belangrikste spoorvervoersentrum in Duitsland. Ten opsigte van sy oppervlakte is dit saam met die hoofstasies van Leipzig en Zürich ook een van die grootstes in Europa.

Met daagliks sowat 350 000 passasiers is dit saam met die hoofstasie van München die tweede besigste stasie in Duitsland na Hamburg se hoofstasie wat daagliks 450 000 passasiers hanteer. Die ICE-spoorlyn na Keulen is in 2002 in bedryf gestel sodat die reistyd tussen die twee stede tot 1¼ ure ingekort is. As deel van die Rhealys-projek is daarnaas ook 'n hoëspoedspoorlyn na Parys se Gare de l'Est-stasie gebou. Die reistyd na Parys is tot vier ure ingekort.

Die belangrikheid van Frankfurt se stasies vir die vragvervoer het daarenteen afgeneem. Die hoofvragstasie is intussen gesluit sodat slegs die kleiner stasie Frankfurt am Main-Oos tans nog spoorvrag hanteer. Die terrein van die vroeëre hoofvragstasie word intussen gedeeltelik vir handelskoue gebruik, en ook die nuwe stadsbuurt Europaviertel word hier gebou.

Openbare vervoer

[wysig | wysig bron]

Die openbare vervoerstelsel van Frankfurt behels 'n netwerk van treine, stadstreine, moltreine, trems en busse. Agt van die nege stadstreine ry deur die City-Tunnel, 'n tonnel met sewe stasies onder die stadsentrum.

Die grootste maatskappy van die openbare vervoerstelsel is die Verkehrsgesellschaft Frankfurt (VGF). Die Rhein-Main-Verbund (RMV) is 'n oorkoepelende liggaam waarin die verskillende openbare vervoermaatskappye van die metropolitaanse Ryn-Maingebied saamgesluit het om die vervoerstelsels doeltreffend te koördineer en 'n eenvormige tariefstelsel daar te stel.

Skeepvaart

[wysig | wysig bron]

Die Ryn verbind Frankfurt am Main met die belangrike nywerheidsgebiede in Noordryn-Wesfale en Nederland, terwyl die Main-Donau-kanaal as 'n waterweg na die suidoostelike Sentraal-Europa dien. Terwyl Frankfurt se vroeëre Weshawe (Duits: Westhafen) intussen in 'n woon- en sakebuurt omgeskep is, hanteer die Ooshawe (Osthafen), die rivierhawe Gutleutstraße en die hawe van die nywerheidspark Höchst nog steeds skeepsvragte. In 2007 het 1 668 skepe Frankfurt se hawens aangedoen en is meer as 2,2 miljoen ton vrag gehanteer.[16]

Elektroniese kommunikasie

[wysig | wysig bron]

Frankfurt am Main speel ook 'n belangrike rol in die nasionale en internasionale internetverkeer. Die stad huisves onder meer die grootste Duitse internet-knooppunt DE-CIX en die registrasiekantoor van DeNIC wat die topvlakdomein .de beheer. Volgens sy datavolume – dit hanteer tans 85 persent van die nasionale en 35 persent van die Europese internetverkeer[17] – is DE-CIX intussen die tweede belangrikste dataknooppunt ter wêreld.[18]

Mediabedryf

[wysig | wysig bron]

Dagblaaie en ander gedrukte media

[wysig | wysig bron]
Hoofkwartier van die dagblad Frankfurter Rundschau

Frankfurt was een van die eerste stede ter wêreld waar dagblaaie uitgegee is. Tans het twee nasionale koerante hier hul hoofkwartiere. Die liberaal-konserwatiewe dagblad Frankfurter Allgemeine Zeitung (dikwels afgekort tot F.A.Z.) se redaksie en uitgewery is in die stadsdeel Gallus geleë, terwyl dié van die linksliberale Frankfurter Rundschau sedert Julie 2005 in Sachsenhausen gesetel is. Ook die Börsen-Zeitung, 'n ekonomiese dagblad wat gebeure op die effektebeurse dek, word in Frankfurt uitgegee.

'n Belangrike streekkoerant is die konserwatiewe is die Frankfurter Neue Presse waarvan die redaksie en uitgewery vlakby dié kantoorgebou van die F.A.Z. geleë is. In Frankfurt verskyn daarnaas die Russiestalige weekblad MK-Deutschland as susterblad van die Russiese koerant Moskofski Komsomolets.

