Gaan na inhoud

Chinese karakter

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Chinese karakter
Die woord "Chinese karakter" in Tradisionele Chinees (links) en in Vereenvoudigde Chinees (regs)
Die woord "Chinese karakter" in Tradisionele Chinees (links) en in Vereenvoudigde Chinees (regs)
Soort skryfstelsel   Logografies
Tyd gebruik Bronstydperk tot vandag
Tale Chinees, Japannees, Koreaans, Viëtnamees
Stelsels
ISO 15924 Hani, 500
Unicode U+4E00–U+9FAF
U+3400–U+4DBF
U+20000–U+2A6DF
Nota
Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat
Portaal  Portaalicoon   Skryfstelsels

Chinese karakters is simbole wat vir die skryf van Chinees en Japannees gebruik word. In die verlede is dit ook vir Koreaans en Viëtnamees gebruik. Hierdie karakters is al vir ten minste 3000 jaar lank in gebruik. Dit is die oudste skryfstelsel ter wêreld wat deurlopend gebruik is.

Klassieke Chinese skrif

Die karakters word in Chinees Hanzi (Vereenvoudigde Chinees: 汉字 / Tradisionele Chinees: 漢字) genoem, wat letterlik vertaal "Han-karakters" beteken. Han verwys na die Han-dinastie (206 v.C. – 220 n.C.) en is die naam wat die Han-Chinese gebruik om na hulleself te verwys. In Japannees staan die karakters as Kanji bekend.

Daar is letterlik tienduisende Chinese karakters, hoewel die meeste van hulle net effens van mekaar verskil en slegs in historiese tekste te sien is. Studies in China het getoon dat 3000 tot 4000 karakters normaalweg op 'n daaglikse basis gebruik word.

Verskeie Chinese karakters word tot vandag toe in Japannees en Koreaans gebruik. Die onderwysvlak van 'n Japannese persoon word geëvalueer deur die aantal Chinese karakters wat die persoon verstaan. As die betekenis van iets nie in Koreaans uitgedruk kan word nie, word dit algemeen met Chinese karakters in hakkies toegelig. Voor 1446 het die Koreane slegs Chinese karakters gebruik.

Chinese karakters is logogramme; hulle verteenwoordig hoofsaaklik woorde en nie klanke nie. Meeste van die vroeë Chinese karakters is piktogramme – eenvoudige prentjies wat gebruik word om woorde aan te dui, maar min van die moderne Chinese karakters is piktogramme. Baie van die moderne Chinese karakters bestaan uit 'n kombinasie van twee of meer eenvoudiger karakters.

Chinese karakters is 'n belangrike deel van die Oos-Asiatiese kultuur. Dit kan selfs as 'n abstrakte kuns bestempel word, omdat dit uit netjiese lyne en punte bestaan. Die kuns om Chinese karakters (of karakters van enige taal) te skryf, word kalligrafie genoem.

Indeling

[wysig | wysig bron]
Lande (moderne grense geteken) waar Chinese karakters gebruik is/word in amptelike/dominante tale of ten minste in een van die amptelike/dominante tale:
Donkergroen - Tradisionele Chinese karakters word uitsluitlik of byna uitsluitlik gebruik. (Vlag van Republiek van China Republiek van China Taiwan, Vlag van Macau Macau en Vlag van Hongkong Hongkong)
Medium Groen - Vereenvoudigde Chinese karakters word formeel gebruik maar tradisionele karakters gaan voort om wyd gebruik te word. (Vlag van Singapoer Singapoer en Vlag van Maleisië Maleisië)
Groen - Vereenvoudigde Chinese karakters word uitsluitlik of byna uitsluitlik gebruik. (Vlag van die Volksrepubliek China Volksrepubliek China)
Liggroen - Chinese karakters word in samewerking met andere skryfstelsels in dieselfde taal gebruik. (Vlag van Japan Japan en Vlag van Suid-Korea Suid-Korea)
Liggeel - Chinese karakters was eens gebruik in die amptelike taal maar word nie meer gebruik nie. (Vlag van Mongolië Mongolië, Vlag van Noord-Korea Noord-Korea en Vlag van Viëtnam Viëtnam)

Chinese karakters word gewoonlik in 5 kategorieë ingedeel:

  • Ideogramme (idee): 下 = onder, 上 = bo
  • Piktogramme (beeld): 月 = maan, 日 = son
  • Saamgestelde ideogramme: 日+月 = 明 = helder
  • Fonogramme (betekenis deur wortel en fonetiese deel)
    • Voorbeeld: 女 (wortel: ‘vrou’ + 马 (fonetiese element ‘ma’ (perd)) = 妈 ‘moeder’
    • Verduideliking: die wortel gee die betekenis weer ('n vrou), die fonetiese element ‘ma’ gee die uitspraak van die saamgestelde teken 妈 (‘màa’) weer.
  • Leenkarakters: vir abstrakte woorde neem mens 'n reeds bestaande karakter en die bybehorende uitspraak oor
    • Voorbeeld: 象 (olifant) word ook gebruik vir “lyk/lyk soos”

Die grootste deel van die gebruikte karakters is fonogramme (~90%).

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]