Naar inhoud springen

Katholikos

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit artikel past in de serie over de
Orthodoxie

Ook bekend als
"Oosters christendom"

Orthodoxie

De belangrijkste concilies
Nicea I
Constantinopel I
Efeze
Chalcedon
Constantinopel II
Constantinopel III
Nicea II

Theologie
Athanasius
Basilius de Grote
Johannes Chrysostomus
Efrem de Syriër
Gregorius van Nazianze
Gregorius van Nyssa

Patriarchaten
Alexandrië
Antiochië
Bulgarije
Constantinopel
Georgië
Jeruzalem
Moskou
Servië
Roemenië
Rusland

Autocefale kerken
Albanië
Cyprus
Griekenland
Oekraïne
Polen
Tsjechië en Slowakije

Tradities
Oosters-katholieke kerken
Oosters-orthodoxe kerken
Oosters-orthodoxe kerken in Oekraïne
Oriëntaals-orthodoxe kerken
Oudgelovigen
Syrisch christendom

Liturgie
Alexandrijnse liturgie
Antiocheense liturgie
Byzantijnse liturgie
Chaldeeuwse liturgie
Iconenverering

Personen
Patriarch
Pope
Katholikos

Kerkinterieur
Icoon
Iconostase

Liturgische gewaden
Phelonion
Epitrachelion · Podriaznik
Zona · orarion

Katholikos of catholicos (meervoud katholikoi), is een kerkelijke titel die gebruikt wordt voor het hoofd van kerken in bepaalde oost-christelijke tradities. De titel wordt normaliter gebruikt voor het hoofd van een autocefale kerk. Aan het hoofd van een autocefale kerk kan bijvoorbeeld echter ook een patriarch staan. In andere gevallen is een katholikos het hoofd van een autonome kerk die is onderworpen aan een patriarch of een andere kerkleider. Het woord ‘katholikos’ is het Griekse woord (καθολικός) voor universeel.

De titel katholikos wordt in vele orthodoxe kerken al sinds de oudheid gebruikt. In de Nestoriaanse Kerk werd de titel voor de hoogste kerkleider gebruikt. ‘Katholikos’ wordt ook gebruikt als hoofd van de Armeens-Apostolische Kerk en de Georgisch-Orthodoxe Kerk. In de Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië werd deze titel gegeven aan de mafriaan, die sinds de oudheid een graad lager is dan de Syrisch-orthodoxe Patriarch van Antiochië. In de 20ste eeuw heeft een onenigheid over deze titel mede geleid tot het schisma binnen de Malankara Kerk van India.

Oorsprong van de titel

[bewerken | brontekst bewerken]

De titel werd voor het eerst gebruikt in de 4e eeuw door de katholikos van Armenië, het hoofd van de Armeens-Apostolische Kerk.[1] Na verloop van tijd werd de titel tevens gebruikt voor de Kerk van het Oosten. Ook binnen het patriarchaat van Antiochië werd het gebruik van de titel een gewoonte toen na het eerste Concilie van Nicea in 325, jurisdicties werden verdeeld onder de drie kerken van het patriarchaat die deelnamen aan het concilie.[2] De katholikoi kregen als jurisdictie de provincies die zich buiten het Romeinse Rijk hadden gevormd. Wat de werkelijke reikwijdte van hun jurisdictie was, is echter onduidelijk.

Katholikoi in verschillende kerken

[bewerken | brontekst bewerken]

De titel "katholikos" wordt in verschillende kerken gebruikt. De naam achter de titel geeft de huidige katholikoi weer. Deze zijn op alfabetische volgorde de volgende:

Katholikos-Patriarch van Geheel Georgië Ilia II