Spis treści
- Funkcje opcjonalne Windows 11
- Usuwanie funkcji opcjonalnych
- Dodatkowe ukryte funkcje Windows 11
- Dodatkowe fonty w systemie gratis? Użyj funkcji opcjonalnej
- Dodatkowe pakiety językowe
- Dodatkowe narzędzia graficzne – nie tylko dla programistów
- Przeglądarka plików XPS
- Wyświetlacz bezprzewodowy
- Miniaturki plików TIFF i wbudowany OCR
- Dodatkowe funkcje, co jeszcze można znaleźć?
- Funkcje opcjonalne pomagają również pozbyć się niepotrzebnych rzeczy
Standardowo skonfigurowany Windows 11 to system operacyjny zaprojektowany do funkcjonowania w szerokim zakresie scenariuszy użytkowania. Użytkownicy mogą z niego korzystać zarówno w domu, jak i w pracy, gdzie komputer z takim systemem powinien sprawdzić się w obu przypadkach. Mimo to, czasami może zabraknąć pewnych funkcji. Zazwyczaj szukamy wtedy dodatkowego oprogramowania, ale sam Windows 11 posiada wiele ukrytych funkcji, które nie są domyślnie aktywne. Każdy właściciel (administrator) komputera z Windows 11 może je włączyć w dowolnym momencie, a także wyłączyć, gdy nie są już potrzebne, aby nie zużywały zasobów systemu niepotrzebnie.
Wróć do spisu treściFunkcje opcjonalne Windows 11
W jaki sposób dotrzeć do opcjonalnych, niestandardowych funkcji Windows 11 i jak je dodawać do systemu? To bardzo proste. Wystarczy skorzystać z zapewne dobrze wam znanej, systemowej aplikacji Ustawienia.
1. Można ją wywołać wybierając obiekt o takiej nazwie z menu Start lub użyć skrótu klawiaturowego [Windows]+[I].
2. Po wywołaniu okna Ustawienia, z lewej strony wybieramy pozycję System, następnie z prawej strony przewijamy dostępne opcje, by dotrzeć do paska Funkcje opcjonalne, który należy kliknąć.
3. Po kliknięciu tego elementu zostaniemy przeniesieni do zawartości dotyczącej funkcji opcjonalnych.
4. Aby dodać funkcję opcjonalną (w dalszej części wyjaśnimy, z których funkcji w jakich scenariuszach warto skorzystać), wystarczy obok paska Dodaj funkcję opcjonalną, kliknąć przycisk Wyświetl funkcje, a następnie w kolejnym oknie Dodaj funkcję opcjonalną zaznaczyć pole wyboru przy interesującej nas funkcji (lub funkcjach, jeżeli chcesz ich dodać więcej), a następnie kliknąć przycisk Dalej oraz potwierdzić pobranie i instalację funkcji opcjonalnej poprzez kliknięcie Dodaj. To wszystko.
Usuwanie funkcji opcjonalnych
Jeżeli chcesz usunąć wcześniej dodaną funkcję opcjonalną, bo już jej np. nie potrzebujesz, postępujesz bardzo podobnie:
1. Wywołujesz okno Ustawienia > System > Funkcje opcjonalne.
2. Tym razem nie klikasz pozycji Dodaj funkcje opcjonalne lecz przechodzisz niżej, gdzie wyświetlona jest lista Dodane funkcje.
3. Klikasz pasek z nazwą funkcji, którą chcesz usunąć z systemu operacyjnego. Element się rozwija i wówczas możesz kliknąć przycisk Usuń.
