W 2006 r. al. Wojska Polskiego obchodzi�a 30. urodziny. Ale niekt�re jej fragmenty s� du�o starsze, bowiem najd�u�sz� cz�stochowsk� ulic� - licz�c� 15,5 km - posk�adano w ca�o�� z kilku innych. Zapraszamy na przeja�d�k�.
Miko�ajewska - ulica s�awi�ca wielko�� cara, znikn�a z mapy Cz�stochowy ju� 100 lat temu. Po odzyskaniu niepodleg�o�ci podzielono j� na dwie: Katedraln� oraz Stra�ack� i tak zosta�o do dzisiaj.
Cho� biegnie w sercu �r�dmie�cia - mi�dzy III Alej� a ul. Jasnog�rsk�, nie jest wcale stara. Ulic� Rac�awick� wytyczono dopiero w dwudziestoleciu mi�dzywojennym.
Biegn�ca wzd�u� tor�w ulica kojarzy si� z �ywio�owym handlem. Ale historia miasta wi��e j� przede wszystkim z konduktami, kt�re jeszcze po II wojnie �wiatowej w�drowa�y t�dy na cmentarz Kule.
Ulice Feliksa Nowowiejskiego i Janusza Korczaka tworz� jeden ci�g. Paradoksalnie, im dalej od centrum, tym zabudowa przy nich starsza. Bo i ulice maj� r�ny wiek.
Zacz�o si� od ci�cia i r�ni�cia. Dzi� na Tartakowej leje si� i prasuje - nie drewno, lecz metal. I nie tylko za spraw� znanej odlewni Wulkan, ale mniejszych i wi�kszych sk�adnic z�omu. Ulica zachowuje niezmiennie przemys�owo-mieszkaniowy charakter, ale nie le�y ju� - jak na pocz�tku XX wieku - na obrze�u miasta, kt�re znacznie si� od tego czasu rozros�o.
Al. Wolno�ci to obok Alej NMP najwa�niejsza ulica handlowa Cz�stochowy. Z bardzo wa�n� rol� komunikacyjn� - nie tylko za spraw� dworc�w PKP i PKS.
Istniej�ce przed wojn� dwie uliczki - wtedy jeszcze bezimienne - po��czono w latach 50. w ca�o�� i nazwano imieniem rodze�stwa dzia�aczy komunistycznych
Ulica Kr�tka od dawna nie jest ju� zaniedbana. Nie�le prosperuje tam 150 firm, a g�adkiej jezdni i chodnik�w bez dziur mog� jej pozazdro�ci� reprezentacyjne Aleje.
"Ma jedn� z ciekawszych historii spo�r�d cz�stochowskich ulic. A przy tym radzi sobie ca�kiem nie�le w dzisiejszych, trudnych czasach. Na pocz�tek cyklu portret�w ulic prezentujemy ulic� Jana Henryka D�browskiego" - pisali�my na �amach "Wyborczej" w 2004 r.
Niewielkie ulice mi�dzy Krakowsk� a Ogrodow� zapracowa�y przez lata na s�aw� najgorszych w mie�cie. Mojemu popo�udniowemu spacerowi po nich towarzyszy� wi�c dreszczyk emocji, ale nie znikn��em bez wie�ci - jak to si� zdarza na odleg�ym archipelagu.
Jest ostatni� ulic� �r�dmiejsk�. Sobieskiego to ju� Trzech Wieszcz�w. - Cho� mieszkali�my w s�siedztwie, chodzili�my do innych podstaw�wek, innych ko�cio��w. I bili�my si� na kamienie - wspomina dzieci�stwo w latach 50. i 60. na ul. Focha Jacek Tomczyk.
Dzisiejsz� al. Armii Krajowej planowali jeszcze na prze�omie XIX i XX wieku Rosjanie. Ale budow� zacz�to dopiero 50 lat p�niej, i to z ideologicznym podtekstem, typowym dla czas�w stalinowskich. Kulisy powstania tej wa�nej arterii komunikacyjnej wspomina jej projektant Czes�aw Kotela.
