Mituś Ambroży (red.), Piotrowska Aldona (red.), Odnawialne źródła energii. Komentarz

Ustawa o odnawialnych źródłach energii to jeden z kluczowych aktów normatywnych sprzyjających realizacji wielu istotnych celów dla społeczeństwa i gospodarki. Do tych ważniejszych należy zaliczyć, po pierwsze, zmniejszenie negatywnego odziaływania na środowisko m.in. poprzez ograniczenie zależności od paliw kopalnych, w szczególności węgla, oraz redukcję emisji gazów cieplarnianych, a poprzez to przyczynienie się do realizacji celu neutralności klimatycznej. Po drugie, ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Polski, w której konwencjonalna elektroenergetyka oparta jest na paliwach kopalnych (przede wszystkim węglu); w tym kontekście dywersyfikacja źródeł energii elektrycznej ma istotne znaczenie. Po trzecie, rozwiązania ustawy o odnawialnych źródłach energii mają przyczyniać się do transformacji energetycznej i realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Po czwarte, mają dać impuls do rozwoju alternatywnych źródeł wytwarzania energii elektrycznej, gazu i ciepła, co w związku ze zmianą uwarunkowań społeczno-gospodarzących i geopolitycznych po agresji Rosji w Ukrainie nabiera szczególnego znaczenia dla samowystarczalności energetycznej Polski.

Ustawa wprowadziła wiele fundamentalnych zasad i mechanizmów dotyczących rozwoju i promocji wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych (m.in. z energii słonecznej czy biomasy, biometanu), dotyczących w szczególności systemów wsparcia dla wytwórców energii ze źródeł odnawialnych czy procedur związanych z przygotowaniem i wytwarzaniem energii z takich źródeł. Wprowadza nowe rozwiązania prawne w zakresie kooperacji wytwórców, prosumentów i konsumentów, m.in. poprzez zasady partnerskiego handlu energią w formule umów peer-to-peer, zmiany sprzyjające tworzeniu spółdzielni energetycznych, klastrów energii czy wirtualnych elektrowni (ang. virtual power plant).

Ustawa o odnawialnych źródłach energii to także regulacja, która na przestrzeni prawie dekady od jej uchwalenia podlegała licznym i niejednokrotnie głębokim zmianom, wynikającym z obowiązków implementacji prawa Unii Europejskiej. Można tu wskazać choćby te wprowadzone ustawą z 17.08.2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1762). Konieczność tych zmian jest w zasadniczej mierze efektem zmieniających się celów, które ma osiągać przedmiotowa regulacja, oraz zmieniających się uwarunkowań. Jest to wyraźnie dostrzegalne w zakresie wsparcia wytwórców-prosumentów, gdzie o ile pierwotnie chodziło o wsparcie rozwoju energetyki z odnawialnych źródeł energii w ogóle, o tyle obecnie istotne jest promowanie i wsparcie także prosumentów zbiorowych oraz tzw. energetyki rozproszonej, która nie ma opierać się na maksymalnej autokonsumpcji i wykorzystaniu lokalnych zasobów.

Niniejszy komentarz jest adresowany do każdego zainteresowanego poszerzeniem i pogłębieniem normatywnej problematyki z zakresu odnawialnych źródeł energii w Polsce; uwzględnia on stan prawny na koniec maja 2024 r., w tym zmiany wchodzące w życie po 1.07.2024 r. oraz uchwalone ustawą z 26.04.2024 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej (druk sejm. nr 269 i nr 269-A, X kadencja).