Dziewczynka z walizki
David Serrano Blanquer

"Trzeba czasu, by wydoby� na �wiat�o dzienne to, co zosta�o wymazane."

Spodoba� mi si� sposób przybli�ania historii dwóch sióstr rozdzielonych na sze��dziesi�t pi�� lat przez dramatyczne �wiadectwa przesz�o�ci, prawo do u�o�enia �ycia na nowo, oraz tajemnice zanikaj�ce w ludzkiej pami�ci. Narracja nieszablonowo prowadzi czytelnika po opowie�ci, uwzgl�dniaj�c nie tylko fakty, niesamowit� porcj� emocji, lecz równie� przemy�lenia autora. Szersza perspektywa nadaje g��bi, powoduje, �e zapoznaj�c si� z �yciorysami sióstr, natychmiast przywo�ujemy w my�lach podobne scenariusze ludzkich losów, dotkni�tych przez wydarzenia drugiej wojny �wiatowej, wype�nione trudnymi do opisania tragediami i niedol�, ale równie� �utem szcz�cia i dobroci� innych.

Zgrabnie czyta�o si� biografi�, anga�owa�a od pierwszej do ostatniej strony, poddawa�a te� materia� do ogólnych refleksji o �yciu i ludzkiej naturze. Na ile nieodwracalne s� naznaczenia przez piek�o getta, nieuzasadnione prze�ladowania, wyniszczaj�ce tortury, koncentracyjne obozy i �mier� bliskich? Czasem mia�o si� wra�enie powtórze�, jakby autor nie do ko�ca wierzy�, �e czytelnik uchwyci podawane przes�anie, jednak mia�o to swój urok i powab. Troch� zgrzytu wdar�o si� w odbiór ksi��ki, kiedy autor dzieli si� spostrze�eniami, �e polski naród niedostatecznie eksponuje pami�� zag�ady �ydów dokonanej przez niemieckiego okupanta, a nawet zaciera wszelkie wspomnienia o obozie, z takimi opiniami pozwol� sobie kategorycznie nie zgodzi� si�.

O�miomiesi�czna chora dziewczynka zostaje wyniesiona w sanitarnej torbie z warszawskiego getta przez m�odziutk� Iren� Sendlerow�. Z nara�eniem �ycia i ciep�� mi�o�ci� opiekuje si� ni� przez pi�� wojennych lat wielodzietna rodzina �l�zaków. Pó�niej Stefcia oddana zostaje w r�ce siostry jej matki i emigruje z now� opiekunk� do Urugwaju. Od tej chwili wszelkie �lady zacieraj� si�, nikt nie odpowiada na listy i pro�by o kontakt. Ale dziecko nie zostaje zapomniane, wci�� pojawia si� we wspomnieniach �l�zaków, za� �wiadectwa chwilowej obecno�ci Stefci w rodzinie przekazywane s� z pokolenia na pokolenie. Jak wiele znaczy zachowanie pami�ci, rozdarcie duszy, wyrwanie z biologicznych korzeni, kszta�towanie osobowo�ci, odkrywanie to�samo�ci, pragnienie poznania i akceptacji siebie, obarczone walk� o �ycie, strachem i niepewno�ci�?

bookendorfina.pl

S� takie historie, które przejmuj� bardziej ni� inne. Docieraj� do ka�dego nerwu, spinaj� mi�nie, rozlu�niaj�c je dopiero na ostatnich stronach. W�ród wielu czytanych przeze mnie ksi��ek, niezwykle ró�nych gatunkowo, coraz cz�ciej sp�dzam czas z literatur�, która za swój g�ówny temat obra�a losy Polaków i �ydów w czasie drugiej wojny �wiatowej. Przy ka�dej rocznicy zwi�zanej z tym okrutnym dla Polski czasem widzimy i s�yszymy o ludzkich tragediach. Szczerze? To ju� mi si� przejad�o. Jednak nie mog� sobie zarzuci� oboj�tno�ci i braku wra�liwo�ci. Mój przesyt wynika z tego, �e to ci�gle te same historie, te same twarze i te same nazwiska lub pseudonimy. Dlatego si�gam po ksi��ki, które przybli�aj� mi historie nieopowiedziane. A nawet, je�li opowiedziane gdzie� kiedy�, to zupe�nie mi nieznane.

