Oto Ksi��ki Roku 2023!

Prawie 100 ksi��ek wydanych w ci�gu ostatnich 12 miesi�cy rywalizowa�o o uznanie juror�w i internaut�w w konkursie i plebiscycie „Ksi��ki Roku 2023", organizowanym ju� po raz 15. przez redakcj� serwisu Granice.pl. W g�osowaniu oddano kilkadziesi�t tysi�cy g�os�w. Kt�re premiery ubieg�ego roku warto przeczyta�?

– W przypadku organizowanych przez nas plebiscyt�w kluczowa jest wiarygodno�� g�osowania – m�wi S�awomir Krempa, redaktor naczelny serwisu Granice.pl – Gwarantuje j� konieczno�� potwierdzenia g�os�w za pomoc� SMS-�w. Dzi�ki temu mo�emy zapewni�, �e w naszym plebiscycie g�osuj� prawdziwi ludzie. SMS-y te s� dla os�b g�osuj�cych bezp�atne – wszystkie koszty pokrywa organizator plebiscytu, nie ma tu miejsca na oszustwa czy manipulacje. W ten spos�b naprawd� oddajemy g�os w r�ce czytelnik�w. ��

Ksi��ki Roku 2023

Najwa�niejsz� spo�r�d nagr�d – nagrod� g��wn� jury – otrzyma�a ksi��ka Ksi�yc nad Vajont. Fala. To pierwszy tom dylogii Katarzyny Kieleckiej opublikowanej przez Wydawnictwo Szara Godzina.

Seria�Ksi�yc nad Vajont�to znakomita propozycja dla wszystkich, kt�rzy w powie�ciach obyczajowych szukaj� czego� wi�cej ani�eli lekkiej historii z happy endem. Autorka w �ycie swoich bohater�w wplata historyczne wydarzenia i umiej�tnie prowadzi przez nie czytelnika. �wietnie konstruuje te� postaci, opisuj�c ich �ycie w zastanych realiach: g�rskich warunkach w Vajont, g��bokim polskim socjalizmie czy we wsp�czesnej, prosperuj�cej �odzi.�Katarzyna Kielecka�znakomicie operuje s�owem, jest �wietn� narratork� i obserwatork� ludzkich zachowa�. Na stronach ksi��ki otrzymujemy wiarygodn�, wzruszaj�c� i poruszaj�c� histori�, kt�ra, owszem, mog�aby si� wydarzy�. Nie ma tu miejsca na przes�odzone i proste rozwi�zania. Nie ma szcz�liwych i cukierkowych splot�w okoliczno�ci, a los nie szasta kolejnymi szansami.

Ksi�yc nad Vajont�to ksi��ka, kt�ra sk�ania do tego, by dowiedzie� si� wi�cej o katastrofie na w�oskiej zaporze, ale te� by spojrze� na w�asne �ycie z innej perspektywy. Jak autorka wielokrotnie podkre�la, nie maj�tek, nie pozycja spo�eczna, ale szcz�liwa i wspieraj�ca si� rodzina jest najwi�kszym skarbem, jaki cz�owiek mo�e otrzyma� od losu.

Nagrodzona przez internaut�w powie�� Male�ka Anny H. Niemczynow (Wydawnictwo Luna) to ksi��ka, kt�ra nie daje spokoju, ale zagl�da i zapada g��boko w serce.

Cho� proza ta bywa pogodna i przynosi du�� doz� pozytywnych refleksji, to jednak bohaterowie – ich b��dy, wybory, postrzeganie �wiata – s� dla czytelnika trudn� lekcj�. Ka�dy rozdzia� �prowokuje do przemy�le� i rozwa�a�, na szcz�cie Anna H. Niemczynow dobrze wie, kiedy odpu�ci� i da� czytelnikowi troch� oddechu.�

Fina� tej historii jest niezwykle mocny. �amie pewien schemat, za co nale�y si� autorce wielki uk�on.

Male�ka to wa�ny i cenny g�os o naszych emocjach, o sztuce wybaczania, o byciu tu i teraz. A tak�e o tym, �e mi�o�� nie dzieje si� sama, ale trzeba o ni� dba�.

Najlepsze ksi��ki roku 2023 – proza polska i zagraniczna

Nagrod� jury w kategorii prozy polskiej przyznano powie�ci W. & W. Gregory’ego Uznanie (Opener).

Uznanie to obowi�zkowa pozycja dla rodzic�w i nastolatk�w. Dwie strony b�d� mog�y dostrzec pewne mechanizmy swoich zachowa�. Lub te� odetchn�� z ulg� na my�l, �e wypracowali sobie inne, lepsze relacje. Pe�ne akceptacji i mi�o�ci.

Uznanie to powie��, kt�ra trafia w serce, jest bardzo uniwersalna i prawdziwa. Nie przygn�bia, cho� smuci. W�a�nie takich ksi��ek nam potrzeba. To powie��, kt�r� nale�a�oby postawi� pomi�dzy mistrzowskimi Wronami�Petry Dvo��kovej oraz nagradzan� ksi��k��Niepok�j przychodzi o zmierzchu Marieke Lucasa Rijnevelda. To mocna, esencjonalna, wchodz�ca pod sk�r� lektura.�

Nagrod� czytelnik�w otrzyma�a�Male�ka Anny H. Niemczynow, kt�ra zdoby�a r�wnie� najwi�cej g�os�w w ca�ym plebiscycie.�

W kategorii prozy obcej najwi�cej g�os�w czytelnik�w zdoby�a ksi��ka Johna Boyne'a C�rka komendanta (Wydawnictwo Replika). To kontynuacja bestsellerowej powie�ci�Ch�opiec w pasiastej pi�amie.

C�rka komendanta to powie�� o �yciu w poczuciu winy, to szereg pyta� o to, czy mo�na bra� odpowiedzialno�� za czyny rodzic�w, czy te� wy��cznie za w�asne? To tak�e opowie�� o tym, �e pokolenie wojenne nigdy nie uwolni si� od wspomnie�. Boyne��wietnie odda� to w swojej ksi��ce, cho� przecie� pokazuje emocje i prze�ycia c�rki kata, a nie ofiary.

