Beren i L�thien
J.R.R. Tolkien (John Ronald Reuel Tolkien)

NAJPI�KNIEJSZA OPOWIE�� MI�OSNA �RÓDZIEMIA

15 wrze�nia bie��cego roku min�o dok�adnie czterdzie�ci lat od premiery pierwszego wydania „Silmarillionu” – opus magnum J.R.R. Tolkiena. Ksi��ki, co warto nadmieni�, wydanej po�miertnie, jako �e autor „Hobbita” i „W�adcy pier�cieni” do ostatnich chwil nie potrafi� przesta� poprawia� owego legendarium, cho� robi� to w�a�ciwie odk�d tylko zacz�� si� zajmowa� pisaniem, jeszcze zanim cokolwiek opublikowa�. W�ród wielu opowie�ci, które z�o�y�y si� na „Silmarillion”, znalaz�a si� tak�e historia mi�o�ci Berena i Lúthien, która w�a�nie ukaza�a si� na naszym rynku jako samodzielna ksi��ka. I trzeba przyzna�, �e ta skrupulatnie odtworzona z ró�nych tekstów legenda, robi wielkie wra�enie, raz jeszcze zabieraj�c czytelników do magicznej krainy �ródziemia, by prze�yli niesamowite przygody.

Historia mi�o�ci Berena i Lúthien jest do�� prosta. Oto cz�owiek spotyka elfk�, ale nie tak� zwyk��, bo najpi�kniejsz� z istot, jakie kiedykolwiek chodzi�y po Ziemi. Widzi j�, jak �piewa i ta�czy w lesie, zakochuje si� i ostatecznie prosi jej ojca, Thingola, o r�k�. Ten jednak stawia mu pewien, zdawa�oby si� niemo�liwy do wype�nienia, warunek – Beren musi zdoby� Silmarila z korony Morgotha. Czy b�dzie w stanie to zrobi�, skoro Morgoth jest tak pot�nym wrogiem? I jak potocz� si� losy jego mi�o�ci?

Historia o Berenie i Lúthien by�a tak istotna dla twórczo�ci Tolkiena, �e nawet imiona pary kochanków znalaz�y si� wypisane na nagrobku pisarza i jego �ony. A przecie� za �ycia autora czytelnicy niewiele dowiedzieli si� na temat tych postaci – poznali jedynie krótki poemat, który we „W�adcy Pier�cieni: Dru�ynie Pier�cienia” przytoczy� swoim towarzyszom Aragorn (poemat b�d�cy poniek�d odbiciem jego w�asnych losów). W pe�ni t� histori� mogli przeczyta� dopiero w „Silmarillionie”, wydanym trzy lata po �mierci Tolkiena. By�a jednak nie autonomiczny tworem, a cz�ci� olbrzymiej ca�o�ci, bardzo istotn�, bo maj�c� wielki wp�yw na opisywane wydarzenia. Pomys� syna autora, Christophera, by zaprezentowa� j� czytelniom jako samodzieln� opowie�� wydawa� si� wi�c do�� karko�omnym wyczynem. Z drugiej strony podobna sztuka uda�a si� ju� wcze�niej, kiedy inna z wa�nych historii „Silmarillionu”, „Dzieci Húrina” ukaza�y si� jako powie��. Tym razem jednak Christopher chcia� ukaza� za pomoc� ksi��ki tak�e co� jeszcze, ewolucj� samej historii. Czy to wszystko uda�o si� w tym przypadku?

Tak. To nie ulega w�tpliwo�ci. W r�ce czytelników trafia pe�na wersja opowie�ci o mi�o�ci Berena i Lúthien, wzbogacona o w�tki, które dotychczas znali jedynie czytelnicy „The History of Middle-earth”, ale wreszcie u�o�one chronologicznie i z��czone w jedn�, fascynuj�c� ca�o��. Jednocze�nie mo�emy �ledzi�, jak rozwija� si� sam tekst, dostajemy bowiem zarówno ten pisany proz�, jak i „Ballad� o Leithian”, nigdy niedoko�czon�, wczesn� wersj� tytu�owej historii (t� otrzymujemy w wersji polskiej oraz oryginalnej). Wszelkie watki wymagaj�ce szerszego kontekstu i znajomo�ci „Silmarillionu” zostaj� tu wyja�nione, a w r�ce czytelników trafia niezwyk�a opowie�� o mi�o�ci cz�owieka i elfki – pierwszej takiej w historii �ródziemia – ale te� i zapis pracy twórczej, pokazuj�cy ewolucj� ca�o�ci od poematu, do wersji ostatecznej.

A wszystko to w przepi�knie wydanej ksi��ce. Wzbogacone o dziewi�� kolorowych ilustracji Alana Lee, artysty, który swoimi pracami ozdobi� nie tylko „W�adc� Pier�cieni”, ale te� i by� autorem szkiców konceptualnych do filmowej adaptacji, a tak�e otrzyma� Oscara za najlepsz� scenografi� do „Powrotu Króla”. Oczywi�cie grafik w „Berenie i Lúthien” jest zdecydowanie wi�cej, pozosta�e s� wprawdzie czarno-bia�e, ale robi� równie wielkie wra�enie, co te barwne. A wszystko to w bardzo �adnie stylizowanym tomie, zamkni�tym w twardej oprawie, który pi�knie prezentuje si� na pó�ce. Dla mi�o�ników Tolkiena to absolutne musisz-to-mie�, fani fantasy te� b�d� bawi� si� doskonale, nawet je�li nie znaj� „Silmarillionu”. Polecam zatem bardzo gor�co.

Recenzja opublikowana na moim blogu: http://ksiazkarnia.blog.pl/2017/11/28/beren-i-luthien-john-ronald-reuel-tolkien-christopher-john-reuel-tolkien/

�

Ksi��ka o Berenie i Luthien zosta�a opracowana przez syna Tolkiena w bardzo udany spos�b, kt�ry daje czytelnikowi mo�liwo�� �ledzenia procesu tw�rczych ich zmian i wynikaj�cych z nich korelacji mi�dzy innymi jego dzia�ami. Dobrym pomys�em by�o umieszczenie fragment�w p�niejszych wersji utworu w oryginalnym j�zyku.

�

„Beren i Luthien” – historia tej dwójki, na której wydanie bardzo niecierpliwie czeka�am.

T� par� po��czy�a mi�o��, która nie powinna si� pojawi�. Beren by� cz�owiekiem, a Luthien elfem. Ojciec dziewczyny zgodzi� si� na ich �lub je�li tylko Beren przyniesie mu silmaril z korony Morgotha. M�czyzna postanawia wype�ni� ten warunek. Pomimo zdobycia przez niego silmarila historia nie ko�czy si� szcz�liwie.

Po w�a�ciwym tek�cie utworu Christopher Tolkien pokazuje nam zmiany, jakie zachodzi�y w tej opowie�ci, co równie� jest wielkim plusem tego wydania. Mo�emy tu przeczyta� fragmenty „Ballady o Leithian” (zarówno w oryginale jak i przet�umaczone na j�zyk polski) lub fragmenty Quenty. Oba opatrzone komentarzem syna Tolkiena.

Wydanie jest równie� opatrzone pi�knymi (jak zawsze) ilustracjami Alana Lee, które tylko pomagaj� czytelnikowi przenie�� si� do �ródziemia.