Ciemny las
Liu Cixin

"Jedyn� sta�� w �wiecie ogromnej zmiany jest szybki up�yw czasu."

Ju� pierwszy tom "Problem trzech cia�" spotka� si� z entuzjastycznym odbiorem, ale to w drugim poczu�am si� jeszcze bardziej swobodnie i naturalnie. Naukowy klimat powie�ci wci�ga niesamowicie, fantastyka w takim wydaniu sprawia wiele przyjemno�ci, podkr�ca wyobra�ni�, sk�ania do g��bokich refleksji, podsuwa ró�norodne zagadnienia, którym warto dociekliwie i krytycznie przyjrze� si�. Forma dokszta�cania si�, zdobywania wiedzy, tak�e z odleg�ych codziennym zainteresowaniom dziedzin nauki, oraz wyrabiania badawczego �wiatopogl�du.

Matematyka, fizyka, astronomia, informatyka, chemia, biologia, neurologia, filozofia, psychologia, socjologia, oraz ich specjalizacje, regu�y, procesy i zastosowania. Wszystko przedstawione w drobiazgowej, wnikliwej i precyzyjnej ods�onie, jednak zrozumia�ej, klarownej i komunikatywnej. Swobodnie pod��a si� za zamys�ami autora, �ledzi ze zrozumieniem t�o przebiegu akcji, poznaje uzasadnienia podstaw zachowa� pojedynczych ludzi, grup, zbiorowo�ci, zrzesze� i organizacji mi�dzynarodowych, a tak�e ruchy powstaj�ce na rzecz technologii uspo�ecznionej.

Wspó�czesne trendy zajmuj�ce uczonych, stymuluj�ce rozwój cywilizacji, znajduj�ce prze�o�enie w codziennym �yciu. Wydaje si�, �e to jedyne rozs�dne wyj�cie w przypadku przewidywanego ataku obcej cywilizacji na Ziemi� maj�cego nast�pi� za czterysta lat. Ale czego mo�na dokona�, kiedy przewa�aj�cy si�� wrogo usposobieni kosmici s� w stanie pozyska� ka�d� informacj� z naszej planety, z wyj�tkiem ingerencji w my�li cz�owieka? Obserwujemy jak powstaje i rozwija si� daj�ca nadziej� idea "wpatruj�cych si� w �cian�", a tak�e ich negatywów "burzycieli �ciany".

Tajne zamys�y i koncepcje zamkni�te w umy�le czwórki misternie wyselekcjonowanych osób. Patrzymy na intensywne starania zmierzaj�ce do opracowania planów daj�cych cho�by cie� szansy na wygran� w walce z Trisolariami. Frapuj�co przedstawiono aspekt poj�cia nieprzyjaciela, definicji wroga, perspektyw zjednoczenia mieszka�ców Ziemi, dostrze�enia prawdopodobnych szans i umiej�tno�ci ich wykorzystania. Ci�g niepowodze�, kl�ski, pora�ek i dyskredytacji, po których trzeba si� natychmiast podnie�� i usilnie dzia�a� dalej.

Wiara kontra defetyzm, pragni�cie przyst�pienia do bitwy kontra eskapizm, teorie wojny kontra pacyfizm, nacjonalizm kontra globalny patriotyzm. Presja czasu nasilaj�ca si� z ka�dym dziesi�cioleciem. Roszady na politycznej i gospodarczej mapie �wiata, zmiany poj�cia rodziny i stylu bliskich relacji mi�dzyludzkich, przewarto�ciowanie hierarchii �yciowych priorytetów, nowe terminy bogactwa, szcz�cia i spe�nienia. Mnóstwo interesuj�cych zagadnie� do przemy�le� i rozstrzygni��. Czy� najwi�ksz� przeszkod� dla przetrwania ludzko�ci nie jest ona sama?

Zaskakuj�ce zwroty akcji, nag�e konwersje scenariuszy zdarze�, niespodziewane przeobra�enia losów powie�ciowych postaci. Ksi��ka frapuj�co trzyma w napi�ciu, kryzys trisolaria�ski nakr�ca si�, rodzaj ludzki boryka si� z wieloma problemami, anga�uje si� w realizacj� programu obrony, próbuje sprosta� wyzwaniu skorelowania forteli strategicznych i taktycznych z post�pem technicznym, odpowiedniego komunikowania si� spo�eczno�ci wojskowej, naukowej i politycznej.