Wyjaśnienie: gdy po raz pierwszy korzystasz z modułu ustawień systemowych związanych z funkcjami opcjonalnymi, możesz być zaskoczony/a, że lista Dodane funkcje nie jest pusta, lecz może zawierać sporo elementów. Kto zatem je dodał, skoro wcześniej nie korzystałeś/aś z tego elementu? Producent komputera. W większości przypadków dziś komputery kupujemy wraz z preinstalowanym systemem Windows, zatem jego producent może ten system nieco dostosować według jego zdaniem optymalnych potrzeb użytkownika. Obecność już zainstalowanych funkcji opcjonalnych jest zatem czymś normalnym. Oczywiście jeżeli nie potrzebujesz jakiejś funkcji opcjonalnej możesz ją usunąć, nawet jeżeli nie była dodana przez ciebie. Na przykład w systemie Windows 11 Home wersja 23H2, kompilacja 22631.3374 (numer kompilacji sprawdzisz wywołując skrótem [Windows]+[R] okno Uruchamianie i wpisując polecenie winver) w ten sposób możesz usunąć z systemu np. edytor Notatnik, czy program WordPad, a także wiele innych narzędzi, funkcji i aplikacji, których być może nie potrzebujesz, szczegóły w dalszej części poradnika.
Wróć do spisu treściDodatkowe ukryte funkcje Windows 11
Wspomniane wcześniej funkcje dodatkowe to jednak nie wszystko, co Windows 11 ma do zaoferowania. Oprócz tego w systemie tym dostępny jest jeszcze jeden panel funkcji, dotyczący przede wszystkim starszych rozwiązań i aplikacji. Oto jak do niego dotrzeć:
1. Ponownie wywołujemy znane już okno Ustawienia > System > Funkcje dodatkowe
2. W docelowym obszarze przewijamy zawartość widoczną po prawej stronie w dół, poza wcześniej opisaną listę Dodane funkcje, aż do sekcji Powiązane ustawienia, w której klikamy element o nazwie Więcej funkcji systemu Windows.
3. Po kliknięciu pojawi się zupełnie nowe okno w klasycznym interfejsie Windows (takim, jak wyglądały okna np. w Windows 7) zawierające dodatkowe funkcje systemu Windows, które można włączyć lub wyłączyć poprzez zaznaczenie lub odznaczenie widocznych obok nich pól wyboru.
OK, wiesz już zatem w jaki sposób dotrzeć do ukrytych funkcji i jak je dodawać oraz usuwać. Teraz najważniejsze: do czego można je wykorzystać? Kiedy okazują się naprawdę przydatne?
Wróć do spisu treściDodatkowe fonty w systemie gratis? Użyj funkcji opcjonalnej
Jeżeli pracujesz z tekstem i grafiką, doskonale wiesz, jak przydatne są kroje liter. W systemie Windows 11 standardowo otrzymujemy preinstalowane popularne fonty, takie jak np. Arial, Calibri, czy Times New Roman. Te kroje są obecne w Windows od zawsze. Jednak dzięki funkcjom opcjonalnym możesz uzupełnić standardowy zestaw fontów o nowe. W tym celu skorzystaj z funkcji dodatkowej o nazwie Europejskie czcionki dodatkowe. Po jej aktywacji, pobraniu (do pobrania jest 21,8 MB danych) i instalacji w systemie pojawią się nowe fonty takie jak: Arial nowa, Georgia Pro, Gill Sans nowa, Neue Haas Grotesk, Rockwell nowa, czy Verdana Pro. Oczywiście wszystkie te kroje liter mają kompletny zestaw polskich (i nie tylko) znaków.
Dodatkowe pakiety językowe
Sprzedawane w naszym kraju komputery standardowo mają preinstalowany system Windows z wykorzystywanym przez nas alfabetem łacińskim. Jeżeli np. studiujesz sinologię, arabistykę, albo po prostu zajmujesz się projektami graficznymi i zjawi się u ciebie klient potrzebujący ulotki w języku np. gruzińskim to zapewne będziesz potrzebować krojów liter właściwych dla alfabetu w danym języku. Dzięki funkcjom opcjonalnym możesz uzupełnić wbudowany w system zestaw fontów lub znaków z różnych języków korzystających z innych alfabetów niż łaciński.