C�rka komendanta�to interesuj�ca, mocna, �wietnie napisana powie��, kt�ra potrzebuje czasu, by czytelnik m�g� po sko�czonej lekturze rozprawi� si� z przemy�leniami i pouk�ada� kilka kwestii w g�owie. Ksi��k� z powodzeniem mo�na czyta� niezale�nie od�Ch�opca… Z pewno�ci� nie rozczaruje fan�w pisarza.

Nagrodzona przez juror�w w kategorii prozy obcej ksi��ka Satoshi Yagisawy Moje miejsce w antykwariacie Morisaki�(Kwiaty Orientu) to pasjonuj�ca powie�� kierowana nie tylko do mi�o�nik�w czytania, zapalonych moli ksi��kowych czy os�b, kt�re nie wyobra�aj� sobie �ycia bez p�kaj�cej w szwach biblioteczki. To opowie�� dla wszystkich, kt�rzy szukaj� w literaturze ukojenia.

Akcja powie�ci�Moje miejsce w antykwariacie Morisaki�p�ynie niespiesznie. Jest czas na g��bsze spostrze�enia bohater�w, na chwil� zastanowienia, na refleksj�. Nie oznacza to jednak, �e czytelnik nie dostrze�e up�ywu czasu w ksi��ce. Bynajmniej. Czas w�Moim miejscu w antykwariacie Morisaki zdaje si� odgrywa� kluczow� rol�.

Styl, jakim napisana jest ksi��ka, okazuje si� bardzo dopracowany. Powie�� nie jest d�uga, ale zawarto w niej wiele wa�nych spostrze�e�, nad kt�rymi czytelnik powinien si� pochyli�. Yagisawa pokazuje drobne sprawy, kt�re sk�adaj� si� na skomplikowan� mozaik� �ycia. Autor sprawnie ��czy wszystkie elementy, pokazuje, jak splataj� si� losy wielu ludzi. Jak jedna zmiana – strata – poci�ga za sob� lawin� cierpienia.

Ksi��ki Roku 2023 – krymina�y, thrillery, komedie kryminalne

Brutalne zderzenie z rzeczywisto�ci� mo�e by� dla czytelnika szokiem. W nagrodzonej przez czytelnik�w w kategorii krymina�u powie�ci Szymek (Wydawnictwo Czarna Owca) Piotr Ko�cielny nikogo nie oszcz�dza, ale pokazuje, jak przera�aj�ce konsekwencje ma brak akceptacji, przemoc i spo�eczne wykluczenie. Ta ksi��ka to mocna i pozbawiaj�ca tchu lektura.�

Poszukiwanie swojego prawdziwego ja, swojej to�samo�ci jest cz�ci� �ycia ka�dego cz�owieka. Jednak w niesprzyjaj�cym, zagra�aj�cym �rodowisku pod��anie t� �cie�k� staje si� koszmarem. Hejt, nienawi��, prze�ladowanie potrafi� st�amsi� ka�dego. A ju� na pewno m�odego cz�owieka, kt�ry dopiero wchodzi w doros�o��.

Piotr Ko�cielny pokazuje bardzo niebezpieczne mechanizmy. Obna�a prawdziwe twarze tych, kt�rzy pr�buj� narzuci� innym „prawdziwy“ porz�dek �wiata. I jednocze�nie daje przestrog�. Nadziej� odbiera, bo przecie� od pocz�tku znamy zako�czenie… A przynajmniej pewn� jego cz��.

Poza tematyk� spo�eczn�, Ko�cielny nie stroni od klasycznego krymina�u. W�tek mordercy, kt�ry zabija nastolatki, przewija si� w ksi��ce, by powr�ci� na moment w bardzo, ale to bardzo zaskakuj�cym finale! Poleci� wi�c warto Szymka czytelnikom, kt�rzy szukaj� w literaturze prawdy, bezkompromisowo�ci i mocnego uderzenia.�

Nagrodzona przez juror�w powie�� Dow�d przeciw tobie�Katarzyny �wire��o (Wydawnictwo Dreams) to klasyczny krymina� prowadz�cy czytelnika od motywu do zbrodni. Pod��aj�c za tropem sprawcy, analizuj�c poszczeg�lne wskaz�wki, odnajdujemy elementy spl�tanej uk�adanki, kt�ra jest nie tylko intelektualn� zabaw�, ale i pozwala na emocje, jakie zawsze powinny towarzyszy� powie�ciom z dreszczykiem.�

Powie�� Katarzyny �wire��o pokazuje �wiat niejednolity, nieszablonowy, w kt�rym role spo�eczne, w tym przypadku role policjant�w i �ledczych, nie stanowi� sztywnego gorsetu p�z. Komisarzom Joannie Motz i Piotrowi Rudowskiemu bli�ej do komisarzy z literatury skandynawskiej ni� do Herculesa Poirot. Nie maj� swoich rytua��w, balansuj� na granicy prawa, niewiele w ich �yciu jest pewne. Obarczeni wadami, a cz�sto na�ogami, policjanci tego typu s� lustrzanym odbiciem �wiata, z kt�rego pochodz� mordercy, ale i ofiary. Nie staj� w opozycji do z�a, s� w nim zanurzeni i potrafi� je diagnozowa�, cz�sto dzi�ki w�asnym do�wiadczeniom. W efekcie daje to po��czenie krymina�u i thrillera, co mo�e dostarcza� czytelnikom dodatkowych emocji. Fabu�a, t�o i zagadka sk�adaj� si� w przypadku Dowodu przeciw tobie�na solidn� powie�� dla odbiorc�w poszukuj�cych historii, kt�re porz�dkuj� nasz� rzeczywisto�� i daj� poczucie, �e dobro zwyci�a, a �wiat jest bezpieczny, bo banalno�� z�a nie przemo�e ludzkiej potrzeby walki z wyst�pkiem.

