Separacja. L�k i z�o��
Tomasz Czub
W pierwszym tomie klasycznej trylogii Attachment and Loss (Przywi�zanie i strata) John Bowlby om�wi� teori� przywi�zania i wyja�ni�, w jaki spos�b wi�zi emocjonalne wytworzone na pocz�tku �ycia cz�owieka staj� si� podstaw� budowania relacji na jego dalszych etapach.
Drugi tom trylogii dotyczy problem�w zwi�zanych z l�kiem separacyjnym - dystresu wyst�puj�cego podczas separacji i cz�sto pojawiaj�cego si� w jej nast�pstwie l�ku. Bowlby omawia powi�zane z l�kiem zjawiska, w szczeg�lno�ci r�ne formy zachowa� uznawanych za wska�niki strachu oraz w�a�ciwo�ci sytuacji, kt�re powszechnie wywo�uj� strach. Podejmuje tak�e kwesti� r�nic w indywidualnej podatno�ci na strach i l�kowego przywi�zania.
W przygotowaniu znajduje si� Tom III, Strata, dotycz�cy problem�w zwi�zanych z �alem i �a�ob� oraz proces�w obronnych, kt�re mog� by� uruchamiane przez l�k i strat�.
***
Gdyby nie istnia�o tak wiele b��dnych przekona� na temat norm zachowania, jakich nale�y oczekiwa� od ma�ych dzieci, gdy pozostawia si� je, nawet na kr�tko, w obcym miejscu z obcymi lud�mi, nie trzeba by by�o tak wyczerpuj�co przedstawia� tych danych. A jednak b��dne przekonania nie ust�puj�, szczeg�lnie w�r�d os�b zajmuj�cych si� zawodowo wychowaniem dzieci. Raz po raz sugeruje si�, �e zdrowe, normalne dziecko nie powinno robi� zamieszania, gdy matka wyje�d�a, a je�li to robi, jest to oznak�, �e matka je rozpieszcza lub �e cierpi ono na jaki� patologiczny l�k. Nadzieja w tym, �e reakcje takie zostan� ujrzane w nowym i bardziej realistycznym �wietle, dzi�ki zrozumieniu naturalnego przebiegu rozwoju oraz funkcji zachowa� przywi�zaniowych.
***
Ot�, gdy tylko ma�e dziecko, kt�re mia�o wcze�niej sposobno�� wykszta�ci� przywi�zanie do figury matki, zostaje z ni� wbrew swej woli rozdzielone, przejawia ono dystres; je�li dodatkowo znajduje si� w nieznanym otoczeniu i pod opiek� zmieniaj�cych si� obcych ludzi, jego dystres prawdopodobnie b�dzie silniejszy. Zachowanie dziecka uk�ada si� w typow� sekwencj�. Najpierw dziecko energicznie protestuje i pr�buje wszelkimi dost�pnymi sposobami odzyska� matk�. P�niej zdaje si� rozpacza�, �e nie uda mu si� jej odzyska�, ale mimo to pozostaje skoncentrowane na niej i czujnie wypatruje jej powrotu. W ko�cu wydaje si�, �e traci zainteresowanie matk� i zaczyna si� od niej emocjonalnie od��cza�. Jednak, o ile okres separacji nie trwa zbyt d�ugo, dziecko nie pozostaje w stanie od��czenia w niesko�czono��. Pr�dzej czy p�niej, po ponownym spotkaniu z matk� jego przywi�zanie do niej na nowo od�ywa. Odt�d dziecko przez kilka dni lub tygodni, a czasami znacznie d�u�ej, nalega na przebywanie w pobli�u matki. Ponadto, gdy tylko podejrzewa, �e znowu j� straci, przejawia silny l�k.
Kiedy zaj��em si� badaniem problem�w teoretycznych wynikaj�cych z tych obserwacji, sta�o si� jasne, �e pierwszym krokiem musi by� wyra�niejsze zrozumienie wi�zi ��cz�cej dziecko z matk�. Potem stopniowo przekonywa�em si�, �e ka�da z trzech g��wnych faz reakcji ma�ego dziecka na separacj� jest zwi�zana z takim lub innym centralnym zagadnieniem teorii psychoanalitycznej. I tak, faza protestu, jak si� okazuje, porusza problem l�ku separacyjnego; rozpacz - �alu i �a�oby; od��czenie - obrony. Zgodnie z wysuni�t� w�wczas tez�, te trzy rodzaje reakcji - l�k separacyjny, �al i �a�oba oraz obrona - to fazy pewnego jednolitego procesu i tylko w�wczas, gdy tak si� je traktuje, mo�liwe jest uchwycenie ich prawdziwego znaczenia.
Informacje dodatkowe o Separacja. L�k i z�o��:
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Data wydania: 2024-08-12
Kategoria: Medycyna i zdrowie
ISBN:
Liczba stron: 460
Tytu� orygina�u: Separation. Anxiety and Anger
