Ol�nienie
Poul Anderson

POPKulturowy Kocio�ek:

Ol�nienie to powie�� science fiction, kt�ra zadebiutowa�a w 1954 roku i z biegiem lat sta�a si� jednym z przedstawicieli klasyki gatunku. Ksi��ka bada konsekwencje wspomnianego wydarzenia, w kt�rym poziom inteligencji wszystkich organizm�w na Ziemi dramatycznie wzrasta. Autor skupia si� na grupie kilku postaci, kt�re zostaj� uwik�ane w to bezprecedensowe zjawisko i musz� poradzi� sobie ze spo�ecznymi i etycznymi konsekwencjami �wiata, w kt�rym wszystkie stworzenia nagle sta�y si� znacznie m�drzejsze.

Tytu� ten mocno wyr�nia si� na tle licznej konkurencji. Tak naprawd� owe dzie�o nale�a�oby traktowa� w kategoriach eksperymentu my�lowego z segmentu „co by by�o gdyby”? Zamys� autora by� i ci�gle jest ciekawy, potrafi by� r�wnie� na sw�j spos�b anga�uj�cy. Tre�ci zawarte w ksi��ce w g��wnej mierze maj� wymusi� na czytelniku g��bsz� refleksj� nad tym, jak zmieni�aby si� nasza planeta, gdyby wszyscy byli geniuszami. Powie�� porusza tak�e bardziej filozoficzne pytania dotycz�ce natury inteligencji i relacji mi�dzy cz�owiekiem a �wiatem przyrody. Przewracaj�c kolejne kartki rodzi si� pytania o to, co to znaczy by� „inteligentnym” i czy w�a�ciwe jest stawianie si� cz�owieka ponad innymi gatunkami.

Wyrazisty naukowy charakter dzie�a sprawia jednak, �e nie jest to pozycja dla ka�dego mi�o�nika sci-fi. Je�li kto� liczy na porywaj�c� fabu�� z mas� zaskakuj�cych zwrot�w akcji, to b�dzie zawiedziony. Tytu� ma ponadto r�wnie� pewne zauwa�alne wady. Po pierwsze mamy tu do czynienia z bardzo przeci�tnymi bohaterami. Postacie, kt�rych losy �ledzimy, s� mocno nijakie, niesympatyczne i w og�le nie zapadaj� czytelnikowi w pami��. Po drugie nie ka�demu wsp�czesnemu odbiorcy spodobaj� si� zaprezentowane tu aspekty obyczajowe. Ksi��ka zosta�a napisana w latach 50-tych, kiedy to spo�ecze�stwa funkcjonowa�y na zupe�nie innych nieakceptowalnych dzi� zasadach. Po trzecie niekt�re z wniosk�w autora s� mocno naci�gane (ocena subiektywna). Powi�zanie inteligencji z wykonywan� prac� (fizyczna/naukowa) jest moim zdaniem b��dne. Kto� kiedy� napisa� m�dre s�owa, �e po�r�d os�b z tytu�ami naukowymi odsetek debili jest wi�kszy ni� w reszcie spo�ecze�stwa....

"Ol�nienie" to kolejna ksi��ka z serii Wehiku� czasu, kt�r� uda�o mi si� przeczyta� w ostatnim czasie.

Cho� niestety ok�adka odstrasza, to tre�� okaza�a si� szczeg�lnie interesuj�ca! Autor przedstawia nam swoj� wizj� o tym, co by si� sta�o z ludzko�ci�, gdyby og�lny poziom jej inteligencji oraz zwierz�t, wzr�s� znacz�co.

W�r�d niekt�rych zapanowa� chaos i parali� dotychczasowego trybu �ycia oraz przemys�u. Jedni wykorzystali nowy "dar" poprawiaj�c swoje �ycie lub dokonuj�c wybitnych odkry�. Dla innych ca�kowita zmiana �ycia na ziemi w spo�ecze�stwie, norm spo�ecznych itp. okaza�a si� zbyt du�ym ci�arem do ud�wigni�cia i doprowadzi�a do ob��du...

Uwielbiam czyta� tego typu rozwa�ania, jak zmieni si� podej�cie ludzi do �ycia oraz nauki, jakie kierunki zostan� obrane, jak to si� odbije na nauce, technologii, psychologii oraz zwyk�ym �yciu codziennym. Z tego powodu z du�ym zainteresowaniem czyta�am t� ksi��k� i uwa�am, �e jest ona naprawd� warta poznania.

Jednak, �eby nie by�o tak ca�kiem kolorowo, to dostrzeg�am te� par� drobnych minus�w, z wyj�tkiem projektu ok�adki 😅

Po pierwsze ksi��ka ma do�� sporo bohater�w, z kt�rych nie ka�dy dosta� wystarczaj�c� ilo�� miejsca i czasu, by w pe�ni i dog��bnie ukaza� jak wzrost inteligencji zmieni� ich �ycie. Niekt�re rzeczy mia�am wra�enie, �e nie zosta�y dostatecznie rozwini�te, brak im g��bi, czasem te� mia�am wra�enie, �e nie ka�dy w�tek dosta� w�a�ciwie doko�czony.

A druga rzecz, �ci�le ��cz�ca si� z pierwsz�, to zbyt ma�a ilo�� stron. W�a�nie przez ma�� obj�to��, nie by�o mo�liwo�ci przyjrze� si� odpowiednio ka�dej z postaci i ich sytuacji.