Bestie s� w�r�d nas. Mordercy, sady�ci, socjopaci. Czy rozpoznamy ich na pierwszy rzut oka? Mo�e jeden z nich to nasz s�siad? Kolega z pracy? Proboszcz? W nagrodzonej przez internaut�w w kategorii thriller�w powie�ci Daria Orlicz przekonuje, �e drapie�nik potrafi doskonale si� maskowa�, a ��dza mordu jest niemo�liwa do okie�znania.

Jedna z nas musi umrze� (HarperCollins Polska) to mroczny thriller, kt�rego akcja rozgrywa si� w niewielkiej miejscowo�ci na Mazurach. Jednak zanim si� tam przeniesiemy, poznajemy jego – potwora w ludzkiej sk�rze, kt�ry w Afryce bierze udzia� w krwawym mordzie kobiet. Jak si� okazuje, samo patrzenie na pora�aj�cy rytua� to dla niego za ma�o. Po jakim� czasie instynkt brutalnego mordercy odzywa si� ze zdwojon� si��. Po powrocie do Polski tajemniczy m�czyzna znajduje pierwsz� ofiar� i zaspokaja sw�j g��d zabijania. O ca�ej sprawie oraz o zagini�ciu kolejnej dziewczyny dowiaduje si� youtuberka Lena „Osa“ Osowska, kt�ra jedzie na miejsce, by przygotowa� materia� na sw�j kana� z historiami true crime.

Daria Orlicz portretuje brutalnego morderc�, kt�ry z �atwo�ci� �yje w dw�ch �wiatach. Obna�a tak�e ludzkie fascynacje zbrodniami, bo przecie� ca�y segment „true crime“ to zag��bianie si� w mroczne odm�ty ludzkiej psychiki i autentycznych wydarze�. Prawda bywa gorsza od najbardziej wymy�lnej fikcji! Youtuberka Osa zdaje sobie z tego spraw� i dla znalezienia dobrej historii jest w stanie du�o zaryzykowa�.

Jedna z nas musi umrze� to przestroga przed r�nymi obliczami cz�owieka. To tak�e opowie�� o pragnieniach i w�asnych u�omno�ciach. O zazdro�ci, przemocy, utracie kontroli i o tym, �e kiedy to wszystko si� zadzieje, trudno o zwyci�zc�w. Ka�dy co� przegrywa. To lektura mocna, jej akcja jest wartka, a zako�czenie – nieprzewidywalne!

Jurorzy w�r�d thriller�w nagrodzili Samotni� Anny Ka�toch (Wydawnictwo Marginesy)

Autorce uda�o si� stworzy� fantastyczny klimat, pe�en mroku, tajemnic i niedopowiedze� – podkre�la czytelniczka serwisu Granice.pl.

– Zwraca te� uwag� ciekawy zabieg narracyjny. Bohater nie widzi, nie mo�e pisa�, wi�c swoj� histori� relacjonuje w formie nagra�. Rozdzia�y s� kr�tkie i wydaj� si� form� specyficznej uk�adanki, kt�ra powoli staje si� ca�o�ci�, a rozwi�zanie ca�ej intrygi jest przemy�lane i logiczne. Czytelnik ca�y czas towarzyszy Cichemu w poszukiwaniu prawdy, natomiast w miar�, jak akcja si� rozwija, wzrasta napi�cie i niepok�j. Samotnia to mistrzowsko skonstruowana historia, opowiedziana g�osem jednego niewidomego bohatera. Miejsce akcji to pewnego rodzaju symbol. Samotnia bowiem to nie tylko miejsce odosobnienia, kt�rego bohater nie mo�e samodzielnie opu�ci�, ale tak�e miejsce uwi�zienia go jako cz�owieka, kt�ry czuje si� osaczony, bo nie mo�e ju� prowadzi� �ycia, jakie prowadzi� przed wypadkiem.

Samotnia to bardzo dobry thriller, napisany w doskona�ym stylu – podsumowuje nasza czytelniczka.

Nagrodzona przez juror�w w kategorii komedii kryminalnej� powie�� Si�dmy koci �ywot autorstwa Beaty i Eugeniusza D�bskich (Wydawnictwo Agora) to ksi��ka z pazurem. Dos�ownie i w przeno�ni. Ju� na pierwszy rzut oka wida� znakomity warsztat pisarski, zabaw� konwencj�, lekko�� dialog�w, a – przede wszystkim – mi�o�� do zwierz�t. Autorska para ma pod swoimi skrzyd�ami i koty i psy, a wi�c opisanie zachowa� kotki zapewne stanowi�o dla pisarskiego duetu frajd�. Co zreszt� �atwo wyczu�.

Powie�� Beaty i Eugeniusza D�bskich okre�li� mo�na mianem rozrywki premium. Mi�o obserwowa� �wiat z perspektywy kota. To zabieg, kt�ry pisarze lubi�, ale nie ka�demu udaje si� tak dobrze i bezpretensjonalnie ogra� tak� narracj�. Warto doda�, �e autorska para, cho� funduje nam sporo humoru, nie stroni od moment�w pe�nych napi�cia i powagi. A to anga�uje czytelnika bez reszty.

�wietna zabawa, dobrze skonstruowana zagadka, sporo akcji i fantastyczny styl gwarantuj�, �e przy tej ksi��ce mo�na sp�dzi� mi�y czas! Najlepiej g�aszcz�c przy okazji czworonoga.

Nie warto zadziera� z kurierami. A przynajmniej nie z tymi, kt�rzy swoj� prac� zaczynaj� od… uwik�ania si� w spraw� o morderstwo! Nagrodzona przez internaut�w ksi��ka Moniki B. Janowskiej – Truposz za potwierdzeniem odbioru (Wydawnictwo Lucky) – to pe�na humoru powie�� z wyra�nym w�tkiem kryminalnym.

G��wn� bohaterk��Truposza za potwierdzeniem odbioru�jest Krzysztofa. Do tej pory szcz�liwa matka i spe�niona �ona, kt�rej �ycie rozsypuje si� jak domek z kart za spraw� niefortunnego zdarzenia w czasie urlopu. W efekcie jej m�� si� wyprowadza, zabiera ze sob� pralk�, a wnosi o rozw�d. Jakby nieszcz�� by�o ma�o, do rodzinnego domu wprowadzaj� si� – by wesprze� porzucon� Krzysi� – jej matka oraz ekste�ciowa.

