W 2020 roku rynek książek sportowych miał mieć dość prosty harmonogram działań - mistrzostwa Europy i igrzyska olimpijskie zazwyczaj sprawiają, że większość publikacji jest z góry zaplanowana i ustalona właśnie niedługo przed takimi wielkimi imprezami. Jednak epidemia koronawirusa sprawiła, że wiele z nich trzeba było przełożyć lub wręcz odwołać, co sprawiło, że ten okres stał się ogromnym utrapieniem dla wydawców, autorów, a także czytelników.
Książki sportowe w 2020 roku zelektryzowała biografia Brzęczka. "Kopalnia" wielkim nieobecnych grona wyróżnionych
Wydawnictwa straciły wiele planów, autorzy pomysłów, a czytelnicy pozycji, które zostały odłożone lub z nich zrezygnowano, choć i tak trzeba przyznać, że to środowisko poradziło sobie z sytuacją nieźle. Poziom większości książek sprawiał bowiem, że czytelnicy mogli się tylko szeroko uśmiechnąć.
Ale gdyby w plebiscycie istniała kategoria "wydarzenie roku" lub "najbardziej medialna książka", pewnie zostałaby nią książka, której jakości mocno zabrakło. To biografia "W grze" autorstwa Jerzego Brzęczka i Małgorzaty Domagalik. Ale jedno trzeba jej oddać: pomimo że w treści nad ciekawymi fragmentami o życiu byłego już trenera reprezentacji Polski górują te subiektywnie oceniające środowisko wokół niego, sama pozycja stworzyła największą dyskusję nad książką sportową w Polsce od miesięcy. I to akurat pozytywny aspekt jej wydania. - Słyszę, że wszystko, co teraz się dzieje wokół mojej książki o Jerzym Brzęczku, jest marketingową ustawką. Nie jest. Jestem zdziwiona, że ta książka wzbudziła takie emocje. Z całym szacunkiem, ale to, jakie panowie macie oczekiwania wobec książek pisanych przez innych, tak naprawdę nie ma znaczenia. Piszcie panowie swoje wersje - mówiła dla Sport.pl Małgorzata Domagalik, z którą rozmawiał w październiku Paweł Wilkowicz.
Co najlepiej świadczy o poziomie wydanych w Polsce książek sportowych w 2020 roku? Wyniki plebiscytu "Sportowa Książka Roku", a w nich brak zwycięstwa chyba najbardziej wyjątkowego projektu ostatnich lat, czyli piątego już wydania "Kopalni - sztuki futbolu". Teksty napisane do niego były nominowane nawet do nagród Grand Press, a w głosowaniu czytelników oraz ekspertów walka okazała się na tyle wyrównana i trudna, że w tym roku pomimo nominacji statuetki nie udało się zdobyć.
Książka o Ruchu Chorzów powstała dzięki odkrytemu archiwum w piwnicy. Czytelnicy uznali ją za najlepszą polską sportową publikację roku
A kto został wyróżniony? W kategorii polskich książek, w której głosowali czytelnicy, zwyciężyła publikacja historyczna - "Historia Ruchu Chorzów", a dokładniej tom dotyczący lat 1920-1929 opracowana przez Andrzeja Godoja, Piotra Kowalika i Damiana Sifczyka. Może urzekać sam sposób jej powstania - przyczyną decyzji o przygotowaniu historii chorzowskiego klubu w tomach było odkrycie niezwykłych zbiorów informacji o klubie w jednej z piwnic w Starachowicach. Tworzyła jedno wielkie archiwum, które natychmiast wykupiono i autorzy zajęli się przedstawieniem go kibicom w postaci książek. Już efekt przedstawiony w pierwszej z książek sprawia, że wybór wcale nie musi dziwić. Dzięki pozycji Ruchu Chorzów w piłkarskiej historii Polski opowieść staje się ciekawa dla każdego, a unikalne źródła sprawiają, że jest unikalna.