O niegdysiejszym ruchu przypominaj� na Bardowskiego handlowe partery niemal wszystkich kamienic. Dzi� wi�kszo�� zakratowanych witryn zieje, niestety, pustk�, cho� przed wojn� by�a to jedna z najwa�niejszych ulic w Cz�stochowie.
Kto dzi� pami�ta o lotnisku pod Zielon� G�r� oraz zburzonej w latach 50. XX w. dzielnicy Piaski zwanej czasami Sachalinem? Niewielu cz�stochowian wie te�, kt�r�dy przed wojn� wiod�a bardzo wa�na droga na �ydowski cmentarz i do Olsztyna
Ulic� �w. Barbary zaprojektowano w tym samym czasie co Aleje NMP i z niewiele mniejszym rozmachem. Chodnik wzd�u� kamienic, drzewa, szeroka piesza promenada, drzewa, szeroka jezdnia, drzewa, zn�w promenada, drzewa i chodnik - tak wygl�da przekr�j ulicy wytyczonej ok. 1824 roku, gdy miasto liczy�o 6 tys. mieszka�c�w!
S�ynn� fabryk� kapeluszy kierowa� dziadek francuskiej aktorki Juliette Binoche. Po s�siedzku po�czochy dzierga�a Primasosnowiczanka. To przed wojn�, bo 300 lat wcze�niej w�a�nie st�d jenera� Miller kierowa� obl�eniem Jasnej G�ry.
A� trudno uwierzy�, �e jeszcze niewiele ponad p� wieku temu ul. Kopernika otacza�y pola i ogrody. Dzi� to jedna z wa�nych ulic w centrum Cz�stochowy, cho� nadal cicha i spokojna.
Cz�stochowska al. Pokoju to jedyna poza �r�dmie�ciem ulica ze zwart�, miejsk� zabudow�. Cho� dzi� mocno podupad�a, to dzi�ki swojemu charakterowi, sklepom w parterach dom�w, ma wi�ksz� szans� na rozw�j ni� blokowiska Rakowa-Zachodu czy P�nocy.
Z czym ulica kojarzy si� czestochowianom? Ludzie przedwojennej daty wspomn� pewnie Liceum im. Traugutta. Nieco m�odsi - dewizowy bank Pekao i biuro paszportowe. Dzisiejsza m�odzie� wska�e kt�r�� ze szk�. Ale kogo by nie pyta� - ka�dy wie, gdzie jest Jasnog�rska, cho� nie ka�dy odpowie, w kt�rym miejscu stoi sfotografowany przez nas ko�ci�.
Znajdowa�a si� tu najstarsza cz�stochowska synagoga, obozowa� kr�l cyga�ski, a mieszczanie kupowali �wie�utkie ryby - prosto z Warty
Ulic� o wyj�tkowej w swoim charakterze zabudowie rozje�dzi�y samochody. Ale pokochali przedsi�biorcy.
S� dwie ulice Ogrodowe: handlowa ze sklepikami i przemys�owa - z fabrykami. Obie sprawiaj� wra�enie, jakby ich czas min��. Albo jeszcze nie nadszed�.
Przy ulicy �yznej, na dalekim Sabinowie, pracuj� dwa tysi�ce os�b. Tyle co w hucie!
Ma�o tu sklep�w, za to du�o urz�d�w i spiesz�cych do nich petent�w. Niemal litera po literze opisujemy cz�stochowsk� ulic� �l�sk�.
Na ulicy Z�otej powsta�a Cz�stochowa... To nie �art: z wapienia z tutejszych kamienio�om�w budowano niemal wszystkie domy w mie�cie.
Przez stulecia stanowi�a jedn� z dw�ch najwa�niejszych - obok ul. Krakowskiej - dr�g wjazdowych do miasta. Dlatego ch�tnie si� przy niej osiedlano, przez co robi�a si� coraz d�u�sza i d�u�sza...