Zako�czenie wieloletniego ma��e�stwa, a na dodatek dwie starsze panie na g�owie Krzysi sprawiaj�, �e kobieta postanawia wzi�� sprawy w swoje r�ce. Dlatego w�a�nie zaczyna pierwsz� prac� – w kurierce. Problem w tym, �e ju� pierwszego dnia pracy, kiedy tylko przybywa na baz�, zamiast stosu przesy�ek zastaje trupa w�a�ciciela hurtowni tekstylnej. Wkr�tce Krzysztofa – przy pomocy uczynnego s�siada, matki i te�ciowej, a tak�e mieszka�c�w po�owy Legnicy – rozpoczyna w�asne dochodzenie. Nie wie, �e seria� niefortunnych zdarze� dopiero si� rozpoczyna…

Monika B. Janowska doskonale potrafi balansowa� na granicy �artu i ironii, tworz�c powie�ci obyczajowe, kt�re nie s� pretensjonalne.�Truposz za potwierdzeniem odbioru�ma przede wszystkim bawi� czytelnika – i to zdecydowanie si� udaje. Nowa powie�� Janowskiej to przyk�ad sprawnie napisanej literatury rozrywkowej.

Ksi��ki Roku 2023 – powie�ci pe�ne emocji

Przyja�� to relacja niezwyk�a, bo utkana z wielu uczu�. Nie brakuje w niej mi�o�ci, wzajemnej troski, poczucia duchowego pokrewie�stwa. Ta prawdziwa powinna trwa� do ko�ca �ycia. Co mo�e stan�� jej na drodze? Mi�dzy innymi ten temat porusza Katarzyna Grabowska w nagrodzonej przez internaut�w w kategorii powie�ci obyczajowej ksi��ce Mi�o�� wbrew regu�om�(Wydawnictwo Replika).

Mi�o�� wbrew regu�om�to opowie�� o tym, jak bardzo popl�tane s� ludzkie �cie�ki i jak wiele b��d�w pope�niamy. Bohaterowie wyrz�dzaj� sobie krzywdy, cho� przecie� nikt nie chce zadawa� cierpienia.�

Grabowska tworzy te� opowie�� o przyja�ni, kt�ra wiele mo�e przyj��, ale nie jest relacj� niezniszczaln�. Przyja�� nie jest przecie� instynktowna i a� tak g��boka, jak mi�o�� matki do dziecka. Mo�e nie wytrzyma� ka�dej pr�by.

Ksi��ka Grabowskiej to – w ko�cu – opowie�� o wyborach i ich konsekwencjach. O tym, jak nap�dzaj� je nami�tno�ci i pragnienia, a rzadziej rozs�dek. Pytanie, jak bohaterowie znios� konsekwencje? O tym przekona� si� mo�na w trakcie lektury.�

Jurorzy w�r�d powie�ci obyczajowych wyr�nili powie�� Kingi Stojek�I Love You, Cherry (Wydawnictwo Jaguar).

Kinga Stojek w swej powie�ci otwarcie i szczerze opowiada o potrzebie akceptacji i o seksualno�ci m�odych ludzi. Autorka pokazuje te�, jak s�owa najbli�szych potrafi� sta� si� brzemieniem noszonym przez ca�e �ycie. I cho� Florence poznaje przesz�o�� swojej babki, to jednak jej perypetie nie usprawiedliwiaj� tego, jakim by�a cz�owiekiem. Dobrze, �e w powie�ci wybrzmiewa to w pe�ni!

I love you Cherry to ciep�a, warto�ciowa i wci�gaj�ca powie��, w kt�rej autorka przeplata romans, obyczaj�wk� z elementami krymina�u oraz k-pop-u.

Rodz�ca si� nami�tno��, mi�o��, zdrada i traumy, kt�re k�ad� wyj�tkowo d�ugie cienie. Nagrodzona przez juror�w w kategorii romans�w powie�� K.N. Haner�pod tytu�em�Wycena (Wydawnictwo Ale!) to wci�gaj�ca historia o zaufaniu i pr�bie prze�amania w�asnych l�k�w.

K.N. Haner pisze z du�� wra�liwo�ci� o tym, jak trudno odnale�� si� po traumie. Potrzeba wiele czasu i determinacji, by zacz�� wychodzi� ze swojej strefy komfortu. Pytanie, czy Cassie w og�le mia�a szans� j� znale��, czy jednak pozostaje ods�oni�ta?

Wycena�to opowie�� o tym, �e trzeba pokaza� komu� swoj� prawdziw� twarz, by pojawi�o si� uczucie. To tak�e historia o tym, �e seks jest j�zykiem cia�a, porozumieniem, kt�re ��czy dwie strony. Mo�e zmienia� si� wraz z do�wiadczeniami i potrzebami. Je�eli oczekujecie po tej ksi��ce mi�ego pobudzenia i braku tabu – nie zawiedziecie si�! Autorka rozwija skrzyd�a i potrafi rozpali� wyobra�ni�.

Czasem nawet najmniejsze �yciowe zmiany – tak�e te nieplanowane – mog� przynie�� wiele dobrego. Przekonuje si� o tym Ola, bohaterka nagrodzonej przez internaut�w w kategorii romans�w powie�ci Pauliny Molickiej Ksi�garenka na Mi�osnej (Wydawnictwo Dragon).

Paulina Molicka osadza akcj� swej powie�ci w niepozornej ksi�garence. Dzi�ki temu zabiegowi autorka tworzy nie tylko tradycyjn� opowie�� mi�osn�, ale tak�e snuje histori� o wyj�tkowym miejscu. Molicka, ukazuj�c kolejnych klient�w ksi�garni, zarysowuje obraz spo�eczno�ci, dla kt�rej ma�a, niezale�na ksi��nica okazuje si� niezwykle istotna. Tym samym autorka ujawnia co� niezwykle wa�nego: ksi�garnia nie jest jedynie sklepem z ksi��kami, to przede wszystkim miejsce, w kt�rym jego pracownicy oddaj� ca�e serce.