Ambitna fantastyka, wysokiego poziomu, dopracowana niemal w ka�dym detalu, nios�ca wiele przes�a�, stanowi�ca mistrzowskie odzwierciedlenie spo�ecznych relacji i potwierdzaj�ca dog��bn� znajomo�� natury cz�owieka. Wyró�nia si� na tle innych podobnych propozycji czytelniczych. Zarówno koncepcje fabu�y, jak i styl pisania autora, przekonuj�. P�ynna narracja, przejrzysty j�zyk, maksimum tre�ci, satysfakcjonuj�ce i inspiruj�ce spotkanie z ksi��k�.

bookendorfina.pl

ZIEMIA W CIENIU INWAZJI

„Ciemny las” to zdecydowanie najbardziej wyczekiwana przeze mnie powie�� Science Fiction ostatnich lat. Wszystko za spraw� rewelacyjne cz�ci pierwszej, „Problemu trzech cia�”, który zachwyci� mnie jak �adna inna ksi��ka z tego gatunku od bardzo dawna. W ko�cu by�o to dzie�o nieszablonowe, ambitne, wci�gaj�ce, znakomicie pomy�lane i poprowadzone, a na dodatek �wietnie napisane. I taki te� jest ci�g dalszy, który w�a�nie pojawi� si� na ksi�garskich pó�kach.

Co by� zrobi�, gdyby ten �wiat czeka�a kosmiczna inwazja? To pytanie zadaje sobie mnóstwo osób, bo cho� czasu do tego zdarzenia jest ca�e mnóstwo – zaawansowana technologicznie rasa przyb�dzie na nasz� planet� za czterysta lat – ju� teraz pojawiaj� si� zwi�zane z tym problemy, którym trzeba zaradzi�. A jak to w takich sytuacjach bywa, ludzko�� jest gotowa chwali� si� wszelkimi dokonaniami na tym polu – tak�e tymi, które dalekie s� za uznanie je za zwyci�stwo. Jakby tego by�o ma�o, w�ród Ziemian pojawili si� zwolennicy kosmitów, którzy utworzyli Ruch na rzecz Ziemskiej Trisolaris i chocia� uda�o si� ich pokona�, wci�� istniej� niedobitki dzia�aj�ce na szkod� w�asnej rasy i planety. A przecie� ju� samo zagro�enie ze strony obcych, którzy za pomoc� sofonów poznali wszelk� wiedz� ludzko�ci jest wystarczaj�co du�ym problemem. Na szcz�cie jest w tym tunelu pewne �wiate�ko – kosmici nie potrafi� czyta� w naszych g�owach. Ludzki umys� pozostaje dla nich zagadk�, wi�c to on staje si� ostatnim bastionem na tym polu i szans� na opracowanie planów i strategii, jakie mog� zagwarantowa� szans� na zwyci�stwo…

„Problem trzech cia�” zachwyci� mnie wieloma rzeczami. Zaczynaj�c od tych najbardziej oczywistych, czyli przekonuj�cej wizji, niesamowitego klimatu i popisu wyobra�ni autora, na detalach technicznych typu rozk�ad akcentów gatunkowych ko�cz�c. Powie�� porywa�a od samego pocz�tku, ale co ciekawe nie tyle sama fantastyczn� stron� przedstawionych wydarze�, ta rozwija�a si� bowiem bardzo powoli, co wspaniale poprowadzon� cz�ci� obyczajow�. Przekonuj�ce postacie, fascynuj�ce, totalitarno-rewolucyjne t�o, rewelacyjny styl, jakim pos�ugiwa� si� autor, niby lekki, �atwy w odbiorze i bardzo przyjemny, ale zarazem pe�ny i tre�ciwy, niezwyk�o�� ws�czaj�ca si� leniwie w zwyczajne �ycie i wreszcie elementy SF. Elementy potrafi�ce by� zarówno subtelne, jak i epickie, imponuj�ce i przekonuj�ce.

Powtarzam to, bo wszystkie powy�sze komplementy �mia�o mog� przytoczy� w przypadku „Ciemnego lasu”. Oczywi�cie tym razem nie ma ju� miejsca na powolne wprowadzanie do wszystkiego, znajdujemy si� bowiem w samym �rodku wydarze�, ale przecie� strona obyczajowa nie znikn�a. Wi�cej pojawia si� natomiast elementów satyrycznych – a mo�e s� one po prostu lepiej widoczne? A� dziw, �e dzie�o tego typu powsta�o w Chinach, pod okiem cenzury. Ale nie dziwi jedno: gor�ce przyj�cie z jakim spotka�a si� ta trylogia. Wszelkie komplementy, jakie pad�y na jej temat s� w pe�ni zas�u�one.