Naas die bogenoemde dagblaaie word ook 'n aantal tydskrifte in Frankfurt uitgegee. Die Journal Frankfurt is die bekendste tydskrif vir kulturele gebeurtenisse en feeste. Sy redaksie is in die stadsdeel Gallus geleë. Die uitgewery Öko-Test Verlag in Bockenheim spits hom op "ekologiese tydskrifte" toe waarvan Öko-Test die bekendste is. Die redaksie van Titanic, 'n satiriese tydskrif, is eweneens in Bockenheim gesetel. Die uitgewery Bund-Verlag in Heddernheim gee vaktydskrifte vir ondernemingsrade (Arbeitsrecht im Betrieb) en personeelrade (Der Personalrat) uit.

Onderwys

[wysig | wysig bron]
Poelzig-gebou op die Westend-kampus van die Johann Wolfgang von Goethe-universiteit

Twee universiteite en 'n aantal ander tersiêre onderwysinstellings is in Frankfurt gesetel. Die bekendste en oudste universiteit, die Johann Wolfgang von Goethe-universiteit Frankfurt am Main, is in 1914 gestig en het tans vier kampusse in die stadsdele Bockenheim, Westend, Riedberg en Niederrad.

In 1971 het 'n aantal akademiese instellings saamgesmelt om die Universiteit vir Toegepaste Wetenskappe (Fachhochschule Frankfurt am Main) te vorm wat hom veral op toegepaste ingenieurs- en ekonomiese wetenskappe toespits.

Die Filosofies-Teologiese Skool Sankt Georgen is die oudste privaat tersiêre onderwysinstelling in Frankfurt. Dit word deur die Duitse Provinsie van die Jesuïete-orde bestuur en het sy kampus sedert 1926 in die stadsdeel Sachsenhausen. Ander privaat onderwysinstellings sluit die Frankfurt School of Finance & Management in Ostend en die Provadis School of International Management and Technology in Höchst in.

Die Staatsskool vir Beeldende Kunste is in 1817 deur Johann Friedrich Städel as Städelschule in die lewe geroep. Dit is in 1942 omgeskep tot die Staatsskool vir Vrye Beeldende Kunste. Die Skool vir Musiek en Uitbeeldende Kuns is 'n privaat instelling wat in 1878 as musiekakademie in die lewe geroep is.

Kultuur

[wysig | wysig bron]

Operahuise, konsertgeboue en teaters

[wysig | wysig bron]
Alte Oper
Die Hessiese Uitsaaikorporasie (HR) se Sendesaal. Konserte en Karnaval-byeenkomste word van hier regstreeks na gehore regoor Duitsland uitgesaai

Frankfurt pronk met 'n lewendige toneelbedryf. Die Stedelike Teaters (Städtische Bühnen) is 'n oorkoepelende liggaam wat verskillende instellings behels. Die Operahuis van Frankfurt is een van die bekendstes ter wêreld en is verskeie kere (onder meer in 2003) as die Operahuis van die Jaar aangewys. Die teater Schauspiel Frankfurt het in die 1960's veral danksy die akteur en regisseur Harry Buckwitz, wat as direkteur gefungeer het, bekendheid verwerf en het in die 1970's en 1980's opspraak gemaak deur die medeseggenskap wat akteurs en ander personeel by die bestuur van die teater gekry het.

Die Alte Oper (Ou Operahuis), wat deur die Berlynse argitek Richard Lucae ontwerp en op 20 Oktober 1880 met 'n opvoering van Mozart se opera Don Juan in die teenwoordigheid van talle eregaste, waaronder keiser Wilhelm I, ingewy is, word algemeen as die mooiste konsertgebou in Duitsland beskou.[19] Die oprigting van die operahuis in die Neorenaissance-styl is deur plaaslike burgers befonds. Tydens die Tweede Wêreldoorlog is die gebou in 'n lugaanval vernietig en eers ná 'n dekades lange beslissingsproses heropgebou. Die eerste na-oorlogse opvoering is op 28 Augustus 1981 aangebied. Die operahuis beskik oor 'n indrukwekkende konsertsaal en is vandag een van die belangrikste musieksentrums in Europa. Ander bekende konsertgeboue in Frankfurt sluit die Jahrhunderthalle in die stadsbuurt Unterliedenbach, die Festhalle in Bockenheim en die Sendesaal van die Hessische Rundfunk (Hessiese Uitsaaikorporasie) in.

Bekende boulevardteaters is die Komödie in die Neue Mainzer Straße en die Fritz-Rémond-Theater in die Zoo-Gesellschaftshaus. Die Volkstheater Frankfurt bied klassieke toneelstukke en eietydse dramas in die plaaslike dialek aan, terwyl die English Theatre die grootste Engelssprekende teater op die Europese vasteland is.

