Przejdź do zawartości

Porucznik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Porucznik
Wojska Lądowe
Aktualne oznaczenie stopnia
naramiennik
naramiennik
kurtka nieprzemakalna
kurtka nieprzemakalna
Oznaczenie stopnia do 1952
naramiennik
naramiennik
Oznaczenie stopnia do 1939
naramiennik
naramiennik

Porucznik (por.) – oficerski stopień wojskowy występujący w większości armii świata. W Wojsku Polskim zaliczany jest do korpusu oficerów młodszych. Niższym stopniem jest podporucznik, a wyższym kapitan. Polski oficer w stopniu porucznika na naramiennikach nosi trzy gwiazdki.

Obecnie w WP zawodowi oficerowie posiadający stopień porucznika głównie pełnią służbę na stanowiskach szefów i oficerów sekcji sztabów batalionów/dywizjonów oraz zastępców dowódców kompanii/baterii. Są to stanowiska, które przygotowują do objęcia stanowiska dowódcy kompanii/baterii (przewidziane dla kapitanów).

W XVI wieku był zastępcą hetmana w dowodzeniu całym wojskiem, jego częścią lub częścią szyku[1]. W końcu XVI wieku zastępca dowódcy roty[1]. W drugiej połowie XVII wieku dowódca chorągwi, a dowódcy chorągwi pułkownikowskich byli faktycznymi dowódcami pułków często tytułowanymi pułkownikami[1].

Stopień porucznika występuje również w Straży Granicznej, Służbie Więziennej, Służbie Ochrony Państwa, Agencji Wywiadu, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Odpowiednikiem tego stopnia w policji jest komisarz, w Państwowej Straży Pożarnej kapitan, a w Służbie Celno-Skarbowej komisarz.

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

„Porucznik” wywodzi się z występującego w staropolszczyźnie czasownika „poruczyć”, czyli ‘oddać w czyje ręce z zaufaniem, powierzyć’, który z kolei wywodzi się od słowa „ręka”. Pierwotnie słowo „porucznik” miało znaczenie bardziej ogólne: ‘ten, któremu co poruczono, pełnomocnik, posłannik, zastępca’[2].

Oznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Oznaczenie stopnia na czapce garnizonowej lub rogatywce składa się z wąskiego galonu umieszczonego na całej długości łuku daszka oraz z trzech gwiazdek umieszczonych na środku otoku. Na berecie i furażerce oznaka stopnia składa się z jednej belki i trzech gwiazdek. Natomiast na naramiennikach znajdują się trzy gwiazdki (bez belki). W Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej, Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz w Ludowym Wojsku Polskim do 1952 roku stopień ten był opisywany dwiema gwiazdkami.

Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy Wojska Polskiego z 1972 roku porucznik nosił trzy gwiazdki umieszczone na środku taśmy otokowej w linii równoległej do krawędzi taśmy; odległość między ramionami gwiazdek wynosiła 2 mm. Na daszku czapki garnizonowej – jeden galon szerokości 6 mm, naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. Na beretach i furażerkach – jeden pasek na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm, umieszczony pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz trzy gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następną – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki. Na naramiennikach trzy gwiazdki umieszczone wzdłuż linii prostej biegnącej przez środek naramiennika: pierwsza umieszczona w odległości 1,2 cm od wszycia rękawa, druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego między dwoma ramionami drugiej gwiazdki, trzecia podobnie jak druga[3].

W myśl Przepisu Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919: na środku naramiennika wzdłuż dwie gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach[a]. Na czapce na szwach wierzchu pojedynczy srebrny, oksydowany, płaski, szerokości 5 mm, sznurek. Na górnej krawędzi otoku dokoła, jeden takiż sznurek. Z przodu otoku dwie gwiazdki[4].

W Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego oznaką stopnia były szlify gładkie bez frędzli z 1 paskiem, a od 1827 roku 2 gwiazdki. Na srebrnych epoletach gwiazdki złote, a na złotych gwiazdki srebrne[5][5].

W Armii Księstwa Warszawskiego oznaką stopnia były epolet z frędzlami na lewym ramieniu, a na prawym ramieniu kontrepolet (naramiennik bez frędzli). Na taśmie jedwabny pręcik karmazynowy. Naramienniki jazdy posiadały taśmy w karpią łuskę[5].

W Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego i w wojsku Kościuszki oznaką stopnia były 3 gwiazdki[6].

