Alternativ iqtisadiyyat

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Alternativ iqtisadi təlimin "ailə ağacı" (ingilis dilində)
İqtisadiyyat
Əsas kateqoriyalar
Mikroiqtisadiyyat
Makroiqtisadiyyat
İqtisadi təlimlər tarixi
İqtisadi metodologiya
Alternativ iqtisadiyyat
Texniki metodlar
Riyazi iqtisadiyyat
Ekonometrika
Təcrübi iqtisadiyyat
Milli Hesablar Sistemi
Sahələr və alt sahələr
Təhsil
Səhiyyə
Əmək
Oyunlar nəzəriyyəsi
Artım
Kənd təsərrüfatı
Təbii ehtiyatlar
Davranış
İqtisadi sistem
Beynəlxalq

Portal:İqtisadiyyat

Alternativlik[a] iqtisadi təlim məktəblərində və ya metodologiyalardakı ortodoksluğun əksi kimi istifadə edilə bilən və neoklassik iqtisadiyyatdan kənar qəbul edilən bir termindir.[1][2] Alternativlik müxtəlif iqtisadi təlim məktəblərini və ya nəzəriyyələrini əhatə edə biləcək bir çətir terminidir. Bunlara, məsələn, institusionalizm, təkamülçü, corcist, Avstriya, feminist[3], sosial, postkeyns,[2] ekoloji, marksist, sosialistanarxist iqtisadiyyat və digərləri daxildir.[4]

Tənqidçiləri tərəfindən iqtisadiyyatı ortodoks və ya ənənəvi iqtisadiyyat olaraq adlandırmaq olar.[5] Alternativ olaraq, ümumi iqtisadiyyat "rasionallıq-fərdiyyətçilik-müvazinət əlaqəsi"-ni araşdırarkən, alternativ iqtisadiyyatın mövzusu "qurumlar-tarix-sosial quruluş əlaqəsi"-ni ortaya qoymaqdır.[6] Bir çox iqtisadiyyatçı alternativ iqtisadiyyatı "calaq" və "əlaqəsiz" kimi qiymətləndirərək,[b]
ingilisdilli dünyadakı çoxu akademik iqtisadçı üzərində çox az, bəzən də heç bir təsirinin olmadığını bildirir.

Son araşdırma ən az 1990-cı illərdən bu yana fərqli maddələrdə qarşılıqlı məntiqi əlaqənin artmağıyla birlikdə meydana gələn bir sıra əhəmiyyətli alternativ iqtisadiyyatçı qruplarını sənədləşdirmişdi.[2] Bu sərhədlər içərisində İqtisadiyyatda Plüralizm üzrə Beynəlxalq Assosiasiyalar Konfederasiyası (İPBAK) "alternativ iqtisadiyyat"-ın konkret izahını verməməklə birlikdə, onun əhatə dairəsini də konkretləşdirməkdən qaçınır. İPBAK öz missiyasını "iqtisadiyyatda plüralizmi təşviq etmək" olaraq açıqlayır.

"Tənqidi şərhdə" ortaq bir düşüncə tərtib edərkən yazıçı Kon Stiv digər heterodoks iqtisadçılarını üç şeyi etməyə çalışdığını dedi:[7]

  • təməl makro mətnlərin mövzuları və fəsilləri arasında alternativ tənqid nümunəsi yaradan ortaq fikirləri müəyyənləşdirmək,
  • metodoloji fərqləri siyasi fərqlər ilə əlaqələndirən fikirlərə xüsusi diqqət yetirmək,
  • ortaq fikri fərqli paraqdiqmaların dərs kitabı iqtisadiyyatı ilə fərqli üsullarda ortaq fərqliliklər meydana gətirməsinə şərait yaradacaq bir halda təsnifləndirir.

Bir araşdırmada özünü heterodoks iqtisadçı olaraq təqdim edən alimlər tərəfindən iqtisadiyyatın öyrənilməsi üçün vacib olan dörd əsas amil ortaya qoyulur: tarix, təbii sistemlər, qeyri-müəyyənlik və güc.[8]

  1. ing. heterodox
  2. Bu iqtisadçılar arasında Robert Solou Avstriya, postkeyns, marksistneorikardian məktəbləri "akademik iqtisadiyyatın müxalif saçaqları" olaraq adlandırır. Solou "Bütün bunlara baxmayaraq, iqtisadiyyatda konkret konsensuslar olur və indi də mövcuddur." Daha sonra o bunları əlavə edir:
    "Marks vacib və nüfuzlu bir mütəfəkkir idi və marksizm intellektual və praktik təsirə malik bir doktrina olmuşdur. Fakt budur ki, ən ciddi ingilis dilli iqtisadçılar marksist iqtisadiyyatı yersiz bir son kimi qiymətləndirirlər."(Solow 1988)
    Corc Stiqler Corc Stigler eyni şəkildə "neorikardian" iqtisadçılarının (Piero Sraffanı izləyən) peşəkar marginallığını qeyd etdi:
    "Marksian-Sraffian ənənəsində işləyən iqtisadçılar, müasir iqtisadçıların az bir hissəsini təmsil edirlər və ... onların yazıları, əksər ingilis dilli universitetlərdə əksər iqtisadçıların peşə fəaliyyətinə təsir göstərmir."(Stigler 1988, С. 1733)
  1. Fred E. Foldvary, ed., 1996. Beyond Neoclassical Economics: Heterodox Approaches to Economic Theory, Edward Elgar. Description and contents B&N.com links Arxivləşdirilib 2013-12-13 at the Wayback Machine.
  2. 1 2 3 Frederic S. Lee, 2008. "heterodox economics," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition, v. 4, pp. 2–65. Abstract. Arxivləşdirilib 2016-12-23 at the Wayback Machine
  3. In the order listed at JEL classification codes § B. History of Economic Thought, Methodology, and Heterodox Approaches, JEL: B5 – Current Heterodox Approaches.
  4. Lawson, T. "The nature of heterodox economics" (PDF). Cambridge Journal of Economics. 30 (4). 2005: 483–505. doi:10.1093/cje/bei093. 2011-09-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-11-01.
  5. C. Barry, 1998. Political-economy: A comparative approach. Westport, CT: Praeger.
  6. John B. Davis (2006). "Heterodox Economics, the Fragmentation of the Mainstream, and Embedded Individual Analysis", in Future Directions in Heterodox Economics, p. 57 Arxivləşdirilib 2022-06-15 at the Wayback Machine. Ann Arbor: University of Michigan Press.
  7. Cohn, Steve. "Common Ground Critiques of Neoclassical Principles Texts". Post-Autistic Economics Review (18, article 3). 2003. 2019-08-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-01.
  8. Mearman, Andrew (2011). "Who Do Heterodox Economists Think They Are?" American Journal of Economics and Sociology, 70(2): 480–510 Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]