Tamo�na, po polsku Celna, przecina�a III Alej� wzd�u� park�w. Jej cz��, biegn�ca w prawo, nosi dzi� imi� Jerzego Popie�uszki, a w lewo - Kazimierza Pu�askiego
To Limanowskiego - a nie �ukasi�skiego czy Okrzei - by�a g��wn� ulic� starego Rakowa. Tak twierdzi Roman Sitkowski, autor monografii cz�stochowskiej dzielnicy.
Przy tej ulicy przyszed� na �wiat je�li nie co drugi, to co trzeci mieszkaniec Cz�stochowy, kt�ry w metryce ma dat� urodzenia mi�dzy 1945 a 1991 r.
Przed wojn� mie�ci�o si� przy niej kilka fabryk, a na odcinku mi�dzy ul. �l�sk� a parkami osiedlali si� najzamo�niejsi obywatele. Dzi� ulica Waszyngtona kojarzy si� przede wszystkim z gmachem Urz�du Miasta, kt�ry ma jednak adres... ul. �l�ska.
Na Berka - tak w skr�cie m�wi� cz�stochowianie o urokliwej ulicy z dziwnymi, nietypowymi sklepikami. Zdaniem mieszka�c�w prze�ywa ona w ostatnich latach prawdziwy renesans.
Jako dziewczynka wprowadzi�am si� na Ciemn� 88 i ju� nigdy nie zmieni�am mieszkania, ale co rusz mia�am nowy adres - opowiada Alina Kabus. I wylicza: Ch�opickiego 106, Brombergerstrasse 106, zn�w Ch�opickiego, nast�pnie Armii Czerwonej 28, Lenina 92 i wreszcie Jana Paw�a II z tym samym na szcz�cie numerem.
Alej� Niepodleg�o�ci projektowano w czasach stalinowskich. Tak sprytnie, �e dok�adnie na jej osi znalaz�a si�... wie�a jasnog�rska. Jest to tym bardziej zaskakuj�ce, �e wytyczaniu osi pracy - ci�gu alej ��cz�cych centrum z rozbudowywan� hut� - towarzyszy�a ch�� zneutralizowania klasztoru, dominuj�cego w pejza�u Cz�stochowy, i zmniejszenia znaczenia Alej NMP z Jasn� G�r� w perspektywie...
To dziwna ulica. Kamienice odwr�ci�y si� do niej ty�em. Graniczna biegnie na ty�ach ul. Mirowskiej - mi�dzy Targow� a Garncarsk�. Ciemna, bez asfaltu czy cho�by bruk�w wygl�da, jakby pies z kulaw� nog� po niej nie chodzi�.
Orzechowskiego ze starych cz�stochowskich ulic zmieni�a si� chyba najbardziej. To tu w latach 60. XX wieku planowano nowe centrum Cz�stochowy, maj�ce przy�mi� niepoprawne - bo z widokiem na Jasn� G�r� - Aleje. Efekt jest jednak do�� �a�osny, bo wi�cej zburzono, ni� wybudowano.
W 1717 roku nadano prawa miejskie Cz�stoch�wce - jednemu z dw�ch miast, tworz�cych nowoczesn� Cz�stochow�. Miasteczko by�o ma�e, ale rynek mia�o wielki, niczym w Krakowie.
Pierwotnie i dzi� Kiedrzy�ska, a przej�ciowo - 16 Stycznia. Mo�na by te� j� nazwa� ulic� �u�lowc�w, gdy� z Kiedrzy�sk� zwi�zanych jest a� czterech zawodnik�w, w tym trzech z pierwszej dru�yny.
Ulica Kuceli�ska - z ma�ymi domami w�r�d bujnych ogrod�w - wci�� istnieje, jakby na przek�r przeznaczeniu. Mia�a tu stan�� kolejna cz�� huty, a gdy tego poniechano - chciano sadzi� las. Bo Kucelin, otoczony zewsz�d kominami, nie mia� by� miejscem do �ycia.
Po wybudowaniu kolei warszawsko-wiede�skiej po obu jej stronach wytyczono Wa�y Lewe i Wa�y Prawe. Dzi� s� to Wa�y Dwernickiego i ul. Wilsona.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