Je�li wi�c jeszcze nie znacie dzie�a Cixin Liu, a cenicie dobr�, ambitn� fantastyk�, nadróbcie ten b��d jak najszybciej. We wspó�czesnej literaturze science fiction niezwykle rzadko zdarzaj� si� dzie�a tak znakomite. Polecam bardzo, bardzo gor�co.

Recenzja opublikowana na moim blogu: http://ksiazkarnia.blog.pl/2017/09/04/ciemny-las-cixin-liu/

Po genialnej pierwszej cz�ci ba�em si�, �e kontynuacja nie mo�e si� do tego geniusza zbli�y�. I faktycznie ta cz�� by�a s�absza, ale tylko momentami. Pocz�tek nie by� �atwy, ale p�niej przez d�ugi czas by�em zachwycony. Potem zn�w by� tylko poprawny moment, kt�ry przed ko�cem przerodzi� si� w i�cie epicki prawie fina�. A potem nast�pi�o zako�czenie. Troch� za szybko i w sumie nie mam poj�cia, w kt�rym kierunku p�jdzie zako�czenie trylogii. Niemniej czekam z niecierpliwo�ci� na poznanie ca�o�ci pomys�u.�

“Ciemny Las” jest pesymistyczn� opowie�ci� o nieuchronno�ci i poczuciu tymczasowo�ci �ycia. Strach przed nieuniknionym, wyobcowanie ludzi uwik�ane jest w jedno z mo�liwych rozwi�za� paradoksu Fermiego.

Pisanie o drugim (i ka�dym kolejnym) tomie cyklu jest zawsze sporym wyzwaniem. A� si� prosi, �eby tu i ówdzie odwo�a� si� do pierwszej cz�ci, co� porówna�, co� rozwin��, itd., ale przecie� tekst skierowany jest nie tylko do tych, którzy zamierzaj� kontynuowa� lektur�, ale tak�e dla tych, którzy dopiero si� zastanawiaj� czy rozpocz�� swoj� przygod� z seri�. Trzeba wi�c uwa�a�, �eby nie zepsu� im przyjemno�ci g�upim zdaniem typu „po �mierci pana XYZ…”. Postaram si� unikn�� takich spojlerów, a osoby ceni�ce konkrety z góry przepraszam za wszelkie ogólniki.

Nie ukrywam, �e rozpoczynaj�cy trylogi� „Problem trzech cia�” bardzo przypad� mi do gustu. Nic wi�c dziwnego, �e gdy si�ga�am po „Ciemny las” targa�y mn� sprzeczne uczucia. Z jednej strony cieszy�am si�, �e oto mam przed sob� dalszy ci�g ciekawej historii, ale z drugiej obawia�am si� rozczarowania. Prawda, jak to zwykle bywa, okaza�a si� le�e� gdzie� po �rodku – ksi��ka okaza�a si� zupe�nie inna ni� to sobie wyobra�a�am, lecz mimo to jest bardzo smakowita. Czuj� si� jak kto�, kto oczekiwa� lodów waniliowych, a dosta� czekoladowe. Po lekkim rozczarowaniu (to jednak nie to co zamawia�am!) przysz�o mi�e zaskoczenie (czekoladowe s� równie pyszne!).

„Ciemny las” ró�ni si� znacznie od „Problemu trzech cia�”.  Czy s� to zmiany na lepsze, czy na gorsze, trudno powiedzie�. Jednym pewnie przypadn� do gustu, innym nie. O tych w�a�nie ró�nicach zamierzam pisa� – ani nie gani� autora za nie, ani nie chwal� jako� specjalnie (mój gust niekoniecznie musi si� pokrywa� z gustem innych osób), a jedynie odnotowuj� z kronikarskiego obowi�zku. Ocen� pozostawiam czytelnikom.

Historia opowiedziana w drugim tomie, cho� jest kontynuacj� �ci�le powi�zan� z poprzedni� opowie�ci� (w przeciwie�stwie do niektórych innych cykli, tutaj czytanie tomów po kolei jest niezb�dne), to ró�ni si� od niej praktycznie we wszystkim.