Osadzenie akcji w ksi�garni mo�e nasuwa� nas tak�e na jeszcze jeden trop – ten zwi�zany z popkultur�. Nietrudno bowiem przypomnie� sobie o popularnym filmie sprzed lat – komedii romantycznej�Masz wiadomo��. Podobnie jak w hicie z udzia�em Meg Ryan, tak�e i w�Ksi�garence na Mi�osnej�mamy opowie�� o m�odej kobiecie, kt�ra walczy o swoje miejsce na ziemi. W przeciwie�stwie jednak do hollywoodzkiej produkcji, istnienie ksi�garni Oli – na szcz�cie – nie jest zagro�one.�Ksi�garenka na Mi�osnej�niew�tpliwie jednak spodoba si� widzom wspomnianej produkcji.

Ksi�garenka na Mi�osnej�to powie�� z nurtu�comfort book – ta lektura sprawia ogromn� przyjemno�� i satysfakcj�. To ksi��ka z jednej strony niezobowi�zuj�ca, a z drugiej – na tyle absorbuj�ca, �e nie�atwo od�o�y� j� bez doko�czenia „jeszcze jednego” rozdzia�u. Z ca�� pewno�ci� sprawdzi si� zar�wno w upalne, wakacyjne wieczory, jak i przy kubku zimowej herbaty.

Najlepsze ksi��ki roku 2023 - z histori� w tle i literatura faktu

Jurorzy w�r�d lektur z histori� w tle wyr�nili ksi��k� Niny Majewskiej-Brown Z Powstania do Auschwitz (Wydawnictwo Bellona)

Nina Majewska-Brown dowodzi, �e sze��dziesi�t trzy dni sp�dzone w walcz�cej stolicy pozostawi�y traum�, z kt�r� wi�kszo�� tych, kt�rzy prze�yli, nie poradzi�a sobie do ko�ca �ycia. W przejmuj�cy spos�b pokazuje po��czone z nadziej� pocz�tkowe o�ywienie, optymizm, zapa� oraz czynne zaanga�owanie ogarni�tych duchem walki warszawiak�w. Pisze o stale towarzysz�cym im uczuciu l�ku i niepewno�ci, ale te� stopniowo pot�guj�cej si� bezradno�ci i pogarszaj�cym nastroju. To ksi��ka o b�lu z powodu niepotrzebnej �mierci najbli�szych, a tak�e coraz bardziej s�abn�cej nadziei na szcz�liw� przysz�o��. Emocje wzbudzaj� opisy trudnej sytuacji na ulicach, w domach (�wiat skurczy� si� do kilku metr�w piwnicy) i szpitalach (dawno sko�czy�y si� leki oraz… trumny), oskar�enia ze strony przeciwnik�w Powstania, relacja z ewakuacji (niczym upiorny poch�d �ywych trup�w) najpierw do obozu przej�ciowego w Pruszkowie, a nast�pnie do Auschwitz, gdzie wi�niowie szybko pozbawiani byli imienia, nazwiska, cz�owiecze�stwa, godno�ci, wolno�ci i nadziei.

Publikacja Wydawnictwa Bellona jest lektur� jak najbardziej potrzebn�. Napisana w spos�b przejmuj�cy, j�zykiem interesuj�cym, pozwala pozna� powsta�cze fakty oraz doceni� po�wi�cenie tych, kt�rzy walcz�c, oddali �ycie za wolno�� ojczyzny. Na pytanie, czy decyzja o zrywie by�a s�uszna, czytelnik musi odpowiedzie� jednak sam.

Internauci najcz�ciej g�osowali na powie�� Joanny Nowak Podr� wo�y�ska. Echa przysz�ych dni (Wydawnictwo Replika). To przejmuj�ca opowie�� o trudnym s�siedztwie na Kresach podczas II wojny �wiatowej. Autorka umiej�tnie splata losy polskich i ukrai�skich bohater�w na Wo�yniu w przededniu wydarze� z 1943 roku, kt�re historia nazwa�a rzezi� wo�y�sk�. Straszliwa zbrodnia, kt�rej ukrai�scy nacjonali�ci dopu�cili si� na polskiej ludno�ci cywilnej, przez lata przemilczana, w ostatnim czasie sta�a si� tematem niejednej powie�ci i wielu opracowa� historycznych. Temat jest wci�� �ywy i nieustannie pulsuje we wspomnieniach starszych Polak�w, kt�rzy jako dzieci prze�yli masowe mordy na Wo�yniu, zatem kolejne pojawiaj�ce si� opracowania i powie�ci poruszaj�ce spraw� rzezi wo�y�skiej, ciesz� si� nies�abn�cym zainteresowaniem.

Joanna Nowak zadedykowa�a swoj� ksi��k� babci Anieli i jej bliskim, kt�rzy przetrwali wo�y�skie piek�o. Odwo�uj�c si� do tej historii, stworzy�a mozaik� postaci i zdarze� na tle �wiata, kt�rego r�norodno�� i wielowymiarowo�� sta�a si� jego pi�tnem, a wspomnienie o nich zosta�o naznaczone cierpieniem i ha�b�.

Podr� wo�y�ska, kt�rej pierwszym tomem jest wydana w�a�nie powie��Echa przysz�ych dni,�to zapowiedziana przez wydawc� saga. Dramatyczne losy rodziny Stawi�skich i ich s�siad�w nie ko�cz� si� wraz z ostatni� stron� tej ksi��ki. Intrygi i k�amstwa, kt�re znacz� los Stawi�skich zapewne b�d� podstaw� do kolejnych tom�w, zapowiadanych przez Wydawnictwo Replika.

