Jump to ratings and reviews
Rate this book

Cham

Rate this book
"Cham" to powieść obyczajowo-psychologiczna, której akcja rozgrywa się w XIX-wiecznej nadniemeńskiej wsi. Głównym bohaterem jest tytułowy "cham" - czterdziestoletni prosty i biedny rybak, Paweł Kobycki, obdarzony jednak dobrym sercem i zasadami moralnymi. Poznaje on Frankę, dziewczynę z dobrego i dostatniego domu, która, pierwszy raz służąc u państwa, została uwiedziona przez pana domu, co sprawiło, że całą swoją złość wylewała na otoczenie, przez co nieustannie była zwalniana z kolejnych miejsc pracy, oraz na ciągle nowych i porzucanych kochanków. Paweł postanawia ożenić się z dziewczyną, mając nadzieję, że w ten sposób uratuje kobietę od upadku moralnego...

227 pages, Paperback

First published January 1, 1888

About the author

Eliza Orzeszkowa

136 books32 followers
Eliza Orzeszkowa was a Polish novelist and a leading writer of the Positivism movement during foreign Partitions of Poland. In 1905, together with Henryk Sienkiewicz she was nominated for the Nobel Prize in Literature.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
91 (25%)
4 stars
162 (46%)
3 stars
72 (20%)
2 stars
21 (5%)
1 star
5 (1%)
Displaying 1 - 30 of 41 reviews
Profile Image for Ruda od polskiego  🤍.
51 reviews76 followers
February 4, 2023
Bardzo mnie ta historia dotknęła, bo wbrew pozorom jest niezwykle głęboka. Nasza pani profesor powiedziała, że najokrutniejszym czynem jest wybaczyć komuś, kto powinien ponieść karę za swoje czyny – wolność i wybaczenie to najgorsza kara. Dokładnie tak było z Franką.
Książka napisana dwa wieki temu, a ludzie dalej niszczą się wzajemnie w podobny sposób. Uważam, że uważne czytanie „Chama” może naprawdę dużo o (nie)ludzkości uświadomić.
Profile Image for Adrian Płotka.
953 reviews29 followers
April 8, 2023
8/10
Eliza Orzeszkowa to chyba moje największe literackie zaskoczenie pierwszej połowy tego roku. O ile jednak "Meir Ezofowicz" ma jednak tematykę dość hermetyczną, to aby odczarować wynikają negatywny stosunek Polaków do tej pisarki poleciłbym "Chama", który do gustu powinien przypaść każdemu.

Powieść czyta się raczej jak rozległą nowelę, za sprawą jedności miejsca akcji, skąpej liczby bohaterów i bardzo wartkiej fabuły. Nawet jeśli jesteśmy w stanie po pierwszych 20 stronach przewidzieć, co mniej więcej wydarzy się na następnych, to "Chama" czyta się z zaciekawieniem i zapałem. Jasne, również i w tym dziele Orzeszkowa po raz kolejny przedstawia wieś jako środowisko zdrowe, stojące w opozycji do zepsutego miasta, ale tutaj antyurbanistyczna, typowa dla pozytywizmu wymowa jest zdecydowanie bardziej subtelna. Przede wszystkim świetnie skonstruowane portrety głównych bohaterów - mieszczki Franki i chłopa Pawła - są główną "atrakcją" powieści.

Franka i Paweł są na tyle zindywidualizowanymi bohaterami, że nie są tylko pustymi figurami reprezentującymi dwa odmienne światy, a ich relacja jest ciekawa i całkiem niejednoznaczna. Orzeszkowa zdaje się sprzyjać Pawłowi jako reprezentantowi prostej i poprawnej wiejskiej moralności, ale także France daje dużo zrozumienia i wyrozumiałości, a na pewno zdecydowanie więcej niż Flaubert stworzonej przez siebie pani Bovary, której Franka jest zdecydowanie polską odpowiedniczką. Postępowanie Pawła może jednak, zwłaszcza współcześnie, budzić duże wątpliwości - czy na pewno szczerze kocha Frankę, czy jednak bardziej kocha wymyśloną przez siebie ideę wybawienia jej od "grzechu"? Ta kwestia właściwie nurtowała mnie całą powieść, mimo że jestem prawie pewien, iż, jak już wspomniałem, zamiarem pisarki było to, by czytelnik sprzyjał Pawłowi i jego misji.

