Przejdź do zawartości

Inwazja turecka na Cypr

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Inwazja turecka na Cypr
Konflikt cypryjski (1955–1974)
Ilustracja
Mapa etnograficzna Cypru z 1960 r.
Czas

20 lipca – 18 sierpnia 1974

Terytorium

 Cypr

Przyczyna

roszczenia Turcji do utworzenia wolnego państwa Turków cypryjskich

Wynik

ustanowienie Tureckiej Republiki Cypru Północnego
podział Cypru przez zieloną linię

Strony konfliktu
 Turcja
Turcy cypryjscy
 Cypr
Grecja
Dowódcy
Fahri Korutürk
Bülent Ecevit
Necmettin Erbakan
Rauf Denktaş
Mihail Georgitsis
Efthymios Karayannis
Konstantinos Kombokis
Nikolaos Nikolaides
Siły
40 tys. żołnierzy[1]
20 tys. bojowników Turków cypryjskich[2]
Cypr 12 tys. żołnierzy[3]
2 tys. żołnierzy
Straty
568-838 zabitych
1200-2200 rannych[4][5]
397 zabitych
1269 rannych
992 zaginionych
937 pojmanych[6][7]
brak współrzędnych

Inwazja turecka na Cypr (również pod nazwą operacja Atilla) – kolejne desanty tureckich sił zbrojnych na terytorium Cypru w lipcu i sierpniu 1974 r., przedstawiane jako reakcja na zamach stanu, inspirowany i współorganizowany na wyspie przez grecką juntę czarnych pułkowników[8]. Zamach stanu, rozpoczęty 15 lipca 1974, zakończył się niepowodzeniem 22 lipca 1974. Nie powstrzymało to rozpoczętej 20 lipca 1974 inwazji, z kulminacją w dniach 14-16 sierpnia 1974, gdy to zajęto 36,2% powierzchni wyspy[9]. Niezwłocznie prowadzono czystki etniczne, następnie rozległą akcję kolonizacyjną, głęboko zmieniającą strukturę demograficzną wyspy[10].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Do lat 60. XX wieku wyspa znajdowała się pod panowaniem Wielkiej Brytanii, będąc zamieszkiwana przez Greków oraz Turków[11]. 15 lipca 1974 doszło do zamachu stanu na Cyprze, którego celem była natychmiastowa unia Cypru z Grecją (enosis).

Przed atakiem premier Turcji, Bülent Ecevit skonsultował swoją decyzję o interwencji zbrojnej na Cyprze z liderami największych tureckich partii politycznych. Część z nich przeciwstawiła się wizji ataku na Cypr, jednak szef rządu Turcji przekonywał wówczas o potrzebie utworzenia przyczółka, w którym schronienie znaleźliby Turcy cypryjscy[12].

Podczas inwazji więcej niż jedna czwarta ludności Cypru została usunięta z zajętej północnej części wyspy, gdzie Grecy cypryjscy stanowili 80% ludności. Oprócz tego około 60 tys. Turków cypryjskich wyemigrowało z południa na północ po zakończeniu konfliktu[13]. Siły tureckie stanowiły 40 tys. żołnierzy[1] i 20 tys. bojowników Turków cypryjskich[2], a po drugiej stronie stanęło 12 tys. żołnierzy cypryjskich i 2 tys. greckich[3]. Najazd turecki zakończył się proklamowaniem uznawanej jedynie przez Turcję Tureckiej Republiki Cypru Północnego i podziałem wyspy wzdłuż monitorowanej przez ONZ zielonej linii o długości 180 km. Na wyspie stacjonuje 35 tys. wojsk tureckich[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Γεώργιος Σέργης: Η Μάχη της Κύπρου. Ateny: Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, 1999, s. 253.
  2. a b Γεώργιος Σέργης: Η Μάχη της Κύπρου. Ateny: Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, 1999, s. 254.
  3. a b Γεώργιος Σέργης: Η Μάχη της Κύπρου. Ateny: Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, 1999, s. 260.
  4. Ibrahim Artuç: Kıbrıs’ta Savaş ve Barış. Stambuł: Kastaş Yayınları., 1989, s. 317-318.
  5. Roni Alasor: Eκτελέστε τους αιχμαλώτους. Ateny: 2001.
  6. Kostas Hatziantoniou: Cyprus 1954–1974. Ateny: 2007, s. 557.
  7. Na podstawie oficjalnego raportu Wysokiego Dowództwa Gwardii Narodowej do szefa Sił Zbrojnych.[potrzebny przypis]
  8. Matt Barett: The Rise of the Junta in Greece.
  9. Cypr - Podział wyspy. [dostęp 2015-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
  10. Illegal Demographic Changes. mfa.gov.cy. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)]. - Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Cypru
  11. Cypr znów może być jednym państwem. Dzięki kryzysowi. wyborcza.pl, 16 listopada 2013.
  12. Mobile Madness, Attyla na Cyprze [online], historia.uwazamrze.pl [dostęp 2019-10-29] (pol.).
  13. 1974: Turkey Invades Cyprus. BBC, 2010. [dostęp 2011-05-16]. (ang.).
  14. Komplikacja na Cyprze. [dostęp 2015-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-31)].