Ravêr zerreki

Simya

Wikipediya, ensiklopediya xosere ra
Asayışê yew simyageri

Simya (ya zi alşımi, alkımi zi vaciyeno) zıwanê Erebki ra vêrdo a zıwananê binan. İlmo verêno u kıhano ke merdıman kimya ra ver pê ey tebieti geyrao, dormey xo ewnao u yew felsefe rê işaret keno. Coka simya kimyao verêno. Simya kimya, metalurcie, fizik, tıb, astrolocie, semiotik, mistisizm, spiritüalizm u huneri gêno xo miyan. Wıni fıkıriyeno ke 2500 serre ra vêşêro ke merdıman simya kerdo. Raveri Mezopotamya, Mısıro Antik, İran, Hindıstan u Çin de merdıman o guriyo. Demanê antikan ra heta seserra 19. Ewropa de merdıman simya geyrao cı.

Simya be çımanê ilmanê ewroyêni zey ilmê do zûr vêniyeno, simyageri zi wıni fıkıriyenê. Simyageran waşto ke qurşuni bıçarnê a zerni, inan bawer kerdo ke erd u asmên çehar elemantan ra yenê pêra, têdıma herre, hewa, awe u adır. Yew zi simyageran waxtê xo vêşêr be ilacê mucızewi, jari u iksırê sihırıni rê viyarno ra. Heto bin ra zi taê simyageri est biy ke akademisyen, entelektuel u alım zi biy. Isaac Newton, Robert Boyle inan raê. Enê merdıman zerrey madeyan geyray cı, eştê çım tebietê madeyanê kimya ser u kimya sero gama verêne eşta cı.