JAK ZMIENIA� SI� kultowy maluch: Polski Fiat 126p [ZDJ�CIA]

...oczywi�cie Fiat 126. Jeszcze nie polski, ale ju� obserwowany przez czujnych in�ynier�w z naszego kraju - za spraw� Edwarda Gierka, zafascynowanego koncepcj� samochodu dost�pnego dla 'ka�dego'. W gr� wchodzi�o tylko odkupienie licencji od jednego z koncern�w. Ostatecznie zdecydowano si� - ponownie, po 125p - na Fiata.

Tak wygl�da�y modele z 1973 roku. (fot. Wikimedia Commons/P-szat)

6 czerwca 1973 roku zjecha� z ta�my pierwszy Polski Fiat 126p wygl�daj�cy dok�adnie tak jak cude�ko powy�ej.

Licencj� Gierek otrzyma� w zamian za obietnic� produkowania podzespo��w do samochod�w Fiata. Tak te� si� sta�o - cho� pierwsze 'maluchy' zosta�y z�o�one z w�oskich cz�ci, kilka lat p�niej to Polska wysy�a�a do W�och m.in skrzynie bieg�w i silniki.

Wsp�praca kwit�a, a spo�ecze�stwo korzysta�o. W por�wnaniu do drogiego Polskiego Fiata 125p, nowy samoch�d zdawa� si� by� dost�pnym dla ka�dego. Ma�o komu przeszkadza�o, �e by� 'troch�' mniejszy.

Nowy, bardziej ekonomiczny model (st�d skr�t 'E') Fiata 126p pojawi� si� w 1982 roku. Zewn�trznie nie r�ni� si� od poprzednika, jednak we wn�trzu posiada� m.in nowy ga�nik, t�umik szmer�w ssania i tr�jkomorowy t�umik wydechu o zmniejszonych oporach przep�ywu - zestaw ograniczaj�cy zu�ycie paliwa o 7%. Nie by� to jednak koniec ewolucji 'fiacika'.

Grudzie� 1984 przyni�s� bardziej rewolucyjne zmiany - zmodernizowan� wersj� malucha znan� jako 'face-lifting'. Trzeba by�o dostosowa� samoch�d do restrykcyjnych przepis�w homologacyjnych wprowadzanych w Europie.

Aby to zrobi�, zniwelowano wszystkie ostre kraw�dzie. Zmieniono zderzaki, dopasowuj�c je bardziej do nadwozia. Tak�e deska rozdzielcza zmieni�a sw�j wygl�d i uzyska�a przyciski klawiszowe. Samoch�d nadal jednak nieziemsko ha�asowa� i by� ma�y.

Opracowany w warszawskiej Akademii Sztuk Pi�knych 'Bombel' mia� by� transportow� wersj� ma�ego fiata. Przestrze� �adunkowa znajdowa�a si� nad silnikiem. Chroni�a j� nadbudowa z �ywicy poliestrowej maj�ca charakterystyczny, ob�y kszta�t. W �rodku mie�ci� si� metr sze�cienny �adunku.

Zamontowana w �rodku siatka chroni�a kierowc� i pasa�era przed wysypaniem si� zawarto�ci 'Bombla' na ich g�owy. Po jej zdemontowaniu, mo�na by�o zamontowa� tyln� kanap� z klasycznego Polskiego Fiata 126p. �adowno�� wynosi�a 300 kg.

'Bomble' s� obecnie bardzo rzadkie, jednak - jak wida� - da si� czasem spotka� stoj�cy gdzie� pojedynczy egzemplarz.

(fot. za www.pf126.ovh.org)

Aby stworzy� 126p w wersji kombi potrzebny by� szereg zmian konstrukcyjnych. Rozstaw osi zwi�kszono o 10 cm, zwis tylny o 7 cm. Dzi�ki temu udost�pniono wi�cej miejsca na tylne siedzenie i poszerzono przestrze� baga�ow�.

�adowno�� wynosi�a 4 osoby i 80 kg baga�u. Rozp�dza� si� do 105 km/h. Zbudowano go w roku 1977, ale nie zdo�ano wprowadzi� do produkcji seryjnej.

'Long' by� wi�ksz� wersj� standardowego maluszka. Ponownie zwi�kszono rozstaw osi i d�ugo�� pojazdu. Do �rodka w�o�ono silnik o zwi�kszonej mocy, wzmocniono zawieszenie ty�u pojazdu. Ostatecznie masa zwi�kszy�a si� do 610 kg. Wzros�y tak�e osi�gi - rozp�dza� si� do 110km/h i by� �atwiejszy w prowadzeniu.

(fot. za www.pf126.ovh.org)

NP zwany tak�e 'Ryjkiem' by� wersj� z nap�dem na przednie ko�a i silnikiem znajduj�cym si� z przodu. Aby to zrobi�, wprowadzono szereg modyfikacji wi���cych si� m.in ze wzmocnieniem konstrukcji a tak�e wykonaniu nowej wersji maski i drzwi do (tym razem w pe�ni funkcjonalnego) baga�nika.

Osi�gi mia� zbli�one do produkowanych seryjnie maluch�w. Niestety, by� dro�szy. Projekt nie doczeka� si� kontynuacji.