Nie mniej, ksi��k� czyta�am z wielk� ciekawo�ci� i zaanga�owaniem, wiele scen zrobi�o na mnie wra�enie i ciesz� si�, �e mia�am mo�liwo�� j� przeczyta�. Fanom tego typu powie�ci oczywi�cie polecam, a sama mam nadziej�, �e jeszcze trafi� na podobny tytu� i tematyk� 😁

"Ol�nienie" to powie�� autorstwa ameryka�skiego pisarza, zdobywcy wielu presti�owych nagr�d w tym Nebuli i Hugo, uznawana aktualnie za klasyk� gatunku. Poul Anderson tym samym wplasowa� si� na list� ksi��ek z cyklu Wehiku� czasu, wydawanym przez Dom Wydawniczy Rebis.

"Ol�nienie" po raz pierwszy opublikowano w roku 1954, a opowiada histori� Ziemi, kt�ra pewnego dnia wysz�a z kosmicznego pola spowalniaj�cego aktywno�� neuronow�. Ludzie oraz zwierz�ta raptownie wskoczyli na wy�szy poziom inteligencji, co spowodowa�o jeden wielki przewr�t. Ka�dy pragn�� robi� znacz�ce rzeczy, zajmowa� si� sprawami pobudzaj�cymi wyobra�nie czy kszta�tuj�cymi my�li.

Niestety, nie wszystkie jednostki potrafi�y poradzi� sobie z t� gwa�town� zmian�, co wywo�a�o szereg niefortunnych wydarze�, takich jak zwi�kszona aktywno�� sekt, za�amania psychiczne prowadz�ce do samob�jstw albo za�amanie systemu polityczno-gospodarczego, kt�ry nale�a�o zbudowa� na nowo.

Jak zwi�kszona wydajno�� neuron�w wp�ynie na odkrywanie nieznanych �cie�ek kosmosu? Co z lud�mi zagubionymi? Czy tak, jak nagle Ziemia wysz�a z wspomnianego pola, czy niespodziewanie wr�ci na w�asne miejsce?

"Ol�nienie" Poula Andersona to kr�tka powie�� rozpisana raptem na 216 stron, a mimo to jest bogata w wydarzenia, obfita w przer�ne przemy�lenia i sytuacje, nad kt�rymi duma si� przez pewien czas po sko�czeniu czytania. Mimo podejmowanego przez autora trudnego i skomplikowanego tematu zmian neuronowych, poruszania naukowych poj��, to styl i j�zyk jest na tyle przyst�pny, �e nawet laik z �atwo�ci� zrozumie poruszane w�tki.

Fabu�a nie nale�y do tych mocno dynamicznych. Owszem, akcja si� toczy, ale w�asnym, niespiesznym tempem. Co nie oznacza, �e wieje nud�. Ani troch�! "Ol�nienie" �ledzi si� z ogromnym zainteresowaniem, podobnie jak dalsze poczynania bohater�w oraz ich zmagania z pr�bami przej�cia do "normalno�ci".

Poul Anderson napisa� wyj�tkow� opowie��, ukazuj�c przy okazji jedn� z mo�liwo�ci, jak ludzko�� poradzi (lub nie poradzi) sobie z nag�ym wzrostem aktywno�ci neuronowej. "Ol�nienie" napisane jest z perspektyw kilku bohater�w: naukowca, gospodyni domowej czy niegdysiejszego, wioskowego g�upka, kt�ry aktualnie sta� si� "normalny" kiedy�, dzi�ki czemu historia zyskuje na warto�ci. Oczywi�cie, polecam i nie tylko fanom science-fiction.

Nie by�a to mo�e bardzo porywaj�ca lektura, ale sam pomys� na ksi��k� - doskona�y. Wyobra�my sobie, �e nagle wszystkie istoty na Ziemi do�wiadczy�y niebywa�ego skoku intelektualnego. Normalni ludzie stali si� geniuszami. Osoby op�nione - m�drymi. Zwierz�ta zaczynaj� my�le� logicznie. Cudowny �wiat? No w�a�nie - jak by wygl�da�o dalsze istnienie cz�owieka w takiej sytuacji? My�l�, �e na to pytanie autor da� znakomit� odpowied�. Je�li nawet nieprawdziw�, to zdecydowanie wiarygodn�.�

Mo�e nie do ko�ca pasowa� mi styl prowadzenia narracji, jednak nie by� z�y, mo�e nieco chaotyczny. Natomiast same idee - �wietne. W sumie wysz�a z tego dobra ksi��ka, kt�r� przeczyta�em z przyjemno�ci�.

NOWY POTENCJA� INTELEKTUALNY

�

Czy ,,Ol�nienie" ol�niewa? Po siedmiu dekadach, jakie min�y od jej publikacji pewnie nie tak bardzo, jak w chwili debiutu, jednak wra�enie nadal robi. Co doceniam tym bardziej, �e jednak z proz� Andersona nie zawsze by�o mi po drodze. A tu prosz�, kawa� �wietnej lektury, kt�ra serio do mnie przem�wi�a i okaza�a si� warta poznania. No i pokaza�a mi dlaczego ten go�� to taki klasyk i czemu jego literatura jest tak ceniona.

�

Niegdy� Ziemia wesz�a w kosmiczne pole spowalniaj�ce aktywno�� neuronow�. Skutki tego by�y i�cie katastrofalne. Teraz nagle wydostaje si� z niego i wszystko zaczyna si� zmienia�, a ca�e �ycie na niej w jednej chwili zyskuje niesamowity potencja� intelektualny. Co od teraz czeka nasz �wiat?

�

�

https://ksiazkarniablog.blogspot.com/2023/06/olsnienie-poul-anderson.html