Wróć do spisu treściDodatkowe narzędzia graficzne – nie tylko dla programistów
Jedną z funkcji opcjonalnych systemu Windows 11 są dodatkowe Narzędzia graficzne (tak się nazywa stosowna pozycja na liście funkcji opcjonalnych w znanym ci już oknie Ustawienia). W dokumentacji systemu Windows można znaleźć informacje, że narzędzia te są przydatne głównie programistom tworzącym gry i aplikacje wykorzystujące interfejs DirectX. W szczególnych przypadkach narzędzia te mogą się również przydać graczom, którzy chcieliby przeprowadzić diagnostykę podsystemu graficznego w swoim komputerze czy spróbować wykryć ewentualne problemy z wadliwym działaniem jakiejś gry. Narzędzia te pozwalają również łatwo namierzyć każdą aplikację w systemie, która korzysta z technologii Direct3D, a także monitorować w czasie rzeczywistym użycie GPU na swoim komputerze. Po zainstalowaniu funkcji Narzędzia graficzne, właściwy interfejs diagnostyczny DirectX uruchomisz poprzez wywołanie okna Uruchamianie (skrótem klawiaturowym [Windows]+[R]), a następnie wprowadzenie polecenia dxdiag i kliknięcie OK (lub wciśnięcie klawisza [Enter]).
Wyjaśnienie: narzędzie diagnostyczne DirectX było dostępne w starszych wersjach Windows, ale w Windows 11 nie jest już dostępne w standardowej konfiguracji. Jednak dzięki funkcjom dodatkowym w każdej chwili możesz je aktywować i sprawdzić np. czy sterowniki karty graficznej są prawidłowo cyfrowo podpisane i czy gry wykorzystujące interfejs DirectX nie sprawiają problemów.
Wróć do spisu treściPrzeglądarka plików XPS
Forma XPS (XML Paper Specification) to otwarty format dokumentów zawierający oprócz treści również informacje na temat wyglądu dokumentu, jego układu i struktury. Ujmując rzecz najprościej, XPS miał konkurować z popularnym od lat formatem PDF. Ostatecznie liderem pozostał PDF, ale jeżeli zdarzy ci się spotkać ważny dla Ciebie dokument w formacie XPS, wiedz, że nie musisz instalować żadnego oprogramowania w Windows 11, czy korzystać z dostępnych np. online konwerterów XPS to PDF (co zawsze wiąże się z wysłaniem danego dokumentu gdzieś w internet, co ze zrozumiałych względów nie zawsze jest wskazane). Potrzebne narzędzie jest ukryte w Windows 11, musisz dodać do systemu funkcję opcjonalną o nazwie Przeglądarka plików XPS.
Wróć do spisu treściWyświetlacz bezprzewodowy
Dziś dostępne telewizory smart tv bez większych problemów pozwalają bezprzewodowo łączyć się ze smartfonami czy komputerami. Jednak jeżeli nie masz najnowszego telewizora, ale ma on obsługę technologii Miracast, również możesz wyświetlić ekran swojego komputera na takim telewizorze, pod warunkiem, że najpierw w systemie doinstalujesz funkcję opcjonalną o nazwie Wyświetlacz bezprzewodowy. Odbiorcą bezprzewodowej transmisji nie musi być tylko telewizor, może to być również projektor z obsługą Miracast, czy jakiekolwiek inne urządzenie wyświetlające zgodne z tą technologią. Jak korzystać z tej funkcji po doinstalowaniu tej funkcji? Należy upewnić się, że obydwa łączone bezprzewodowo urządzenia korzystają z tej samej sieci Wi-Fi. Następnie wywołaj panel wykrywania bezprzewodowych wyświetlaczy za pomocą skrótu [Windows]+[K].
