Przejdź do zawartości

Immunologia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Immunologia – dziedzina nauki z pogranicza biologii i medycyny zajmująca się biologicznymi i biochemicznymi podstawami reakcji odpornościowo-obronnej ustroju na patogen lub inne obce organizmowi substancje i ciała jak np. toksyny lub transplantaty. Ponadto bada ona prawidłowość tejże reakcji i ewentualne jej zaburzenia.

Historia immunologii

[edytuj | edytuj kod]

Starożytność

[edytuj | edytuj kod]

Najstarsze znane dziś wzmianki, które można zakwalifikować jako obserwacje immunologiczne, pochodzą z roku 430 p.n.e. Podczas epidemii w czasie wojen peloponeskich w Atenach, historyk Tukidydes stwierdził, że jedynie osoby, które same przeżyły chorobę, nadają się do pielęgnacji chorych. W czasach historycznych ugruntował się pogląd, że przechorowanie niektórych chorób (chorób zakaźnych) daje odporność na ponowne zachorowanie. Stąd też pochodzi łaciński źródłosłów nazwy immunologiiimmunitas to uwolnienie od obciążeń, w tym wypadku uwolnienie od niebezpieczeństw zachorowania na chorobę zakaźną.

Średniowiecze

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze informacje o profilaktycznym „szczepieniu” pochodzą z przełomu I i II w. p.n.e. z Chin. Dotyczą one zamierzonego, prewencyjnego zakażania ospą zdrowych ludzi. Metoda ta rozpowszechniła się w XV w. przede wszystkim w Chinach, Indiach i Turcji; znana jest pod nazwą wariolacji i polegała na przenoszeniu wydzieliny ropnej lekko chorych przy pomocy igły na osoby zdrowe.

Czasy nowożytne

[edytuj | edytuj kod]

Dzięki Lady Mary Wortley Montagu, żonie brytyjskiego ambasadora w Turcji, która w 1718 r. zleciła przeprowadzenie tej procedury u swojego syna, wariolacja dotarła ok. roku 1722 do Anglii, a stamtąd rozpowszechniła w kolejnych latach na dalsze kraje Europy. W tym samym czasie angielski lekarz Edward Jenner zauważył, że wieśniaczki, które zainfekowały się niegroźną dla ludzi ospą krowią, podczas epidemii przechodziły łagodniej ospę prawdziwą lub nie zapadały na nią w ogóle. Po długoletnich obserwacjach tego fenomenu, zainfekował 14 maja 1796 zdrowego ośmiolatka wydzieliną uzyskaną z krosty chorej na ospę krowią służącej, a następnie, po ustąpieniu łagodnych objawów zainfekował go ospą prawdziwą, która miała u chłopca bardzo łagodny przebieg. Metoda Jennera miała wiele zalet w porównaniu do wariolacji: osoby zaszczepione w ten sposób nie miały wysypki i powstałych z niej blizn, szczepienie nie mogło doprowadzić do zgonu, a zaszczepione osoby nie stanowiły źródła infekcji dla innych ludzi.

Dalszych przełomowych badań i odkryć dokonał francuski badacz Louis Pasteur w badaniach nad atenuacją drobnoustrojów, doprowadził do wytworzenia szczepionek, które okazały się skuteczne w chorobach ludzi i zwierząt (wąglik, cholera drobiu (pastereloza), różyca świń, wścieklizna).

W XX wieku dokonał się dynamiczny rozwój immunologii, a za przełomowe odkrycia w tej dziedzinie szereg naukowców uzyskał Nagrody Nobla:

Chronologia odkryć immunologicznych uhonorowanych Nagrodą Nobla
Rok Kto Odkrycie
1901 Emil von Behring surowice antytoksyczne przede wszystkim przeciw błonicy
1905 Robert Koch odporność komórkowa w gruźlicy
1908 Ilja Miecznikow i Paul Ehrlich rola fagocytozy i antytoksyn w immunologii
1913 Charles Richet badania nad anafilaksją
1919 Jules Bordet liza bakterii
1930 Karl Landsteiner odkrycie grup krwi
1951 Max Theiler szczepionka przeciw żółtej gorączce
1957 Daniel Bovet leki antyhistaminowe
1960 Frank Macfarlane Burnet i Peter Medawar tolerancja immunologiczna w transplantologii
1972 Rodney Robert Porter i Gerald Edelman budowa przeciwciał
1977 Rosalyn Yalow metody radioimmunologiczne
1980 George Snell, Jean Dausset i Baruj Benacerraf MHC
1984 Niels K. Jerne, Georges Köhler i César Milstein przeciwciała monoklonalne
1987 Susumu Tonegawa prace nad zmiennością przeciwciał
1990 Joseph Murray i E. Donnall Thomas immunologia transplantacyjna
1996 Peter Doherty i Rolf M. Zinkernagel rola MHC w rozpoznawaniu antygenu przez limfocyty T

Po odkryciach Jennera i Pasteura dotyczących powstawania odporności poszczepiennej przełomem w zrozumieniu odporności humoralnej okazały się badania naukowe Emila von Behringa i Shibasaburo Kitasato prowadzone pod koniec XIX wieku. Wykazali oni, że to surowica (płynny, bezkomórkowy składnik krwi) zawiera czynnik odpornościowy, który przeniesiony na nieszczepione osobniki zapewnia odporność przeciw chorobie zakaźnej (błonicy). Za te badania von Behring w 1901 roku został uhonorowany przyznaniem Nagrody Nobla.

Obiekt badań

[edytuj | edytuj kod]

Obiektem badań immunologii jest system immunologiczny i procesy chemiczne i biochemiczne na poziomie komórki czy nawet molekularnym, związane z rozpoznaniem i zwalczaniem patogenu. Procesy te nazywa się wspólnym pojęciem reakcji lub odpowiedzi immunologicznej. W medycynie immunologia odgrywa centralną rolę w zrozumieniu, zapobieganiu, diagnostyce i terapii chorób.

Działy immunologii

[edytuj | edytuj kod]

W skład immunologii wchodzą m.in. takie działy nauki jak:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]