Kabaret en kleinkunsteaters sluit die Tigerpalast, die Künstlerische Mousonturm, die Stalburg-Theater, die Gallustheater, die Schmiere in die Karmeliete-klooster (wat homself sedert 1950 ironies as die "slegste teater ter wêreld" beskryf), die Neue Theater in die stadsbuurt Höchst, die TiTS-Theater en die Dramatische Bühne in die Café Exzess in.

Feeste

[wysig | wysig bron]
Vuurwerk op die laaste dag van die Mainfees in Augustus
Die Museumsuferfest in 2005
Die Kersmark op die Römerberg

Die Museumsuferfest, wat sedert 1988 jaarliks gehou word, is 'n gekombineerde kultuur- en musiekfees. Dit is die grootste fees in die Ryn-Main-gebied en het in 2007 oor drie dae sowat 3,5 miljoen besoekers gelok.

Elke Dinsdag ná Pinkster, die sogenaamde Wäldchestag ("Woudjiesdag"), word 'n volksfees in die Frankfurter Stadtwald, 'n bosgebied in Frankfurt, gehou. 'n Tweede volksfees, die sogenaamde Dippemess, word twee keer jaarliks van April tot Mei en nog eens in September gehou. Ander gewilde feeste is die Nacht der Museen ("Nag van die Musea") in April waartydens belangrike musea ook snags vir die publiek oop staan en sowat 40 000 besoekers lok, en die Nacht der Clubs ("Nag van die Klubs").

Die oudste verwysing na die Frankfurtse Kersmark dateer van 1393. Die mark word jaarliks in die Adventstyd in Desember gehou en is een van die grootste kersmarkte in Duitsland met jaarliks sowat drie miljoen besoekers. Vanaf die Mainkaai oor die Römerberg en Paulsplatz tot by die Zeil in die noorde is daar meer as 200 stalletjies. Dit is ook die tyd wanneer Glühwein (warm rooiwyn met speserye) en warm appelwyn in keramiekkoppies met tipiese Frankfurtse motiewe bedien word.

Die Parade der Kulturen is 'n internasionale optog wat sedert 2003 jaarliks in die somer plaasvind. Die optog in die binnestad van Frankfurt simboliseer die kulturele verskeidenheid van Frankfurt se bevolking en is ook steeds 'n politieke betoging teen regse ekstremisme. Die optog het in 2007 30 000 besoekers gelok.

Ander belangrike feeste wat gereeld gehou word, is die sportfees vir Down-sindroom-pasiënte, die Mainfees, die Rose- en Ligtefees, Christopher Street Day, die Fees op Frankfurt se Operaplein, die wynmark Rheingauer Weinmarkt en die Stoffchefest.

Sommige van Frankfurt se stadsbuurte hou gereeld hul eie feeste soos die Höchster Schlossfest in Frankfurt-Höchst, die Berger Straßenfest in die stadsbuurt Bornheim of die Switserse Straatfees in Frankfurt-Sachsenhausen.

Die Wolkekrabber-fees word nie gereeld gehou nie en het in Mei 2007 vir die eerste keer in ses jaar weer plaasgevind. Tydens die fees staan 15 wolkekrabbers in die stadsentrum oop vir die publiek. Die fees het in 2007 1,2 miljoen besoekers gelok en is vervolgens weer in 2010 gehou.

Die musiekfees Sound of Frankfurt is in die jare tussen 1994 en 2004 gehou en het destyds sowat 500 000 jongmense gelok.

Sport

[wysig | wysig bron]
Commerzbank-Arena

Sowat 400 sportverenigings dek die meeste sportsoorte op alle vlakke, waaronder sokker (die klub Eintracht Frankfurt) en korfbal (Fraport Skyliners) op federale liga-vlak (Bundesliga), rugby en gholf. Groot sportgebeurtenisse lok duisende professionele en amateur-sportgeesdriftiges asook toeskouers, waaronder die fietswedren Rund um den Finanzplatz Frankfurt-Eschborn (vroeër Rund um den Henninger-Turm) wat jaarliks op 1 Mei gehou word, die Frankfurter City-halfmaraton in Maart, die Ironman Germany-maraton in die somer en die Frankfurtse Stadsmaraton in die najaar.

Die groot verskeidenheid sportvelde en stadions sluit onder meer die Commerzbank-Arena (een van die stadions waar wedstryde van die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1974, FIFA Sokker-Konfederasiebeker in 2005, FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2006 en FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi vir vroue in 2011 aangebied is), die Eissporthalle (yssportstadion), die Fraport Arena, 'n perderenbaan, tennisvelde en gholfbane in. 'n Verskeidenheid boothuise vir roei- en kanoesportgeesdriftiges is langs die Main-oewer geleë. Die openbare swem- en pretbaddens word deur 'n munisipale onderneming, die BäderBetriebe Frankfurt GmbH, bestuur.