Stopnie porucznika w innych krajach

[edytuj | edytuj kod]
 Zobacz też: Lejtnant.
  • Afganistan: Lomri Baridman
  • Albania: Toger
  • Angola: Primeiro Tenente
  • Argentyna: Teniente Primero (Wojska Lądowe); Primer Teniente (Lotnictwo)
  • Austria: Oberleutnant
  • Białoruś: Cтаршы лейтэнант (transkryp. starszy lejtenant[7])
  • Belgia: Lieutenant
  • Bhutan: Deda Gom
  • Bośnia i Hercegowina: Poručnik
  • Brazylia: Primeiro Tenente
  • Bułgaria: Cтарши Лейтенант (transkryp. starszi lejtenant[8])
  • Kambodża: Ak-no-say-ney-tor
  • Republika Zielonego Przylądka: Primeiro Tenente
  • Chińska Republika Ludowa: Zhōngwèi
  • Cesarstwo Chińskie (Dynastia Qing): (Fù jūn xiào)
  • Chorwacja: Natporučnik
  • Kuba: Primer Teniente
  • Cypr: Ypolokhagos (Wojska Lądowe); Yposminagos (Lotnictwo)
  • Czechy: Nadporučík
  • Dania: Premierløjtnant
  • Dominikana: Primer Teniente
  • Estonia: Leitnant
  • Finlandia: Luutnantti
  • Gruzja: უფროსი ლეიტენანტი (Up’rosi Leytenanti)
  • Grecja: Ypolokhagos (Wojska Lądowe); Yposminagos (Lotnictwo)
  • Węgry: Főhadnagy
  • Indonezja: Letnant Satu
  • Iran: ستوان یكم (Setvan Yekom)
  • Irlandia: Lieutenant (angielskojęzyczne); Lefteanant (irlandzkojęzyczne)
  • Izrael: סגן (Segen)
  • Japonia: Nitō Rikui
  • Kazachstan: Cтарший Лейтенант (transkryp. starszyj lejtenant[potrzebny przypis])
  • Północna Korea i Południowa Korea: 중위 (Jungwi)
  • Laos: Roithõäkäd[potrzebny przypis]
  • Łotwa: Virsleitnants
  • Luksemburg: Premier Lieutenant
  • Malezja: Leftenan
  • Nepal: Upa-Senani
  • Macedonia: Поручник (transkryp. porucznik[9])
  • Mongolia: Ахлах дэслэгч (Ahlah deslegcz)
  • Mozambik: Tenente
  • Holandia: Eerste Luitenant
  • Nikaragua, Paragwaj i Urugwaj: Teniente Primero
  • Norwegia: Løytnant
  • Pakistan: Lieutenant
  • Portugalia: Tenente
  • Rumunia: Locotenent
  • Rosja: Cтарший Лейтенант (starszyj lejtienant[10], skrótowo – starlej)
  • Serbia: Поручник (transkryp. porucznik[11])
  • Słowacja: Nadporučík
  • Słowenia: Nadporočnik
  • Szwecja: Löjtnant
  • Szwajcaria: Oberleutnant (niemieckojęzyczne); Premier Lieutenant (francuskojęzyczne); Primotenente (włoskojęzyczne)
  • Tajwan: Chungwei
  • Tajlandia: Roi Tho
  • Turcja: Üsteğmen
  • Ukraina: Cтарший лейтенант (transkryp. starszyj łejtenant[12], поручник (porucznyk)
  • USA: First Lieutenant
  • Uzbekistan: Katta Leytenant
  • Wietnam: Trung úy
  • Jugosławia: Поручник (porucznik[11])

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Długość promienia od środka – 1 cm.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Laprus 1971 ↓, s. 321.
  2. Krystyna Długosz-Kurczabowa: Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego. Warszawa: PWN, 208, s. 546.
  3. Przepisy ubiorcze WP 1972 ↓, s. 49-55.
  4. Przepisy Ubioru Polowego WP 1919 ↓, s. 17.
  5. a b c Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni.
  6. Linder 1960 ↓, s. oznaki stopni oficerów.
  7. Słownik Ortograficzny PWN: Zasady pisowni i interpunkcji 79. Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu białoruskiego). [dostęp 2009-02-06]. (pol.).
  8. Słownik Ortograficzny PWN: Zasady pisowni i interpunkcji 80. Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu bułgarskiego). [dostęp 2009-02-06]. (pol.).
  9. Słownik Ortograficzny PWN: Zasady pisowni i interpunkcji 81. Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu serbskiego). [dostęp 2009-02-06]. (pol.).
  10. Słownik Ortograficzny PWN: Zasady pisowni i interpunkcji 76. Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu rosyjskiego). [dostęp 2009-02-06]. (pol.).
  11. a b Słownik Ortograficzny PWN: Zasady pisowni i interpunkcji 82. Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu macedońskiego). [dostęp 2009-02-06]. (pol.).
  12. Słownik Ortograficzny PWN: Zasady pisowni i interpunkcji 78. Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu ukraińskiego). [dostęp 2009-02-06]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
  • Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
  • Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
  • Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich. Warszawa: Zakłady Graficzno-Wydawnicze "Książka", 1919.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.