Przejdź do zawartości

Dolna Tunguzka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dolna Tunguzka
Нижняя Тунгуска
Ilustracja
Kontynent

Azja

Państwo

 Rosja

Lokalizacja

Obwód irkucki i Kraj Krasnojarski

Rzeka
Długość 2989 km
Powierzchnia zlewni

473 000 km²

Średni przepływ

3600 m³/s przy ujściu

Źródło
Miejsce Wyżyna Środkowosyberyjska
Współrzędne

58°02′42,4″N 105°40′39,0″E/58,045100 105,677500

Ujście
Recypient Jenisej
Współrzędne

65°46′59,9″N 87°57′20,2″E/65,783300 87,955600

Położenie na mapie Kraju Krasnojarskiego
Mapa konturowa Kraju Krasnojarskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”

Dolna Tunguzka (ros. Нижняя Тунгуска, Niżniaja Tunguska) – rzeka w Rosji (obwód irkucki i Kraj Krasnojarski). Jej długość wynosi 2989 km, a powierzchnia zlewni 473 tysiące km²[1].

Swoje źródła ma na południu Wyżyny Środkowosyberyjskiej. Płynie przez nią początkowo w kierunku północnym, a potem zachodnim. Wpada do rzeki Jenisej, jako jego prawy dopływ. W górnym biegu płynie szeroką doliną. Dolny bieg obfituje w liczne jezioropodobne rozszerzenia (do 25 km). Miejscami zwęża się do 200 m. W tych miejscach brzegi są strome i osiągają nawet 100–200 m wysokości. Średnia głębokość rzeki 4–6 m, w przełomach 2–3 m, w najgłębszych miejscach nawet do 100 m[2]. Na progach rzecznych prędkość wody nawet 5 m/s[2]. Rzeka zasilana jest głównie śniegami. Od maja do lipca Dolna Tunguzka często wylewa. Zamarznięta od października do maja. Na wiosnę tworzą się olbrzymie zatory lodowe, a poziom wody podnosi się nawet o 35 m[2]. Żeglowna tylko w swoim dolnym biegu od ujścia Koczeczumu.

Nad Dolną Tunguzką leży miasto Tura.

Główne dopływy:

Żegluga

[edytuj | edytuj kod]

Żegluga na Dolnej Tunguzce jest trudna ze względu na liczne progi rzeczne oraz wiry. Najtrudniejszą przeszkodą są progi „Bolszoj” (wielkie), znajdujące się w odległości 128–130 km od ujścia. W 1927 roku statek parowy po raz pierwszy przepłynął przez te progi i od tej pory odbywała się żegluga pomiędzy Turuchańskiem a Turą[3].

Na początku XX wieku rozważano możliwość budowy kanału łączącego Dolną Tunguzkę z Leną. Rzeki te bowiem w pobliżu miasta Kireńsk zbliżają się do siebie na odległość około 15 km[2]. Plan ten jednak zarzucono po badaniach w 1911 roku, uznając go za zbyt trudny i drogi[3].

Elektrownia wodna

[edytuj | edytuj kod]

Plany budowy elektrowni wodnej na Dolnej Tunguzce sięgają lat 80., wtedy jednak zostały porzucone w następstwie protestów. Ponownie powrócono do nich na początku XXI wieku. Plan zakłada wybudowanie zapory wodnej, w efekcie której zalane ma zostać 10000 km² tundry. Część z przeznaczonych pod zalanie terenów jest miejscem zakopania odpadów nuklearnych. Konstrukcja wymagałaby również przesiedlenia rdzennej ludności ewenkijskiej[4].

Ze względu na brak zapotrzebowania w energię elektryczną bezpośredniej okolicy, wytworzony prąd miałby być transportowany do europejskiej Rosji za pomocą korytarza energetycznego o długości 3500 km. Szacowany koszt wynosił 13 miliardów dolarów[4]. Budowa miała rozpocząć się około 2010 roku, jednak została zatrzymana przez katastrofę w elektrowni Sajańsko-Szuszeńskiej w 2009[5]. W 2016 elektrownia wciąż była w fazie planów[6].

Krytycy określają pomysł budowy elektrowni, nazywanej wstępnie „Ewenkijską” lub „Turuchańską”[5], jako niepotrzebny, niebezpieczny oraz stanowiący marnowanie pieniędzy[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Путешествия по Красноярскому краю [online], www.outdoors.ru [dostęp 2018-04-18] (ros.).
  2. a b c d Geology Page, Nizhnyaya Tunguska River - Geology Page, „Geology Page”, 3 listopada 2014 [dostęp 2018-04-18] (ang.).
  3. a b А. А. Соколов "Гидрография СССР" [online], www.abratsev.narod.ru [dostęp 2018-04-18].
  4. a b c Maria Antonowa, Balancing Growth and Environment [online], The Moscow Times [dostęp 2018-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-08-03].
  5. a b The eastern promise of Russia's hydropower [online], www.powerengineeringint.com [dostęp 2018-04-18].
  6. A. Yu Aleksandrovskii, A. Yu Soldatkin, D.M. Volkov, Improving the Investment Potential of the Evenkiiskaya HPP When Working Jointly with HPPS of the Volga – Kama Cascade, „Power Technology and Engineering”, 50 (3), 2016, s. 235–239, DOI10.1007/s10749-016-0689-4, ISSN 1570-145X [dostęp 2018-04-18] (ang.).