Wróć do spisu treściMiniaturki plików TIFF i wbudowany OCR
Jeżeli pracujesz z plikami graficznymi, z pewnością nie jest ci obcy format TIFF. Windows 11 zawiera ukrytą funkcję, która pozwala na wyświetlanie miniatur plików graficznych TIFF w Eksploratorze Windows (standardowo system obsługuje wyświetlanie miniatur m.in. dla plików JPG, czy PNG, ale nie TIFF) oraz pozwala na przeszukiwać dokumenty tekstowe zapisane w formacie TIFF. TIFF jest formalnie obrazem bitmapowym, ale aktywacja tej funkcji pozwala wykorzystać mechanizm OCR do indeksowania tekstu zawartego w takich plikach. Narzędzie to może się przydać, gdy np. przetwarzasz zeskanowane do formatu TIFF dokumenty tekstowe. Co trzeba zrobić? W znanym ci już oknie funkcji opcjonalnych w Ustawienia klikasz widoczny na samym dole element Więcej funkcji systemu Windows, a następnie w dodatkowym okienku, które się pojawi zaznacz pole wyboru przy elemencie o nazwie Filtr TIFF IFilter systemu Windows i zatwierdź zmiany klikając OK.
Wróć do spisu treściDodatkowe funkcje, co jeszcze można znaleźć?
Co z pozostałymi funkcjami opcjonalnymi? Większość z nich może mieć zastosowanie w specyficznych sytuacjach dla specjalistów czy programistów. Np. funkcja Diagnostyka modułu TPM może pomóc w sprawdzeniu funkcji bezpieczeństwa i prawidłowego działania modułu TPM (Trusted Platform Module) obecnego w danym komputerze. Dla użytkownika ma to mniejsze znaczenie, bo jeżeli korzystasz z Windows 11 to twój komputer ma sprawny układ TPM 2.0, w przeciwnym razie system Windows 11 by się nie zainstalował. Inną z funkcji dodatkowych jest Odbiornik IrDA. Ta z kolei może się przydać, gdy np. twój laptop ma moduł IrDA do przesyłania danych i potrzebujesz wymienić dane z jakimś starszym urządzeniem, które ma funkcję wymiany danych przez IrDA. Dziś praktycznie wszystkie urządzenia łączące się bezprzewodowo korzystają z interfejsu Bluetooth, a obsługa tego jest wbudowana w Windows 11 w standardzie. Wśród funkcji opcjonalnych znajdziemy również możliwość zainstalowania serwera OpenSSH, co pozwala bardziej zaawansowanym użytkownikom skonfigurować szyfrowane połączenia zdalne z innymi komputerami (każdy komputer Windows 11 ma standardowo aktywnego klienta OpenSSH). Z kolei po dodaniu funkcji opcjonalnej Zarządzanie magazynem systemu Windows możesz tworzyć łączone magazyny danych składające się fizycznie z kilku dysków / nośników SSD.
Wróć do spisu treściFunkcje opcjonalne pomagają również pozbyć się niepotrzebnych rzeczy
Za pomocą funkcji opcjonalnych możesz również usunąć z systemu operacyjnego programy, z których nie korzystasz. Na przykład klasyczny, prosty edytor Notatnik, czy WordPad, to aplikacje wydawałoby się na stałe “zrośnięte” z systemem Windows. W rzeczy samej Windows 11 pozwala je łatwo usunąć z systemu. Wystarczy po prostu usunąć stosowną pozycję (np. WordPad) z listy Dodane funkcje w oknie Ustawienia > System > Funkcje opcjonalne. W taki sam sposób możesz się pozbyć z systemu klasycznego Windows Media Playera, z którego już dziś mało kto korzysta, a wciąż jest on instalowany i obecny w systemie. Od przyszłej, zapowiadanej na wrzesień 2024, aktualizacji Windows 11, te elementy (stare aplikacje) zostaną najprawdopodobniej domyślnie usunięte z systemu Windows.
