Przejdź do zawartości

Ion Ghica

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ion Ghica
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 sierpnia 1816
Bukareszt

Data i miejsce śmierci

7 maja 1897
Ghergani

Premier Księstwa Rumunii
Okres

od 11 lutego 1866
do 10 maja 1866

Przynależność polityczna

umiarkowani liberałowie

Poprzednik

Nicolae Crețulescu

Następca

Lascăr Catargiu

Premier Księstwa Rumunii
Okres

od 15 lipca 1866
do 21 lutego 1867

Poprzednik

Lascăr Catargiu

Następca

Constantin A. Crețulescu

Premier Księstwa Rumunii
Okres

od 18 grudnia 1870
do 11 marca 1871

Poprzednik

Manolache Costache Epureanu

Następca

Lascăr Catargiu

Ion Ghica (ur. 12 sierpnia 1816 w Bukareszcie, zm. 7 maja 1897 w Ghergani w okręgu Dymbowica) – rumuński rewolucjonista, polityk i dyplomata, trzykrotnie premier Rumunii (w roku 1866, w latach 18661867 i 18701871). Był również członkiem Akademii Rumuńskiej i jej czterokrotnym przewodniczącym (18761882, 18841887, 18901893 i 18941895).

Wczesne lata i rewolucja

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w prominentnej bojarskiej rodzinie o arumuńskich korzeniach. Był bratankiem Grzegorza Aleksandra Ghiki (który został hospodarem Wołoszczyzny w latach 40. i 50. XIX wieku). Ion Ghica edukował się w Bukareszcie i w Zachodniej Europie, studiując inżynierię i matematykę we Francji od 1837 do 1840.

Po ukończeniu studiów w Paryżu powrócił do Mołdawii i był zamieszany w nieudany spisek stowarzyszenia Frăția („Bractwo”) w 1848, mający na celu zjednoczenie Wołoszczyzny i Mołdawii pod berłem rumuńskiego władcy, księcia Michała Sturdzy. Ion Ghica został wykładowcą matematyki na Akademii założonej przez Sturdzę w Jassach (później przekształciła się ona w Uniwersytet w Jassach).

Ghica przyłączył się do obozu rewolucji wołoskiej, a później w imieniu prowizorycznego rządu ustanowionego w Bukareszcie udał się do Stambułu na spotkanie z władzami Imperium Osmańskiego. Ghica, Nicolae Bălcescu i generał Gheorghe Magheru brali także udział w mediacjach pomiędzy siedmiogrodzkim przywódcą Avramem Iancu i węgierskim rządem rewolucyjnym Lajosa Kossutha.

Na Samos i w Rumunii

[edytuj | edytuj kod]

Przebywając w Stambule, Ghica został mianowany bejem Samos. Sprawował tę funkcję w latach 18541859 podczas których dał się poznać jako znakomity przywódca. Za sukces poczytywał sobie m.in. wytrzebienie lokalnych piratów. Został uhonorowany tytułem księcia Samos przez sułtana Abdülmecida I w 1856.

W 1859, po utworzeniu unii Mołdawii i Wołoszczyzny, książę Aleksander Jan Cuza nakłonił Ghicę do powrotu. Później (w 1866 roku), pomimo zaufania Cuzy, Ghica wziął aktywny udział w pracach tajnej grupy dążącej do obalenia księcia. Ghica został pierwszym premierem pod rządami Karola I.

Ghica uważany jest także za jedną z pierwszych prominentnych figur na scenie politycznej Rumunii o orientacji liberalnej. Był jednym z pierwszych liderów Partii Liberalnej. Kiedy Karol I zwrócił się ku konserwatystom; Ghica przyłączył się do ruchu antymonarchistycznego. Jednak liberałowie około roku 1876 uspokoili swe antydynastyczne zapędy, kiedy to funkcję szefa rządu przez wyjątkowo długi czas pełnił Ion Brătianu. W 1881 roku Ghica został ambasadorem w Londynie i funkcję tę sprawował do 1889 roku.

Poza uznaniem za działalność polityczną Ghica zyskał także znaczącą pozycję w rumuńskiej literaturze. Rozgłos przyniosły mu jego „Listy”, adresowane do Vasile Alecsandriego, długoletniego przyjaciela. Pisane w Londynie, stały się one opisem odchodzącego w niepamięć tradycyjnego społeczeństwa rumuńskiego.

Był również autorem „Amintiri din pribegie” („Wspomnienia z wygnania”) z 1848 roku oraz „Convorbiri Economice” („Rozmowy o ekonomii”); w tym drugim dziele zajął się głównymi zagadnieniami ekonomicznymi. Opowiadał się za propagowaniem lokalnych inicjatyw zamiast zagranicznych inwestycji w przemysł i handel – zostało to rozwinięte w formę protekcjonizmu (charakterystycznego dla rumuńskiej Partii Liberalnej aż do wybuchu II wojny światowej).