Najlepsza polska książka w głosowaniu czytelników plebiscytu Sportowa Książka Roku 2020: Andrzej Godoj, Piotr Kowalik Damian Sifczyk 'Historia Ruchu Chorzów. Tom I. Część 1' Sportowa Książka Roku
Spośród zagranicznych pozycji czytelnicy wybrali "Krew na rogach" Rolanda Lazenby'ego, czyli historię Chicago Bulls opowiedzianą przez autora wydanych kilka lat wcześniej książek o Michaelu Jordanie i Kobem Bryancie. Jej pojawienie się na rynku musiało być w pewnym stopniu powiązane z zainteresowaniem, jakie wywołał "The Last Dance", czyli serial Netflixa o ostatnim sezonie Jordana w drużynie. A jeśli czytelnicy zaufali Lazenby'emu, że ten zabierze ich w podobną podróż jak serial, to nie mogli być zawiedzeni. Cieszy, że w Polsce wydawnictwa nadal nie boją się sięgać po pozycje związane z koszykówką - to potwierdza także, że sam rynek książki sportowej ma się dobrze. Takie publikacje często mogłyby się wiązać z ryzykiem przestrzelenia z danym tytułem, a z roku na rok ryzyko jest coraz bardziej ograniczane. Zyskują czytelnicy, którzy dostają coraz więcej jakościowych biografii i książek opisujących poszczególne historie ze świata NBA i nie tylko.
Opowiadanie o świecie za pomocą sportu wciąż fascynuje
Ustaliliśmy, że wśród wyróżnionych nie ma "Kopalni", ale zdecydowanie pojawia się jej dewiza opowiadania o świecie, kontekstach społecznych, historycznych i kulturowych za pomocą piłki nożnej. Taki zabieg przedstawiają książki wyróżnione w kategoriach "piłka nożna", czyli "Mecz to pretekst" Anity Werner i Michała Kołodziejczyka oraz "historii" - "Historia, nacjonalizm i tożsamość. Rzecz o piłce nożnej w Hiszpanii" Filipa Kubiaczyka.
Najlepsza książka piłkarska plebiscytu Sportowa Książka Roku 2020: Michał Kołodziejczyk i Anita Werner 'Mecz to pretekst' Sportowa Książka Roku
Ta pierwsza to podróż po klubach, stadionach czy środowiskach kibicowskich z chęcią znalezienia tam tytułowego "pretekstu" do opowieści o społeczeństwach, wojnach, polityce czy kulturze w danym miejscu. Świetna praca reporterska dała tu świetny efekt w postaci książki, jakiej do tej pory polscy czytelnicy zazwyczaj doświadczali tylko w przypadku tłumaczeń pozycji z zagranicy lub ograniczonych do o wiele mniejszych publikacji reportaży prasowych, lub internetowych. Teraz nareszcie można się tym cieszyć bez ograniczeń, a spory sukces i pozytywne recenzje książki mogą sprawić, że to niejedyny moment w najbliższym czasie, gdy wydawnictwa odważniej spojrzą w kierunku tego typu wydawnictw. A to ważny krok dla naszego rynku książki sportowej, który pod tym względem był daleko za innymi krajami.
Najlepsza książka historyczna w plebiscycie Sportowa Książka Roku 2020: Filip Kubiaczyk 'Historia, nacjonalizm i tożsamość. Rzecz o hiszpańskiej piłce' Sportowa Książka Roku
Natomiast o książce Kubiaczyka najlepiej opowiada sam autor. - W 2006 roku kiedy studiowałem w Hiszpanii i po raz pierwszy wyjechałem do mojej dzisiejszej drugiej ojczyzny, chodziłem na mecze Realu Saragossa w La Lidze. Zakochałem się zupełnie w hiszpańskiej piłce nożnej i zaczęła mi kiełkować myśl, żeby zająć się nią w książce. Od tego momentu za każdym razem, kiedy pojawiałem się na stadionie, działo się tam dużo. To sprawiało, że jeszcze bardziej chciałem to wszystko opisać, a doświadczyłem np. ataku rasistowskiego na Samuela Eto'o. Długo byłem też blisko FC Barcelony, gdzie zacząłem dostrzegać bliskość polityki, choćby we flagach, czy transparentach. Na takich elementach skupiłem się w mojej książce - mówił prof. dr. hab. Filip Kubiaczyk w audycji "Sport jest coolturalny" na antenie Radia Gol. Na uwagę zasługuje fakt, że książkę "Historia, nacjonalizm i tożsamość. Rzecz o piłce nożnej w Hiszpanii" wydało Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Takie publikacje często zostają przemilczane, bo fakt, że nie zajęło się nimi żadne z większych wydawnictw, sprawia, że te docierają do mniejszego grona czytelników. A w tym przypadku mamy do czynienia z pozycją, która na pewno na to nie zasłużyła i teraz, a także od momentu pojawienia się na rynku wywołała u odbiorców spory entuzjazm.