LPT oznacza�o Lekki Pojazd Terenowy i by�o niczym wi�cej jak... wojskow� wersj� swojskiego malucha. Testy rozpocz�to w 1979 roku w 16 Ko�obrzeskim Batalionie Powietrzno-Desantowym w Krakowie. LPT dost�pny by� tak�e w wersji amfibia.

Pojazd mia� 7 miejsc - jedno dla kierowcy i po trzy na bocznych �awkach. Nadwozie by�o wykonane z drewna i w��kna szklanego. Mo�na by�o je nakry� plandek� z szybami z pleksi. LPT nie zrobi�y kariery w wojsku.

To chyba najdziwniejszy z prototyp�w Polskiego Fiata 126p kt�re kiedykolwiek powsta�y. Wybudowany w Zak�adzie Transportu Energetyki w Radomiu 'Wsz�do�az' mia� by� wielofunkcyjnym pojazdem g�sienicowym z funkcj� p�ywania. Nie zdoby� jednak przychylno�ci w�adz. I chyba dobrze.

Od 1975 do 1992 roku przeznaczono na eksport ponad 850 tys. r�nych modeli Polskiego Fiata 125p. Trafi�y one w rozmaite miejsca - niekt�re ma�o egzotyczne, jak Jugos�awia, RFN czy W�gry. Inne z kolei w bardzo odleg�e, m.in do Kuby, Chile i Australii.

Jak wida� na zdj�ciach, niekt�re z nich przemierzaj� tamtejsze szosy do dzi�.

'Maluch' s�u��cy jako ruchoma reklama w Perth w Australii. (fot. Wikimedia Commons)

Rozmaicie nazywano za granic� nasze male�stwo. W S�owenii znany by� jako bolha - 'pch�a', pici-poki - 'wolne i g�o�ne' oraz kalimero - 'karton'. Na W�grzech okre�lano go jako kispolszki - 'ma�y polski'. Chorwaci i Serbowie okre�lali go mianem '�elazeczka', a Alba�czycy - 'kikireza'.

Angloj�zyczni odbiorcy Fiata 126 okre�lali go w�oskim mianem bambino - 'dziecko'. Na Kubie przyj�o si� okre�lenie polaquito, z kolei w Chile - bototo.

Model Bis zosta� zaprezentowany w 1987 we Frankfurcie. By�a to zmodernizowana wersja pierwotnego 'ma�ego Fiata', zawieraj�ca ponad 800 zmian w niemal�e wszystkich podzespo�ach. Zwi�kszy�y one pr�dko�� pojazdu do ponad 110 km/h bez zwi�kszenia wagi. Niestety, przez nowy spos�b u�o�enia silnika �atwo si� on przegrzewa�.

Bis posiada� charakterystyczn�, p�ask� tyln� szyb� - przez to, �e klapa od silnika zosta�a zamieniona w nim na trzecie drzwi. Produkowano go do 1991 roku, kiedy to zosta� wyparty przez Fiata Cinquecento.

Cabrio wygl�da� interesuj�co, nie cieszy� si� jednak zbyt wielk� popularno�ci�. G��wnymi powodami by�... niski poziom zabezpiecze� antykradzie�owych i kiepsko wykonany foliowy dach. Jak donosi�o pismo 'Auto-Technika Motoryzacyjna', przy silnym wietrze listewki usztywniaj�ce i uszczelniaj�ce �atwo wpada�y do �rodka wraz z kurzem, deszczem i innymi nieprzyjemnymi zjawiskami pogodowymi.

Najnowszy model Polskiego Fiata 126p, ju� z oficjaln� nazw� Maluch. Wprowadzono j� w 1997 roku. Pojazd by� - w por�wnaniu do swojego pierwowzoru - szalenie zaawansowany. Mimo wszystko nie wytrzymywa� ju� pr�by czasu, i mimo rozlicznych udogodnie� (nowy katalizator spalin, zmodernizowana karoseria, wygodne siedzenia) powoli zmierzano w kierunku zako�czenia produkcji.

(fot. Agnieszka Morcinek/AG)

Ostatnimi wyprodukowanymi Maluchami by�y 'Happy Endy', limitowana seria 500 czerwonych i 500 ��tych Fiat�w 126p. Ostatni egzemplarz trafi� do Muzeum Fiata w Turynie. Szcz�liwy nabywca przedostatniego pojazdu otrzyma� dodatkow� plakietk� Fiat Ostatni Maluch Happy End. Dwa egzemplarze z tej serii znajduj� si� tak�e w muzeach w Krakowie i Warszawie.

22 wrze�nia 2000 roku zako�czy�a si� produkcja Maluch�w. Nie znikn�y jednak z polskich dr�g i najprawdopodobniej d�ugo jeszcze nie znikn�. Swojej toporno�ci zawdzi�czaj� nieprawdopodobny czas eksploatacji i prostot� konserwacji. Cieszymy si� jednak, �e nie s� ju� 'najpopularniejszym autem Polski'. Ich czas min��.

Najlepsze cytaty z marsza�ka J�zefa Pi�sudskiego. Pikantne! >>
Kobieta wampir w pe�nej krasie. Zobacz j� z bliska [ZDJ�CIA] >>
Tego by�my nie przewidzieli. Uroczysto��, a Mazowiecki... >>