Psychologizm w tej powieści jest w pełni rozwinięty - to właśnie na opisywanie stanów emocjonalnych poświęcono najwięcej miejsca. Orzeszkowa w końcu więcej pokazuje i zostawia niedomówienia, niż zwyczajnie opowiada bajkę na dobranoc. Oczywiście trochę szkoda, że nie ma tu tego osobliwego klimatu "Meira Ezofowicza" czy nawet "Nad Niemnem" (nawet jeśli jest nudne), ale wynagradza to literacka dojrzałość, którą pisarka osiągnęła w "Chamie".
Profile Image for Joanka.
457 reviews80 followers
July 27, 2022
Tak, to jest nowela pozytywistyczna, z całym bagażem gatunku. Przeszkadza ostry podział na czerń i biel, męczy natrętny dość morał. Z drugiej strony, „Cham” napisany jest wspaniale, psychologia postaci sprawia przyjemność, a całość jednak porusza. Podobała mi się podczas czytania, teraz myślę już o niej z pewnym zniecierpliwieniem, ale wciąż doceniam talent Orzeszkowej.
Profile Image for Hania♡.
215 reviews4 followers
June 28, 2024
Orzeszkowa wciąż w mojej topce pozytywistów.
Profile Image for Marzena Łaska.
320 reviews2 followers
July 28, 2021
Warto czasem sięgnąć po autorów znanych, choć zapomnianych i ich dzieła, przed którymi czasem broniliśmy się w szkołach. Zrażeni do lektur często na długo lub na zawsze skreślamy jakiegoś autora, uznając go za nudnego, moralizatorskiego, piszącego trudnym stylem...
Do pisarzy dziś zupełnie niepoczytnych należy Eliza Orzeszkowa, a jej powieść Cham znana jest raczej niewielu, szczególnie młodym czytelnikom. A szkoda...
Gdzieś nad Niemnem była sobie mała osada, a w niej żyli ludzie prości, niebogaci, ale życzliwi i sprawiedliwi. Był wśród nich Paweł, bezdzietny wdowiec. Jedyną jego rodziną była, mieszkająca po sąsiedzku młodsza siostra Ulana, jej mąż i dzieci. Żyło im się spokojnie i dość dostatnio, choć bez przepychu, jak na prawdziwych, bogobojnych chrześcijan przystało. Aż do pewnego dnia...
Paweł, łowiąc ryby na rzece usłyszał wołanie kobiety, której pranie uciekło na rzekę. Dziewczyną tą była Franka, służąca z pobliskiego dworu. I tak tych dwoje się poznało, a pomiędzy nimi wybuchła wielka miłość i namiętność. Kiedy państwo ze dworu wrócili do miasta, Franka została we wsi, jako żona Pawła. Okazała się osobą bardzo żywiołową, spontaniczną, ale o zmiennych humorach, rozkapryszoną, a przede wszystkim bardzo dumną ze swego miejskiego pochodzenia z dobrej, choć podupadłej rodziny. Wszem i wobec przechwalała się swoim wysokim urodzeniem i utyskiwała, że przyszło jej żyć wśród chamów, czyli chłopów. Szybko znudziło jej się życie na wsi, tęskniła do zgiełku miejskiego, do kolorowych wystaw, adoratorów i... cukierków, które uwielbiała. Nie w głowie jej było gotowanie, noszenie wody, dojenie krów, czy praca w polu. Wszystko to robił Paweł, podczas gdy ona do późna wylegiwała się w łóżku. Ale nie potrafiła tego docenić. Z każdym dniem coraz to bardziej nienawidziła swojego nowego otoczenia. Pewnego dnia Paweł wrócił do domu i...
Doczytajcie sami :)
Piękna i ciekawa powieść obyczajowa. O miłości, wdzięczności, dumie, dobroci, zbrodni, zdradzie, zemście i wybaczeniu. Serdecznie polecam.
Profile Image for Daria.
30 reviews4 followers
February 10, 2024
Ciekawy portret psychologiczny postaci kobiecej, pozornego mezaliansu i toksycznej relacji. Jedna z ciekawszych pozycji pozytywistycznych.
Orzeszkowa queen
15 reviews1 follower
January 24, 2024
Przepieknie napisana ♥️♥️♥️ trochę smutna, ale daje nadzieję na możliwość zmiany dla tych którzy kierują się w życiu miłością.
Profile Image for ★ Riel ★.
235 reviews28 followers
March 13, 2024
Nie sądziłam, że ktoś mnie bardziej wkurzy od Łęckiej
Tymczasem Franka