Sportowa Książka Roku pokazuje, jak zmienia się rynek polskiej książki sportowej. Od niszy do szerokiego i ciekawego środowiska
W kategorii książek górskich wygrała opowieść o tragediach polskiego himalaizmu - "Zaklętym w górski kamień" Krystyny Palmowskiej, a najlepszą biografią roku została ta napisana przez Tysona Fury'ego i zatytułowana "Bez maski". Obu nie powinno się pominąć, a na ich zwycięstwa na pewno wpłynęło to, jak bardzo ich tematyka elektryzuje polskich kibiców, więc pewnie i czytelników. Wielu z nich co roku śledzi wydarzenia na K2 czy Mount Everest, a także na galach bokserskich całego świata i z pewnością chciałaby poznać bliżej oblicza obu tych światów z bliska.
Najlepsza biografia w plebiscycie Sportowa Książka Roku 2020: Tyson Fury 'Bez maski' Sportowa Książka Roku
Lista książek wyróżnionych w plebiscycie Sportowa Książka Roku 2020:
- głosowanie czytelników, książka polska: Andrzej Godoj, Piotr Kowalik i Damian Sifczyk "Historia Ruchu Chorzów" (Wydawnictwo: HistoriaRuchu.pl)
- głosowanie czytelników, książka zagraniczna: Roland Lazenby "Chicago Bulls. Krew na rogach" (Wydawnictwo Sine Qua Non)
- głosowanie ekspertów, książka piłkarska: Michał Kołodziejczyk, Anita Werner "Mecz to pretekst. Futbol, wojna, polityka" (Wydawnictwo Sine Qua Non)
- - głosowanie ekspertów, książka historyczna: Filip Kubiaczyk "Historia, nacjonalizm i tożsamość. Rzecz o piłce nożnej w Hiszpanii" (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- - głosowanie ekspertów, książka górska: Krystyna Palmowska "Zaklętym w górski kamień" (Wydawnictwo Stapis)
- - głosowanie ekspertów, biografia: Tyson Fury "Bez maski" (Wydawnictwo Sine Qua Non)
To już ósma zakończona edycja plebiscytu Sportowa Książka Roku i kolejna znów potwierdzająca nam, że polski rynek sportowych pozycji jest naprawdę silny, a czytelnicy potrafią doceniać wiele jego gałęzi - nie tylko najpopularniejsze pozycje sklepowe, a to bardzo ważne. Przez to rozwijają się możliwości wydawnictw, które nad wieloma książkami już nie muszą się zastanawiać nad inwestowaniem także w mniej mainstreamowe treści. Świetnym przykładem jest tu seria SQN Originals wydawnictwa Sine Qua Non, które w tegorocznym plebiscycie miało trzy książki w roli laureatów i mimo że były to książki z kategorii tych bardziej popularnych dla przeciętnego czytelnika, potrafiło wprowadzić do swojej działalności specjalną strefę, gdzie niekoniecznie za każdym razem musi się liczyć, czy dana książka okaże się hitem sprzedażowym, a bardziej wartościową pozycją, dzięki której zyskają uznanie kupujących.
2021 rok się zaczął, więc w zasadzie można to już powiedzieć: teraz trwa dziewiąta edycja plebiscytu Sportowa Książka Roku. Co prawda założyciel bloga i inicjatywy, Krzysztof Baranowski, sam zaangażował się mocno w tworzenie - dużej książki o Wieczystej Kraków i filmu na temat jej byłego zawodnika, Antoniego Kawuli, na którego realizację zbiera także środki, to jak nam mówi, już czeka na to, jakie publikacje będzie można nominować w grudniu. A już lista książek z pierwszego kwartału zapowiada, że zadanie dla głosujących ekspertów i czytelników nie będzie łatwe - powoli pojawiają się już książki tak świetnych autorów jak Jonathan Wilson czy James Montague, a wiele słychać już także o szóstej "Kopalni". (choć tu tradycyjnie nie wywieramy presji na autorach i puszczamy oko). Pozostaje tylko cieszyć się, że co roku rynek polskich książek sportowych z niszy, jaką stanowił jeszcze dziesięć lat temu, przeradza się w coraz ciekawsze i szerokie środowisko, co świetnie obrazuje sam plebiscyt.
!["Na igrzyskach w Londynie bardziej ni� rak bola�a mnie zdrada" - Aneta Konieczna [nieDawny Mistrz]](https://bi.im-g.pl/im/a6/62/bb/z12280486II,Aneta-Konieczna-w-jedynce-na-torze-Eton.jpg)