Frankfurt is dieva hoofkwartier van 'n verskeidenheid nasionale sportverenigings, waaronder die Deutsche Olympische Sportbund (DOSB), die Nasionale Olimpiese Komitee (NOK), die nasionale Duitse sokkervereniging Deutscher Fußballbund (DFB), die gimnastiekvereniging Deutscher Turnerbund (DTB) en die motorsportvereniging Deutscher Motor Sport Bund (DMSB).

Kookkuns

[wysig | wysig bron]

Spesialiteite

[wysig | wysig bron]
Die Äbbelwoiviertel of "Appelwynkwartier" in die stadsdeel Alt-Sachsenhausen

Danksy die groot aantal welvarende besoekers wat tydens die kroningsplegtighede van keisers en handelskoue na Frankfurt gestroom het, het daar reeds in die 17de en 18de eeu 'n hoogs ontwikkelde gastronomiese en hotelbedryf bestaan. In die 19de eeu is Frankfurt se kookkuns naas dié van Hamburg en Wene as leidend in Duitsland beskou.[20][21]

Die eerste boek oor kookkuns is in 1573 in Frankfurt uitgegee, hier is in 1896 die eerste vereniging van sjefs gestig, die eerste kookkunsmuseum in 1909 gestig en die Internasionale Kookkunsuitstalling in die lewe geroep waaruit later die Kookolimpiade van die Wêreldvereniging van Sjefs (WACS) sou voortspruit.

Een van die oudste en bekendste spesialiteite is die Frankfurter Würstchen of Frankfurtse worsies wat reeds sedert die Middeleeue van varkvleis gemaak word. 'n Tweede soort wors wat uit die 19de eeu dateer en van beesvleis gemaak word, is Frankfurter Rindswurst. Tot die vryheid van ambagte in 1864 ingevoer is, is slagtings tot een veesoort per week beperk. Aangesien vleis destyds nog nie verkoel of bevries kon word nie, kon daar ook geen vleisprodukte van verskillende soorte vleis vervaardig word nie.

Tipiese geregte is Grie Soss, Hoogduits: Grüne Soße (Groen Sous, 'n sous met karringmelk, kwark, jogurt en kruie wat byvoorbeeld saam met aartappels bedien word), Frankfurter Rippchen of Rippchen mit Kraut (ribbetjies met suurkool) en die Handkäs mit Musik (Handkaas met Musiek. Plaaslike soetgebak sluit onder meer Frankfurter Brenten en Bethmännchen, Haddekuche ('n soort peperkoek) en Frankfurter Kranz in.

Met die agteruitgang van die plaaslike wynbedryf in die 19de eeu het appelwyn, wat reeds sedert 1600 gemaak, maar aanvanklik geringgeskat is, 'n gewilde drank geword. Tans is daar nog net een wynbougebied, die Lohrberger Hang – een van die kleinste in die Rheingau-streek. Hier word jaarliks 10 000 bottels droë Riesling-wyn geproduseer wat in goeie jare as Spätlese (Laat-oes)-gehaltewyn bemark word. Frankfurt en sy omgewing is tans die tradisionele tuiste van die Duitse appelwyn (Duits: Apfelwein of Äbbelwoi in die plaaslike dialek).

Appelwyn

[wysig | wysig bron]
Die tipiese kruik (Bembel) en glas (Geripptes) waaruit die appelwyn bedien en gedrink word

Appelwyn is 'n vrugtewyn wat – mits hy op die juiste manier gepers word – 'n natuurproduk is en tussen 5 en 6 % alkohol bevat. Die aanbevole drinktemperatuur is 11 tot 14 °C.[22]

Die tipiese Frankfurtse appelwyn word in teenstelling met ander soorte slegs van appels gepers. Daar word sowat 150 kilogram appels vir een hektoliter appelwyn benodig, en gewoonlik is dit plaaslike appelsoorte met 'n hoër suurgehalte soos Schafsnase, Trierer Weinapfel, Rheinischer Bohnapfel, Kaiser Wilhelm, Bittenfelder, Brettacher of Roter Boskoop.[23] Aangesien daar geen pere of ander vrugte bygevoeg word nie, het die plaaslike drank 'n vars en minder soet smaak.

Die eerste drank, wat ná die appeloes in die najaar gepers word, word Süßer genoem – 'n troebel geel drank met 'n soet smaak. Die sap, wat teen die middel van Oktober in die wynvate gis, word Rauscher genoem. Die appelwyn het in Kersfeestyd genoeg gegis en word as Neuer Heller en later as Alter Heller geniet.