Mamy rok Ireny Sendlerowej. Ta kobieta to jeden z najlepszych przyk�adów odwagi, ludzkiego mi�osierdzia i mi�o�ci. To bohaterka, jakich we wspó�czesnych czasach ze �wiec� szuka�. Jej bezinteresowno�� i ca�kowite oddanie drugiemu cz�owiekowi jest czym�, czego nawet trudno oczekiwa� od ludzi. Sendlerowa sta�a si� bohaterk� wielu publikacji – nic dziwnego, wszak zmar�a stosunkowo niedawno, wi�c mo�na by�o z tak zwanej „pierwszej r�ki” dowiedzie� si� o kulisach dzia�a� Rady Pomocy �ydom (�egoty). „Jolanta” (bo taki mia�a pseudonim) pojawi�a si� równie� w najnowszej ksi��ce Davida Serrano Blanquera „Dziewczynka z walizki”.

Tytu�owa dziewczynka to Giza Alterwajn, aktualnie mieszkaj�ca w Urugwaju starsza kobieta, która jako pó�toraroczne dziecko zosta�a wyniesiona w piel�gniarskiej torbie z warszawskiego getta przez wspomnian� Sendlerow�, a nast�pnie umieszczona w rodzinie �l�zaków, którzy zaopiekowali si� dziewczynk� jak w�asn� córk�. Niestety, Giza nie zachowa�a �adnych wspomnie� z tamtego okresu, a po Powstaniu Warszawskim zosta�a zabrana przez rodzin� swoich biologicznych rodziców do Ameryki Po�udniowej, trac�c zupe�nie kontakt ze swoim przybranym rodze�stwem. Po wielu latach odnajduje j� David Serrano Blanquer, pisarz i re�yser, który postanawia zg��bi� histori� �ydowskiej dziewczynki i w miar� mo�liwo�ci odtworzy� jej �ycie. Czy mu si� to uda? Czy uda mu si� po��czy� fakty i dotrze� do  kogokolwiek z rodziny �l�zaków?

Musz� przyzna�, �e opis tej ksi��ki niezmiernie mnie zaciekawi�. Czytanie o takich historiach ze �wiadomo�ci�, �e ich bohaterowie �yj� i prawdziwie o nich opowiedzieli, sprawia mi podwójn� satysfakcj�. Po „Dziewczynce z walizki” oczekiwa�am bardzo du�o i mo�e w�a�nie zbyt wygórowane wymagania spowodowa�y, �e nie do ko�ca odnalaz�am si� w tym reporta�u.

Dzisiejsza m�odzie� powiedzia�aby, �e Blanquer bardzo si� t� histori� „nakr�ci�” i – o ile dobrze rozumiem to sformu�owanie – przyzna�abym im racj�. Tak mocno wszed� w temat, �e w pewnym momencie odnios�am wra�enie, �e jego jest w tej ksi��ce wi�cej ni� tych, o których ja pragn�am czyta�. Autor zabra� mi Giz�, przej�� ca�kowicie dowodzenie, nie pozwalaj�c mi dotkn�� tej, która ocala�a z warszawskiego getta. To j� chcia�am pozna�. Niewiele obchodzi� mnie Blanquer, a mia�am wra�enie, �e jego emocje zdominowa�y lektur�. Nie dalej jak kilka tygodni temu Micha� Wójcik swoj� „Baronówn�” udowodni�, �e mo�na pisa� reporta�, uwzgl�dniaj�c w nim swoje emocje i wewn�trzne rozterki. Jednak trzeba zachowa� pewien umiar, nie zapominaj�c, kto jest g�ównym bohaterem.