Nazywany�z�otem Ba�tyku bursztyn – kopalina pochodz�ca z drzew iglastych – nale�y do minera��w z determinacj� poszukiwanych przez bursztynnik�w. O jednym z nich opowiada nagrodzony przez internaut�w w kategorii literatury faktu Cz�owiek z bursztynu, reporta� przedstawiaj�cy Tomasza O�dziejewskiego, kt�ry od pocz�tku przejawia� pewno�� siebie, sprecyzowany plan na �ycie i charyzm�; od pocz�tku te� marzy� o wolno�ci i wielkim �wiecie.�

S�awi�ca bursztyn „opowie�� morska” rozpoczyna si� od ciasnego warsztatu przy ulicy Gda�skiej w Sztutowie, gdzie znalezione bursztyny obrabia� najpierw ojciec Tomasza – Jan, a po nim Tomasz. To w�a�nie tam (dzi� warsztat znajduje si� w innym miejscu i jest nowoczesny) powstawa�y dzie�a daj�ce satysfakcj�, budz�ce zachwyt, a czasami i zazdro�� innych bursztynnik�w, dzie�a wymagaj�ce ogromu pracy, ale te� przynosz�ce imponuj�ce zyski. Si�gni�cie przez autor�w do czas�w sprzed czterdziestu milion�w lat daje wgl�d w histori� bursztynu (poro�ni�ta lasem prastara Fennoskandia, morze eoce�skie, przemieszczanie si� �ywicy, pocz�tki po�ow�w, bursztynowy szlak), a ciekawie przedstawiona tre�� pozwala zrozumie� fenomen bursztyniarstwa.

Ksi��ka�Cz�owiek z bursztynu�to przelana na papier przez reporta�ystk�Sylwi� Winnik�opowie�� Tomasza O�dziejewskiego o nim samym oraz o ludziach morza. Opr�cz opis�w zdarze�, zabawnych sytuacji i wartych zapami�tania przyg�d, w lekturze znalaz�y si� wyja�nienia dotycz�ce kwestii technicznych, rady specjalist�w w dziedzinie po�awiania i obr�bki bursztynu oraz tre�ci sk�adaj�ce si� na emitowany w telewizji HISTORY Channel dokumentalny program�Z�oto Ba�tyku�(ka�dy sezon to nowe twarze, nowe przygody i nowe bry�ki bursztynu). W ramkach zamieszczono wyja�nienia specjalistycznych poj��, a na zdj�ciach (pochodz�cych z wielu �r�de�) przedstawiono codzienne �ycie pe�nego pasji bursztynnika. Pomoc� s�u�� bibliografia, netografia i przypisy. Tre�� wzbogaca cz�sto przewijaj�cy si� motyw bursztynowego serca, a wzrok zatrzymuje widok okaza�ego bursztynu na ok�adce (wyczuwalny pod palcami, z b�yskiem ciesz�cym oko).

Publikacja Wydawnictwa FLOW jest lektur� ukazuj�c� niezaprzeczalny urok bursztynu, zwanego�z�otem Ba�tyku.

Nagrod� jury w kategorii literatury faktu otrzyma�a ksi��ka Anny H. Niemczynow�Ciche cuda. Z zachwytu nad �yciem (Wydawnictwo Luna).

Szczera opowie�� o sobie, ods�oni�cie historii swojego �ycia przed czytelnikami – to wyzwanie dla tw�rcy. Po co stawa� w prawdzie? Po co pisa� ksi��k� o swoich do�wiadczeniach, wyjawia� prawd�? Anna H. Niemczynow pokazuje, �e cho� los bywa bezlitosny, nikogo nie oszcz�dza i niczego nie u�atwia, nie wolno si� poddawa�. W r�ce czytelnik�w oddaje niezwykle szczer� publikacj�, kt�ra dope�nia jej tw�rczo��.�Ciche cuda to autobiografia i pami�tnik zarazem.

Anna H. Niemczynow w ksi��ce�Ciche cuda�nie kreuje si� na bohaterk� czy zwyci�czyni�. Jest za to rozbrajaj�co szczera, odwa�na, otwarta. Pokazuje, jak mocno jej prze�ycia splataj� si� z tw�rczo�ci�. Czytelniczki mog� zobaczy� odbicie autorki w swoich ulubionych ksi��kach.

Czyta si�Ciche cuda jak doskona�� powie��, pami�tnik, momentami – psychologiczny poradnik. Trudno si� oderwa�! A po sko�czeniu lektury rodzi si� pragnienie, by si�gn�� po wszystkie ksi��ki autorki i pozna� jej tw�rczo�� jeszcze lepiej.�Ciche cuda�krzepi�, dodaj� wiary, otuchy, otulaj�. Do tej ksi��ki mo�na wraca� na wyrywki i za ka�dym razem prze�y� co� nowego.

Ksi��ki Roku 2023 – fantastyka

Nagrod� jury otrzyma�a powie�� Tashy Suri Ja�minowy tron. P�on�ce kr�lestwa (Fabryka S��w). To opowie�� o walce o w�adz�, o mi�o��, o w�asn� niezale�no��.

Ja�minowy tron to barwnie napisana powie�� fantasy, w kt�rej interesuj�co nakre�lony �wiat fantastyczny ��czy si� z popularnymi w literaturze motywami. Pierwszy tom cyklu�P�on�ce kr�lestwa�to tak�e interesuj�cy przyk�ad powie�ci, w kt�rej zburzony zostaje patriarchalny i heteronormatywny uk�ad si�.

Ja�minowy tron to �wietny przyk�ad wsp�czesnej prozy fantasy z udzia�em silnych kobiecych bohaterek, a jednocze�nie to interesuj�ca opowie�� o destrukcji politycznych uk�ad�w. Ksi��ka Tashy Suri to lektura fascynuj�ca, kt�ra jednocze�nie – poza du�� doz� rozrywki – dostarcza czytelnikowi wielu okazji do przemy�le�.

Nagrod� internaut�w w tej kategorii przyznano powie�ci Opowie�ci starych drzew. Popio�y na rozstajach, kt�rej autork� jest Agnieszka Osikowicz-Chwaja (Wydawnictwo Alegoria).�

Trzecia cz�� �wietnej serii nie odbiega poziomem od pozosta�ych: wci�ga czytelniczk� w sw�j �wiat bez reszty – podkre�la Joanna Tekieli – A gdy zamyka si� ksi��k�, nie spos�b przesta� my�le� o tym, jakie niesie przes�anie. Czy mo�e raczej: przes�ania, bo jest ich w tej serii wiele. To opowie�� o wojnie i o tym, �e zawsze jest absurdalna i poch�ania niewinne ofiary. O w�adzy, kt�ra demoralizuje. O ob�udzie polityki. O hipokryzji. O niebezpiecze�stwie, jakie niesie ze sob� wszelki radykalizm, nawet (a mo�e szczeg�lnie) je�li u jego podstaw tkwi religia, pozornie g�osz�ca pok�j.