Speierling is 'n variant van appelwyn wat met die sap van onryp vrugte van die sorbeboom (Duits: Speierlingbaum) vermeng word. Danksy die hoër suurgehalte word hierdie soort appelwyn klaar en gepreserveer.

Appelwyn word in Frankfurt in al sy stadia van rypwording geniet, en die plaaslike dialek verwys met verskillende terme na die drank soos byvoorbeeld Äppelwoi/Äbbelwoi, Äppler, Ebbelwoi, Ebbelwei, Schoppe en Stöffche.

Susterstede

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. (de) "Bevölkerung in Hessen am 31. Desember 2020 nach Gemeinden (Landkreise und kreisfreie Städte sowie Gemeinden, Einwohnerzahlen auf Grundlage des Zensus 2011)". Statistik Hessen. 31 Desember 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Junie 2021. Besoek op 24 Junie 2021.
  2. (de) "Bevölkerung Metropolregion". Regionalverband FrankfurtRheinMain. 31 Desember 2018. Besoek op 8 Junie 2022.
  3. (de) "Fraport-Verkehrszahlen 2018: Mehr als 69,5 Millionen Passagiere am Flughafen Frankfurt". Lughawe Frankfurt. 14 Januarie 2019. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 13 Mei 2020.
  4. (de) Orth, Elsbet: Frankfurt am Main im Früh- und Hochmittelalter. In: Frankfurter Historische Kommission (reds.): Frankfurt am Main – Die Geschichte der Stadt in neun Beiträgen. Sigmaringen: Jan Thorbecke Verlag 1991, bl. 11. ISBN 3-7995-4158-6
  5. (de) "Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte".
  6. (de) www.frankfurt.de: Ekonomie Geargiveer 13 Mei 2008 op Wayback Machine (en)
  7. (de) "Globaler Marktplatz". Frankfurt am Main. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Desember 2011. Besoek op 5 Desember 2011.
  8. (de) Frankfurter Rundschau, 5 Februarie 2020: Frankfurt: Mehr Aussteller bei Messe Ambiente. Besoek op 17 Mei 2020
  9. (de) "Statistik aktuell Nr. 33/2011" (PDF). Frankfurt am Main. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 2 Mei 2013. Besoek op 2 Mei 2013.
  10. (de) Frankfurter Neue Presse, 31 Augustus 2018:Ende September wird die neue Altstadt gefeiert. Besoek op 1 November 2018
  11. (de) www.altfrankfurt.com: Die domkerk Geargiveer 16 Februarie 2008 op Wayback Machine
  12. (de) www.altfrankfurt.com: Die domkerk Geargiveer 16 Februarie 2008 op Wayback Machine
  13. (de) www.fraport.de: Über uns. Besoek op 6 Maart 2019[dooie skakel]
  14. (de) "Frankfurt Airport". Frankfurt am Main. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Maart 2015. Besoek op 18 Maart 2015.
  15. (de) Amptelike webtuiste van Frankfurt Hahn Airport
  16. (de) frankfurt-interaktiv.de: Frankfurt am Main in Zahlen und Fakten Geargiveer 25 Junie 2014 op Wayback Machine
  17. (de) frankfurt-interaktiv.de: Frankfurt am Main in Zahlen und Fakten Geargiveer 25 Junie 2014 op Wayback Machine
  18. (de) "Frankfurt as die hoofstad van telekommunikasie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Januarie 2008. Besoek op 25 Januarie 2008.
  19. (de) Baedeker Allianz Reiseführer: Frankfurt am Main. 12de uitgawe. Ostfildern: Karl Baedeker 2011, bl. 130
  20. (de) Wolfgang Klötzer: Zu Gast im alten Frankfurt. München: Heinrich Hugendubel 1990
  21. (de) Norbert Brieke: Köstlichkeiten aus Frankfurts Küche und Keller. Frankfurt am Main: Waldemar Kramer 1991
  22. (de) Apfelwein- das Frankfurter Nationalgetränk Geargiveer 21 Desember 2007 op Wayback Machine
  23. (de) Apfelwein – das Frankfurter Nationalgetränk Geargiveer 21 Desember 2007 op Wayback Machine
  24. 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 24,10 24,11 24,12 24,13 24,14 24,15 24,16 (de) "Städtepartnerschaften als Tor zur Welt". Frankfurt. Besoek op 15 Mei 2024.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Amptelike webtuistes

Ensiklopediese inligting

Geskiedenis

Argitektuur

Media