Ju� bior�c ksi��k� do r�ki widzimy pierwsz� ró�nic� – tom jest sporo grubszy. Ró�nica w obj�to�ci nie jest jaka� specjalnie drastyczna, jednak�e dostrzegalna. Nie bierze si� to z nik�d. O ile tom pierwszy mia� w sobie co� ze zwi�z�o�ci klasycznej SF, o tyle drugi jest bardziej zbli�ony do fantastyki wspó�czesnej: bardziej rozd�ty. Szczególnie w pierwszej po�owie autor serwuje nam bardzo rozbudowan� opowie��. Czyta si� j� dobrze, aczkolwiek gdyby to i owo pomin�� fabu�a by na tym nie straci�a. Aczkolwiek, z drugiej strony czy wszystko musi mie� praktyczne uzasadnienie? W ko�cu obraz na �cianie nie wp�ywa na funkcjonalno�� pomieszczenia, a jednak wieszamy, niejednokrotnie wydaj�c na� ci�kie pieni�dze. Oczywi�cie s� osoby, które preferuj� go�e �ciany i sparta�ski wystrój. Podobnie jest z ozdobnikami w tek�cie – kto� jest smakuje niczym najlepszy przysmak, kto� innym omija narzekaj�c na wodolejstwo. De gustibus… i tak dalej. A je�li ju� o ozdobnikach mowa – rozpoczynaj�ca powie�� scena z mrówk� po prostu mnie urzek�a.

Pokr�tny nieco tok my�lowy sprawi�, �e zacz�am od rzeczy mniej istotnej, ale niech tak ju� zostanie. Dalej postaram si� kontynuowa� w bardziej uporz�dkowany sposób.

W „Ciemnym lesie” wszystko jest nowe. Nowa jest sytuacja, nowy problem, nowi bohaterowie, nowe czasy. Inne jest te� roz�o�enie akcentów. O ile w „Problemie trzech cia�” Liu skoncentrowa� si� w znacznej mierze na aspektach technicznych, o tyle w tomie drugim zaj�� si� g�ównie psychologia i socjologi�. Obserwujemy, jak z problemem zagro�enia, któremu Ziemia musi stawi� czo�a, radz� sobie poszczególne jednostki, jakie przyjmuj� postawy, jakie podejmuj� dzia�ania. Mamy nawet pot�ny w�tek romansowy, a w�a�ciwie romantyczny – to naprawd� ogromny zwrot w porównaniu z mocno stechnicyzowanym tomem pierwszym. Prawd� mówi�c, gdzie� tak do po�owy, no mo�e do jednej trzeciej, mia�am wra�enie, �e czytam zupe�nie inny cykl.

Równolegle do obserwowania poczyna� jednostek, widzimy te� wydarzenia w skali makro: ogl�damy zachowania ca�ych spo�ecze�stw. Co ja mówi�! Nie spo�ecze�stw, ale cywilizacji. Liu rozwija ciekaw� teori� dotycz�c� wzajemnego postrzegania si� obcych ras.  Zastanawia si� nad mo�liwo�ci� (lub niemo�liwo�ci�) pokojowej koegzystencji. Taka gra o sumie niezerowej w skali kosmicznej.

I jeszcze jedna ró�nica. Ze wzgl�du na czas i miejsce akcji, a tak�e troszeczk� ze wzgl�du na zamys� artystyczny, tom pierwszy by� mocno chi�sko-centryczny. Z jednej strony by�o to nieco m�cz�ce, gdy� sporo rzeczy wymaga�o wyja�nienia w przypisach, a nawet w�asnych poszukiwa�, z drugiej strony jednak niejako mimochodem dostarcza�o ciekawych informacji zarówno na temat chi�skiej historii, jak i obyczajowo�ci oraz mentalno�ci. „Ciemny las” ma nieco mniej takich lokalny akcentów. Nie twierdze, �e nie ma ich wcale – s� i to niekiedy bardzo wyra�ne. Rzecz nie w ich braku lecz w proporcjach – tom drugi jest znacznie bardziej uniwersalny. Troch� mi tej orientalnej nutki brakowa�o.

Tyle o ró�nicach. A co z podobie�stwami? Mo�na je okre�li� jednym zdaniem: to kolejna, wci�gaj�ca ksi��ka, z wartk� akcj�, ciekaw� i zaskakuj�c� fabu�� oraz  interesuj�cymi postaciami. Innymi s�owy, lektura drugiego tomu daje tyle samo satysfakcji ile da� nam tom otwieraj�cy.

Tak wi�c „Ciemny las” to bardzo ciekawa kontynuacja ciekawej historii. Niby ta sama opowie��, a jednak ca�kiem inna.