Autorka stworzy�a wyrazistych bohater�w i pokaza�a pi�kne przyja�nie, braterstwo (i siostrze�stwo) na polu walki, po�wi�cenie, szacunek i wierno�� wobec towarzyszy broni. Pokaza�a te� niszczycielsk� si�� wojny, jej brutalno�� i konsekwencje – niestety, obecnie mo�emy je ogl�da� „na �ywo” i wiemy, �e nic nie jest przesad�… Ale mamy tu te� nadziej� – �e zawsze znajd� si� ludzie przyzwoici, wierni, uczciwi, szlachetni. I nawet, je�li b�d� musieli �y� w ukryciu – to mo�e kiedy� nadejdzie ich czas, kiedy to w�a�nie tacy jak oni zbuduj� nowy �wiat…

Ksi��ki Roku 2023 - propozycje dla m�odych czytelnik�w

Do szczeg�lnie niezwyk�ych miejsc nale�y ulica Pazurkowa, gdzie wci�� bardzo wiele si� dzieje. W nale��cym do serii�Ulica Pazurkowa nagrodzonym przez juror�w jako najlepsza ksi��ka dla najm�odszych czwartym ju� tomie przyg�d sympatycznych bohater�w na czytelnika czeka nie lada wyzwanie. Tym razem Zaklinacz kot�w (Wydawnictwo Bis) poka�e, na co go sta�.

Opowie�� o przyjacio�ach z ulicy Pazurkowej skierowana zosta�a do uczni�w m�odszych klas szko�y podstawowej. Dzieci uciesz� si� ze spotkania psio-kocio-ludzkich bohater�w, kt�rych przecie� doskonale znaj� z poprzednich trzech tomik�w serii: bior�c wraz z nimi udzia� w zakrojonej na szerok� skal� akcji ratuj�cej uwi�zione na wysoko�ci koty, b�d� si� znakomicie bawi�.

Mn�stwo opisanych przez autork� sytuacji oraz zachowa� (w szkole, w domu i na podw�rku) stanowi okazj� dla rodzic�w, kt�rzy w rozmowach z dzie�mi b�d� mogli om�wi� zagadnienia relacji kole�e�skich, wsp�dzia�ania w grupie oraz pomocy udzielanej innym. Pouczaj�c� tre�� historyjki wzmagaj� sympatyczne, kolorowe, ca�ostronicowe ilustracje autorstwa Katarzyny Zieli�skiej, natomiast wewn�trzne strony ok�adki prezentuj� zwielokrotnione grafiki ukrywaj�cych si� w�r�d wierzbowych ga��zek kociak�w. Wa�ne s� te�: du�y format ksi��ki, twarda ok�adka, sztywne kartki i powi�kszone odst�py mi�dzy linijkami. Publikacja Wydawnictwa Bis uczy i bawi. Jest wi�c warta uwagi.

Powszechnie wiadomo, �e najlepszym sposobem wspierania rozwoju dzieci�cej osobowo�ci s� bajki, ba�nie oraz legendy. Bawi� i ucz�, a obecny w nich zwi�zek z wydarzeniami magicznymi sprawia, �e wyobra�nia zostaje wzbogacona o nowe doznania. Wszystkie te cechy posiada nale��ca do serii�Ziarenka piasku�ksi��ka�Emilka i potwory z legend, kt�ra otrzyma�a nagrod� internaut�w w kategorii „dla najm�odszych".��

Historyjka, jak� Kamila Stokowska opowiedzia�a na �amach publikacji Wydawnictwa Lemoniada, jest lekka i zabawna. W pouczaj�c� tre�� wplecione zosta�y mityczne postaci, znane czytelnikowi z edukacji przedszkolnej i szkolnej (Bazyliszek, Syrenka Warszawska, �mij Lubelski, Smok Wawelski). Oko przyci�gaj� zabawne, du�e, wyra�ne, kolorowe ilustracje autorstwa Marty Grabowskiej. Wielobarwna, r�norodna pod wzgl�dem wielko�ci oraz kroju czcionka, dotycz�c pojedynczych liter, sylab, s��w lub fragment�w zda�, skupia uwag� na poszczeg�lnych detalach historyjki. Strony z tekstem oddzielaj� kartki z zadaniami do wykonania (poszukaj, narysuj, pokoloruj, przyklej, zaznacz, uzupe�nij, stw�rz), ka�de z zada� zosta�o opatrzone ikonk� z odpowiednim znaczkiem (niekt�re fragmenty tekstu ko�cz� ciekawostki oraz polecenia). Zamieszczona na ko�cu�Europejska mapa potwor�w�posiada legend� do uzupe�nienia. Rozk�adane skrzyde�ka ok�adki mieszcz� wielkoformatowy wizerunek potwora (wraz z jego cechami charakterystycznymi) oraz miejsce na osobiste notatki.

Si�gaj�c po ksi��k�Emilka i potwory z legend, czytelnik z pewno�ci� nie b�dzie zawiedziony. Mo�e i jemu uda si� stworzy� legend� o mi�ym potworze?

Ma�gorzata Starosta zna si� chyba na magii, bo w nagrodzonej przez juror�w w kategorii „dla starszych dzieci" ksi��ce �Godzina czar�w (Wydawnictwo Dwukropek) z �atwo�ci� wci�ga czytelnika w �wiat, gdzie legendy zakl�te na kartach starych ksi�g okazuj� si� �ywe i tylko czekaj� na moment, a� pojawi si� kto�, kto b�dzie m�g� rozwik�a� zagadk�. G��wna bohaterka, Nina, pocz�tkowo nie wie, �e wszystkie niezwyk�e wydarzenia, jakie maj� miejsce w domu, nie s� wcale przypadkowe. Z zaci�ciem godnym Sherlocka Holmesa rusza wi�c �ladem wskaz�wek. Z rozdzia�u na rozdzia� emocje rosn�!