Ale wciąż dobre, nie spodziewałam się
3,75⭐
Profile Image for Margo.
119 reviews
June 12, 2021
Nigdy nie pociągała mnie klasyka literatury polskiej. Za wyjątkiem kilku utworów i zbiorów poezji, wydawała mi się zawsze zbyt patriotyczna i sentymentalna. Jednak „Cham”, o dziwo, zrobił na mnie wrażenie stokroć większe niż bym przypuszczała.
Po raz kolejny się przekonuję, że biblioteka dziadków to istny skarb.
Profile Image for Gabi.
46 reviews1 follower
March 11, 2024
Bardzo dobrze napisane dwie główne postacie pod względem psychologicznym. Momentami było nudzące, możliwie ze względu na scenerię „Chama”, średnio podobał mi się użyty „wiejski” język ALE stworzenie takiej postaci jak Franka jest zadziwiająco ciekawe, mocne 3,5/5
Profile Image for Cathorsaurus.
70 reviews1 follower
March 29, 2024
"I can fix her" (no, he couldn't but i love him anyway)

Kocham Orzeszkową. To moje najwieksze odkrycie tego roku. Z miejsca stała się jedną z moich ulubionek pisarek i nie mogę przestać o niej myśleć.
396 reviews41 followers
May 7, 2023
W ramach akcji Victorii - #klasycznymaj
Podobała mi się bardziej niż Nad Niemnem aczkolwiek nie jestem team Orzeszkowa
Profile Image for weronika.
27 reviews
July 9, 2023
Zapomniałam dodać do przeczytanych.... Świetna historia, która pozwoliła mi napisać świetną pracę zaliczeniową i dostać świetną ocenę :DDD
Profile Image for Ola Urbań.
9 reviews
April 25, 2024
3.5
Tragiczna historia dwójki tragicznych ludzi. Niespodziewane zaskoczenie tego semestru
March 20, 2023
Niesamowicie przypadła mi do gustu.
Ostatnio coraz częściej sięgam po literaturę z motywami folklorystycznymi, słowiańskimi, wsią (w tym przypadku białoruską). Tęsknię za polską wsią, pomaganiem babci przy robieniu obiadu przy piecu opalanym drewnem, wspólnym koszeniem trawy, wyjazdami nad rzekę czy jezioro ze starszym pokoleniem. Ta książka idealnie zaspokaja moją potrzebę przeniesienia się do wyidealizowanego, nostalgicznego wiejskiego wymiaru.
W samej historii porusza mnie zderzenie dwóch światów - wiejskiego i miejskiego i ich przedstawicieli - Pawła i Franki. Zastanawia mnie motywacja Pawła - czy faktycznie kochał Frankę, czy był z ni�� z pożądania ciała, czy może pochłonęła go misja oczyszczenia jej z grzechu. Gdzie kończyła się miłość do niej, a zaczynała miłość do Boga. Z którego końca wzięła się ślepota i usilne ignorowanie, wypieranie wyrządzanej mi krzywdy.
Z drugiej strony, co uczyniło Frankę nią samą. Czy wychowanie, czy praca u różnych państwa, czy może jej uwarunkowania biologiczne sprawiły, że nieustanie potrzebowała dopaminy, bodźców zapewniających jej rozrywkę. Dlaczego zdecydowała się wyjść za Pawła - miłość, obietnica lenistwa, bo przecież nie zależało jej na odkupieniu.
Niesamowite środków refleksji, oparte na jednowątkowej, przecież prostej historii.
Profile Image for Julia.
269 reviews9 followers
January 28, 2022
Taka Pani Bovary, tylko że w polskich realiach i jak dla mnie - od Flauberta piękniejsza i bardziej poruszająca. To nie jest ta Orzeszkowa, którą zna się z nieszczęsnego Nad Niemnem czy z nowelek. Jedna z najlepszych polskich powieści, niesłusznie trochę zapomniana.
Profile Image for Anna.
908 reviews
December 20, 2020
Nie przypominam sobie, kiedy ostatni raz czytałam Orzeszkową, bo "Nad Niemnem" u mnie lekturą nie było. Na szczęście są Pikniki z klasyką i kochani blogerzy, którzy zachęcają do takich nieoczywistych wyborów.

