• Prezes UOKiK zaktualizował wyjaśnienia dotyczące zgłaszania transakcji w ramach kontroli inwestycji oraz działań urzędu w tym zakresie.
• Dokument jest odpowiedzią na oczekiwania rynku, w tym biznesu i kancelarii prawnych.
• Nowe informacje dotyczą m.in. kwestii związanych z kontaktami przedsiębiorców z Komisją Europejską.

Nowelizacja przepisów dających Prezesowi UOKiK możliwość kontroli niektórych inwestycji weszła w życie w lipcu 2020 r. Celem nowych regulacji była ochrona przed przejęciem polskich spółek ważnych dla porządku, bezpieczeństwa lub zdrowia publicznego przez podmioty spoza obszaru Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). To rozwiązanie wzorowane na przepisach istniejących innych krajach, np. w Niemczech oraz Francji czy Włoszech. Dotychczas Prezes UOKiK prowadził 15 postępowań w sprawach kontroli inwestycji. 

Po wejściu w życie nowego prawa Prezes UOKiK opublikował specjalny dokument dotyczący sposobu działania UOKiK i obowiązków przedsiębiorców. Można było w nim znaleźć m.in. informacje, kto ma obowiązek zgłoszenia transakcji, w jakich przypadkach i w jakim terminie. Opracowanie obejmowało również kwestie dokumentów, które należy złożyć, sposobu prowadzenia postępowań oraz ewentualnych karach finansowych.

Co nowego?

Wyjaśnienia ułatwiły przedsiębiorcom złożenie wniosku o zgodę na transakcje i tym samym współpracę z Urzędem. Dokument został obecnie zaktualizowany. Potrzeba zmian wynikała z konieczności wyjaśnienia wątpliwości interpretacyjnych i zapytań od przedsiębiorców i ich pełnomocników  dotyczących kwestii proceduralnych. Kilkuletnia praktyka i zdobyte w tym zakresie doświadczenie skłoniło Prezesa UOKiK do uzupełnienia wytycznych o zagadnienia związane m.in. z obowiązkiem przesyłania do Komisji Europejskiej Formularza FDI, o którym przedsiębiorcy wciąż niewiele wiedzą. W szerszym zakresie poruszono kwestie związane z ustaleniem, kto ma obowiązek złożenia do UOKiK zawiadomienia o planowanej inwestycji. Ponadto uzupełniono informacje na temat zagadnień proceduralnych i  praktycznych, w tym w szczególności obowiązku legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych. 

Czym jest kontrola inwestycji

Zgodnie z nowelizacją ustawy o kontroli niektórych inwestycji Prezes UOKiK ma możliwość ochrony podmiotów mających siedzibę w Polsce, kluczowych dla zachowania bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego m.in.: 

• prowadzących działalność gospodarczą związaną z: energią elektryczną, gazem, paliwami, telekomunikacją, przetwórstwem żywności, produkcją leków, chemikaliów i nawozów, materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; 
• tworzących oprogramowanie wykorzystywane w usługach podstawowych dla społeczeństwa, takich jak: energia, paliwa, zaopatrzenie w wodę, zaopatrzenie w gotówkę, płatności kartą, szpitale, sprzedaż leków na receptę, transport oraz zaopatrzenie w żywność.
• spółek publicznych bez względu na rodzaj i branżę prowadzonej działalności.

Warunkiem ochrony jest również odpowiednio wysoki przychód firmy – musi on przekroczyć w Polsce równowartość 10 mln euro w jednym z dwóch lat obrotowych poprzedzających chęć przejęcia.

Kto musi zgłosić się do UOKiK

Obowiązek zgłoszenia do UOKiK dotyczy transakcji skutkujących nabyciem, osiągnięciem znaczącego uczestnictwa lub nabyciem dominacji dokonywanych przez podmioty z siedzibą lub obywatelstwem (dla osób fizycznych) poza krajem członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). 

Dwie fazy postępowania

Postępowanie jest podzielone na dwie fazy, podobnie jak w przypadku spraw dotyczących kontroli koncentracji. Pierwszym etapem jest wstępne postępowanie sprawdzające, które ma służyć rozdzieleniu spraw na proste i niewymagające dalszych czynności kontrolnych od bardziej skomplikowanych. Ta faza trwa maksymalnie do 30 dni, po których Prezes UOKiK może wydać decyzję o braku sprzeciwu. 

Do właściwego postępowania kontrolnego (faza druga) kierowane mogą być wyłącznie sprawy, które mogą powodować poważne zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. Wyjaśnienia precyzują, że dotyczy to sytuacji, gdzie dla przedsiębiorstwa istotnego z punktu widzenia interesu publicznego istnieje np. ryzyko wyprowadzenia produkcji za granicę, zamknięcia zakładu, wyprowadzenia technologii lub zagrożenia w inny sposób działalności prowadzonej przez ten podmiot. Ten etap postępowania trwa maksymalnie 120 dni.

Sankcje

Osiągnięcie lub nabycie znaczącego uczestnictwa czy dominacji w przedsiębiorstwie podlegającym ochronie bez złożenia zawiadomienia lub pomimo sprzeciwu Prezesa UOKiK jest nieważne z mocy prawa. Grozi za to również kara grzywny w wysokości do 50 mln zł oraz kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat. Sankcje będą mogą także zostać orzeczone łącznie.

Karę grzywny, pozbawienia wolności albo obie te kary może nałożyć wyłącznie sąd powszechny. Prezes UOKiK jako organ kontroli może natomiast wnioskować o nałożenie tych kar.

Prezes UOKiK nie zasięga opinii Komitetu Konsultacyjnego

Co ważne, ustawa o kontroli niektórych inwestycji nie przewiduje procedury uzyskania opinii Komitetu Konsultacyjnego przez Prezesa UOKiK. Taki obowiązek odnosi się wyłącznie do decyzji wydawanych przez Ministra Aktywów Państwowych, Ministra Obrony oraz Ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej.

Zaktualizowany dokument Wyjaśnienia proceduralne w sprawie składania Prezesowi UOKiK zawiadomień oraz prowadzenia postępowań objętych zakresem ustawy o kontroli inwestycji można znaleźć i pobrać na stronie UOKiK.