Dauter Bogusław, Rozpoznanie sprawy przez NSA na posiedzeniu niejawnym w stanie zagrożenia epidemicznego albo stanie epidemii z powodu COVID-19

Ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 614, dalej: „ustawa nowelizująca”) wprowadzono kolejne zmiany w zakresie rozpoznania skargi kasacyjnej przez Naczelny Sąd Administracyjny w stanie zagrożenia epidemicznego albo stanie epidemii z powodu COVID-19. Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 15zzs⁴ ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2095, dalej: „ustawa”), w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania tego z nich, który obowiązywał jako ostatni, Naczelny Sąd Administracyjny może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, chyba że strona lub uczestnik postępowania wniosą o rozpoznanie sprawy na rozprawie. Wniosek stron w tym zakresie jest dla sądu wiążący.

Jednocześnie ustawodawca wskazał, że jeżeli przewodniczący uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, ani w siedzibie sądu, wówczas może skierować taką sprawę na posiedzenie niejawne, jeżeli nie sprzeciwiają się temu strony lub uczestnik postępowania (por. art. 15zzs⁴ ust. 3 ustawy).

Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku, jedynie zgoda wszystkich stron daje możliwość rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym.

Mimo wyrażenia zgody przez wszystkie strony i skierowania sprawy na posiedzenie niejawne, w wyjątkowych przypadkach, NSA będzie miał możliwość skierowania sprawy do rozpoznania na rozprawie (por. art. 90 § 2 w zw. z art. 193 p.p.s.a.).

Po przedstawieniu przez wsa akt sprawy wraz ze skargą kasacyjną do NSA, przewodniczący wydziału dokonuje wstępnego badania, czy spełnione zostały warunki formalne, a następnie wydaje stosowne zarządzenia co do dalszego postępowania. Wstępne badanie skargi kasacyjnej dotyczy zarówno przesłanek dopuszczalności, jak i warunków formalnych skargi kasacyjnej.

NSA rozpoznaje skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym w składzie trzyosobowym, gdy strona, która ją wniosła, zrzekła się rozprawy, a pozostałe strony, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy (art. 182 § 2 i § 3 p.p.s.a.). Oznacza to, że w sprawach, w których strona nie zrzekła się rozprawy lub inna strona zażądała jej przeprowadzenia, sprawa kierowana jest do rozpoznania na rozprawie (por. Rozpoznanie skargi kasacyjnej, sps/ppsa.a182.21).

Zgodnie ze znowelizowanym, z dniem 15 kwietnia 2023 r., art. 15zzs⁴ ust. 1 ustawy, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania tego z nich, który obowiązywał jako ostatni, Naczelny Sąd Administracyjny może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, chyba że strona lub uczestnik postępowania wniosą o rozpoznanie sprawy na rozprawie. Warunkiem koniecznym jest wyrażenie na to zgody przez wszystkie strony postępowania.

W praktyce będzie to wyglądało w ten sposób, że przewodniczący (może to być także wyznaczony sędzia sprawozdawca) w sprawach, które powinny zostać skierowane na rozprawę z uwagi na brak zrzeczenia się przez stronę wnoszącą skargę kasacyjną przeprowadzenia rozprawy bądź zażądania przez inną stronę jej przeprowadzenia, będzie mógł – zgodnie z brzmieniem art. 15zzs⁴ ust. 1 ustawy, skierować taką sprawę na posiedzenie niejawne.

Przed skierowaniem sprawy na posiedzenie niejawne przewodniczący/sędzia sprawozdawca wydaje zarządzenie (por art. 16 pkt 3 w zw. z art. 193 p.p.s.a.) o zamiarze skierowania sprawy na posiedzenie niejawne i doręcza je wszystkim stronom postępowania z zapytaniem, czy wyrażają na to zgodę.