Cham to dość krótka opowieść, której akcja umiejscowiona jest nad Niemnem, w niewielkiej wiosce. Czterdziestoletni Paweł jest rybakiem, wdowcem, spokojnym człowiekiem, cenionym we wsi za dobroć, chęć pomocy i rozsądek. Ów Paweł pewnego dnia pomaga wyłowić z rzeki zagubione pranie - to służąca z pobliskiego dworku korzystała z pięknego dnia i robiła przepierkę. Zauroczony wesołą i gadatliwą Franką rybak zabiera ją w krótki rejs na pobliską wyspę. Chłop zakochuje się w niesfornej dziewczynie. Franka jest jednak zupełnie inna - pochodzi z miasta, chełpi się rzekomym lepszym pochodzeniem, ale spędza życie na służbie od dworu do dworu. Jej status finansowy na pewno jest gorszy, jej wychowanie żadne, zasady moralne nie istnieją, a jedyną przewagą, jaką ma nad Pawłem, jest umiejętność czytania. Ślub tych dwojga to mezalians, ale mezalians klas niższych, bo Franciszka szlachcianką nie jest, ale stan chłopski traktuje jako najgorszy. Paweł jednak oprócz zauroczenia piękną dziewczyną ma poczucie misji. Przekonany jest bowiem, że Frankę na złą drogę sprowadza diabeł. Jej miejskie, pełne uciech życie jest dla niego potwierdzeniem tego, że kobieta utraciła kontakt z Bogiem. Rybak postanawia więc pomóc powrócić jej na bożą drogę i uczynić z niej dobrą zaradną gospodynię. Nie zdradzę zbyt wiele, pisząc, że zamiar ten nie będzie tak łatwy do zrealizowania, jak się Pawłowi wydaje.

Ciąg dalszy: http://przeczytalamksiazke.blogspot.c...
Profile Image for Bartek M.
97 reviews7 followers
March 14, 2024
I że niby bicie Franki miało być sprawiedliwe? Troche bez przesady. Myślę, że to główny powód tego, że Franka zdecydowała sie otruć Pawła – bardzo radykalne z jej strony, ale no nie oczyszczajmy mężczyzny z wszystkich zarzutów, przemoc to nie jest wyjście, a już tym bardziej w powieści tendencyjnej

Jestem przekonany, że największą intrygantką tu była Marcelka. Doslownie była jedyną osobą, której Franka powiedziała, że otruła Pawła, a mimo to obawiała się, że Franka dowie się, że to ona spillnęła herbate Filipowi gurl

Ulana była najbardziej irytującą postacią sory ale ona tylko biegała wokół i krzyczała sodoma i homora lol nie dziwie się, że France ciśnienie skakało jak ją widziała

Najbardziej to szkoda tego dziecka, którego chyba nikt nie kocha

Ale bardzo ważny przekaz, że wybaczenie jest trudne, ale możliwe. Mega slay dla Pawła za to, że nie wykluczył Franki za jej zemstę (pewnie uzasadnioną, choć niewątpliwie zbyt skrajną xd). Szkoda Franki, że poczuła się winna i nie uniosła tego brzemienia. Nie wiem już dokładnie jaka łączyła ich relacja ostatecznie, ale pomimo tych wszystkich toksycznych, przemocowych, agresywnych i patologicznych zachowań w finale niejako zaczyna między nimi kwitnąć jakaś więź
This entire review has been hidden because of spoilers.
26 reviews
April 26, 2024
Piotr wybaczając France jej najgorsze postępki przesądził o jej losie. Paradoksalnie to właśnie jego bezgraniczna dobroć i przebaczenie sprawiły, że Franka tak tragiczne zakończyła swoje życie. By u w o l n i ć się od piętna dokonanego czynu wystarczy p r z e b a c z e n i e , lecz by być WOLNYM potrzeba czegoś więcej - oczyszczającej kary i pokuty za wyrządzone zło.
Franka została u w o l n i o n a przez Pawła, ale uwikłana i splątana przeszłością nie mogła być w o l n ą kobietą.

Cytacik:

„Ale dusze ludzkie miewają czasem szepty nieustanne, które ani podczas jedzenia, ani podczas pracy, ani w ciszy, ani w gwarze zupełnie nie milkną. Nie przeszkadzają one życiu toczyć się torem najzwyklejszym i wszystkim narzędziom ciała i myśli spełniać właściwe im czynności, ale są same jakby drugiem, spodem płynącym życiem i jednym więcej, tajemnie działającym narzędziem istnienia”.
21 reviews
August 9, 2023
Chylę czoła! Pełnia nadniemeńskich uroków z niemal sielankowym początkiem i coraz to bardziej pogarszającymi się dla bohaterów okolicznościami - zdrady, miłostki, usiłowanie morderstwa, samobójstwo. Dodatkowo uwzględniona psychologizacja, m.in. rozważania o psyche i co by na to powiedział ,,psychjatra’’. Ciekawy koncept pięknie zamknięty w całość.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Profile Image for Ewa Koziarska.
324 reviews1 follower
February 20, 2021
Dużo opisów, trudna składnia zdań, ale mimo to książka bardzo ciekawa i trzyma w napięciu do końca.
Polecam :)
Profile Image for Kaja.
5 reviews
May 18, 2021
Jedna z lepszych lektur na studia, które czytałam. Ciekawa historia, chociaż język ciężki, jak na Orzeszkową przystało.
Na szczęście nie jest przegadana 😊
Displaying 1 - 30 of 41 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.