Pomimo tego, �e sam Blanquer mnie nie porwa�, to jednak histori� Gizy uwa�am za niezwykle ciekaw�. W tej kwestii zgadzamy si� z autorem, wszak nakr�ci� na ten temat dwa filmy. To kolejne przemilczane �ycie, o którym nale�y mówi�. Bardzo si� ciesz�, �e coraz cz�ciej znajduj� si� �mia�kowie, którzy próbuj� przybli�y� nam okrutne czasy poprzez �wiadectwa ludzi, a nie tylko za pomoc� kolejnych opracowa� historycznych. To jedyny sposób, �eby�my nie zapomnieli.

Autor ma u mnie dwa minusy, kt�re cho� ksi��ka, a raczej jej g��wna cz��, mnie zachwyci�a, sprawi�y, i� moja ocena jest ni�sza ni� gdybym w pewnym momencie podczas czytania, nie pomy�la�a nic s stylu "go�ciu - oj, minusik za to niefajnie zdanie". To tak w ramach wst�pu. ?

�

Cho� lektura nie jest podzielona na cz�ci to podczas jej czytania mo�emy je zauwa�y�. Bowiem, jak dla mnie, ksi��ka dzieli si� na:

? d�ugi wst�p, kt�ry do historii tytu�owej dziewczynki nic nie wznosi. Jedynie poznajemy du�o refleksji autora, przez kt�re warto si� przem�cza�;

? historii poznanej z punktu widzenia bohaterki. Nadal narratorem jej autor, lecz przedstawia histori� Gizy w taki spos�b, jaki ona j� zna�a. To by�a dobra cz��;

? historii starszej pani z Polski. Historii, przy kt�rej kilkakrotnie si� wzruszy�am.�

�

Na plus, �e autor potrafi� je�dzi� po �wiecie, by zweryfikowa� t� histori�, �e chcia�o mu si� jecha� do Polski i zobaczy� na w�asne oczy miejsca, o kt�rych mu Giza opowiada�a.

�

Zdj�cia r�wnie� s� mi�ym zaskoczeniem. Dzi�ki nim wiem jak wygl�da Giza, Danuta oraz zobaczy�am miejsca, kt�re i autor w ramach po��dania �ladami Gizy, zobaczy�.

�

Na minus, �e autor w pewnym momencie przedstawi� swoje odczucia, kt�re nie by�y zgodne z prawd�, a przez te odczucia �le oceni� Polak�w i ich stosunku do wydarze� z przesz�o�ci. Nie do ko�ca te� rozumiem jak autor wyobra�a sobie, by Polacy piel�gnowali przesz�o��, skoro robi� to nie tak.�

�

Og�lnie warto pozna� t� ksi��k� i dowiedzie� si�, co spotka�o Giz� i Danut�. I cho� na pewno mo�na by znale�� podobne historie, to jednak wed�ug mnie ka�dy wojenny los ludzi jest warty przeczytania.�

�

Zreszt�, mi�o te� pozna� inny punkt widzenia. Zobaczy�, co dany reporter my�li o historii, kt�r� pozna�, losach, kt�re by�y tak niezwyk�e.

�

Polecam ?�

To jedna z tych ksi��ek, przy kt�rych si� wzruszy�am. Przy kt�rej �zy polecia�y...�

Giza, która jako niemowl� zosta�a  wyniesiona z warszawskiego getta trafia do polskiej wielodzietnej rodziny �l�zaków, którzy pokochali j�  jak w�asne dziecko. Jako jedyna  prze�ywa piek�om wojny gdy� jej rodzice gin� w obozach koncentracyjnych. Po wojnie siedmioletni� Giz� odbiera rodzina  i wyje�d�aj� do Urugwaju. Nowy �wiat, j�zyk, kultura. Wielkie osamotnienie, smutek, ale Giza nigdy nie zadaje pyta� i nie stwarza problemów. Rodzina z Polski szuka kontaktu z Giz� przez wiele lat.
Po 65 latach dochodzi do spotkania w Polsce z Danut� najstarsz� z córek rodziny �l�zaków. Wzruszaj�ca, przepi�kna  historia, która opowiada o �yciu niezwyk�ych ludzi i okrucie�stwie wojny. Jedyny minus to sposób przedstawienia - w typowo dokumentalny sposób.

Ch�tnie bym po ni� si�gna� i przeczyta