Godzina czar�w urzeka nie tylko �wietnie skonstruowan� histori�, ale te� kreacjami bohater�w.�Mi�o�nicy takich seriali jak�Wednesday czy Sabrina, nastoletnia czarownica�od razu poczuj�, jak otula ich niesamowity klimat magii, jesiennej zawieruchy, a – przede wszystkim – zapach starych ksi��ek. Od tej powie�ci bij� ciep�o i rado��. Mo�na na chwil� wej��, tak jak Nina, do innego �wiata, w kt�rym cho� dziej� si� czasem rzeczy niepokoj�ce i straszne, to jednak wiemy, �e ostatecznie wszystko musi znale�� sw�j szcz�liwy fina�. Ale czy aby na pewno? Zaskakuj�ce zako�czenie�Godziny czar�w�sprawia, �e nic nie jest oczywiste!

Powie�� Ma�gorzaty Starosty poleci� warto czytelnikom w ka�dy wieku. Ta ksi��ka rozpala wyobra�ni�, odwo�uje si� do sympatii z dzieci�stwa (czary! Harry Potter!), ujmuje te� lekk� narracj� i poczuciem humoru.

Nagrodzona przez internaut�w w�r�d propozycji dla starszych dzieci�Duma i uprzedzenie (Zielona Sowa) to adaptacja klasycznej powie�ci Jane Austen, skondensowana i dostosowana do oczekiwa� wsp�czesnych m�odych czytelnik�w.�

Napisan� w konwencji romansu, pe�n� humoru spo�eczno-obyczajow� powie�� czyta si� szybko, lekko i przyjemnie. Barwny j�zyk przekazu rozbudza wyobra�ni�, nie tylko przenosz�c czytelnika w ol�niewaj�cy �wiat bal�w oraz wiejskich rezydencji, ale r�wnie� umo�liwiaj�c mu w�dr�wki po bezludnych wzg�rzach, malowniczych dolinach, g�stych sosnowych lasach i �owiskach obfituj�cych w poka�ne pstr�gi. �atwo wyobrazi� sobie barwnie opisywane miejsca, uczestnicz�c tym samym w nieoczekiwanych wydarzeniach. �atwo zrozumie� spos�b my�lenia oraz zachowania bohater�w �yj�cych w czasach, gdy presti� kobiety zale�a� wy��cznie od posiadania m�a, a o zam��p�j�ciu nie decydowa�y uczucia, gdy pieni�dz odgrywa� zasadnicz� rol�, za� pozycja spo�eczna mia�a niebagatelne znaczenie (zamieszczona na ko�cu ksi��ki notka pokazuje �wiat w 1813 roku: gdzie ludzie �yli, jak ubiera�y si� kobiety, a jak m�czy�ni, jak ludzie podr�owali).

Nagrod� jury w kategorii dla m�odzie�y otrzyma�a powie�� Holly Jackson Grzeczna dziewczynka musi zgin��. To ostatni, trzeci tom serii Przewodnik po zbrodni wed�ug grzecznej dziewczynki (Books4YA). Tym razem to g��wna bohaterka, Pippa, staje si� celem atak�w stalkera. Podgl�dacza, kt�ry zdaje si� zna� ka�dy jej ruch, krok i zamiar. Grozy dope�niaj� z�owieszcze wiadomo�ci "kto b�dzie ci� szuka�, kiedy sama zaginiesz?". Czy i tym razem Pippie uda si� doprowadzi� �ledztwo do ko�ca, skoro sama staje si� jego ofiar�?

Fina� serii okazuje si� co najmniej r�wnie wci�gaj�cy, jak poprzednie tomy, akcja p�ynie dynamicznie, a opisywane wydarzenia zmieniaj� si� jak w kalejdoskopie.

Grzeczna dziewczynka musi zgin�� to powie��, od kt�rej nie spos�b si� oderwa�. To powie��, kt�rej niemal nie spos�b od�o�y� na p�k� przed poznaniem fina�u tej historii. Najwi�ksze atuty ksi��ki to dynamiczna akcja, bardzo wiarygodni bohaterowie i zaskakuj�ca intryga z wieloma niespodziewanymi zwrotami akcji. Fina� z pewno�ci� usatysfakcjonuje wszystkich mi�o�nik�w serii.

Nagrodzona przez internaut�w w kategorii dla m�odzie�y powie�� Elizy Mikulskiej�Pani bibliotekarka na tropie pokazuje, jak bardzo ekscytuj�ce mog� by� czekaj�ce nas wyzwania.

Publikacja�Wydawnictwa Lucky przeznaczona jest dla m�odych czytelnik�w. Wartka akcja oraz spora dawka emocji skutecznie przykuwaj� uwag�. Czarno-bia�e ilustracje autorstwa Natalii Mikulskiej u�atwiaj� czytelnikowi w��czenie si� w akcj� ratowania miasteczka. W kryminaln� tre�� sprawnie wplecione zosta�y trafne spostrze�enia, proste wyja�nienia, �yciowe rady, pytania dotycz�ce konkretnych zachowa�, a tak�e wiadomo�ci z zakresu biologii i fizyki. Pokazuj�c moc przyja�ni, �yczliwo�ci, wzajemnego zrozumienia oraz dobrych relacji mi�dzyludzkich, kt�rymi to warto�ciami Eliza Mikulska przeplata w�tki detektywistyczne, Pani bibliotekarka na tropie zabiera czytelnika w podr� pe�n� przyg�d. A wra�e� nie brakuje.

To ju� wszystkie publikacje nagrodzone w plebiscycie „Ksi��ki Roku 2023". Ze zg�oszonymi tytu�ami zapozna� si� mo�na na stronie internetowej plebiscytu, natomiast recenzje bior�cych udzia� w konkursie ksi��ek, ich fragmenty, a tak�e obszerne opinie czytelnik�w znajdziecie, oczywi�cie, w naszym serwisie. �

Tagi: literatura,