To, jak siln� pozycj� w naszym kraju ma �u�el, jest fenomenem w skali �wiatowej. Liczba kibic�w zasiadaj�ca na trybunach i przed telewizorami robi wra�enie na ka�dym fanie spoza naszego kraju, kt�ry odwiedza obiekty w Wielkiej Brytanii czy Danii. Za popularno�ci� id� jednak pieni�dze, kt�rych pochodzenie niekoniecznie musi si� podoba� kibicom. Do tej pory w �u�lowych miastach narzekano g��wnie na drenowanie bud�et�w samorz�d�w. Od sezonu 2023 sprawy zasz�y zdecydowanie dalej i praktycznie ca�a dyscyplina w naszym kraju b�dzie finansowana z publicznych pieni�dzy.
Precedens Motoru Lublin
Sam fakt, �e Sp�ki Skarbu Pa�stwa s� obecne w polskim speedwayu, nie denerwowa� praktycznie nikogo przez wiele lat. Przyk�ad�w nie trzeba daleko szuka�. Ma�o kto by� przeciwny, by sponsorem g��wnym Ekstraligi zosta�a Polska Grupa Energetyczna. Podobnie wygl�da�o to w przypadku wsp�pracy firmy Enea z reprezentacj� kraju. Je�li bowiem pa�stwowe sp�ki maj� si� w kraju reklamowa�, to w�a�nie poprzez og�lne wsparcie ligi lub kadry narodowej.
Sytuacja zmieni�a si� do�� dynamicznie dwa lata temu, gdy powa�nie do walki o najwy�sze cele wszed� Motor Lublin. "Kozio�ki", ciesz�ce si� ogromn� popularno�ci� w ca�ym kraju, rozpocz�y wsp�prac� ze Sp�kami Skarbu Pa�stwa od sezonu 2021. W�wczas do grona ich sponsor�w do��czy�y kopalnia Bogdanka i Grupa Azoty.
Zasadniczo nie by�oby w tym nic dziwnego (Bogdanka sponsoruje przecie� G�rnik ��czna, a Grupa Azoty przez lata wspiera�a Uni� Tarn�w) gdyby nie fakt, kto przyni�s� do klubu pieni�dze na tacy. Mowa tu o Ministrze Aktyw�w Pa�stwowych Jacku Sasinie, kt�ry najpierw pojawi� si� na oficjalnej prezentacji zespo�u przed sezonem 2021, a potem przem�wi� do kibic�w na stadionie Motoru przed jednym z ekstraligowych spotka�.
- Szczeg�lnie mi�o mi by� w tym mie�cie, bo Motor Lublin to klub wspierany przez sp�k� skarbu pa�stwa, Lubelski W�giel Bogdanka. Ta wsp�praca ma swoj� histori� i si�ga prawie 10 lat. Mo�na powiedzie�, �e Bogdanka jest z lubelskim �u�lem tak zro�ni�ta, �e mo�na powiedzie�, �e to dwa p�uca, kt�re bez siebie nie mog� oddycha� - powiedzia� Sasin cytowany przez portal speedwaynews.pl.
Wsparcie jednego z bardziej rozpoznawalnych polityk�w partii rz�dz�cej szybko spotka�o si� z dezaprobat� kibic�w z innych o�rodk�w �u�lowych walcz�cych z "Kozio�kami". Zesp� szybko zosta� nazwany "klubem PiSu", a zdobycie przez Motor tytu�u Dru�ynowych Mistrz�w Polski w sezonie 2022 tylko dola� oliwy do ognia. Fani z ca�ego kraju, cho� nic nie mieli przeciwko samemu klubowi, byli mocno poirytowani faktem, �e dru�yna ze wschodu si�ga po najwy�sze laury w du�ej mierze dzi�ki wsparciu pa�stwowemu.
�u�el sta� si� sportem pa�stwowym
Gdy jesieni� i zim� w �u�lowym �wiatku trwa� sezon og�rkowy, niech�� do Motoru Lublin dodatkowo ros�a. Mia�o to zwi�zek m.in. z transferem Bartosza Zmarzlika, kt�ry zosta� wyci�gni�ty ze Stali Gorz�w za publiczne pieni�dze. Co wi�cej, bardzo du�o m�wi�o si�, �e najlepszego polskiego �u�lowca "nam�wi�" do zmiany otoczenia jego sponsor Orlen, chc�cy w Lublinie stworzy� pot�g�.
Teraz tym bardziej mo�emy domniemywa�, �e w plotce mo�e by� ziarno prawdy. Kilka dni temu polski koncern paliwowy oficjalnie rozpocz�� wsp�prac� z "Kozio�kami", kt�rych nazwa w sezonie 2023 brzmie� b�dzie Platinum Motor Lublin. Jest Zmarzlik, jest 25 milion�w z�otych w bud�ecie, pora wi�c na kolejny tytu�?
Nie do ko�ca. Ofensywa Sp�ek Skarbu Pa�stwa na kilka miesi�cy przed wyborami parlamentarnymi jest bowiem zatrwa�aj�ca. W ci�gu kilku ostatnich tygodni a� sze�� innych ekstraligowych klub�w i dwa z ni�szych lig tak�e mog�y pochwali� si� umowami sponsorskimi z firmami publicznymi.
Wyliczank� zacznijmy od Ekstraligi. Srebrni medali�ci z sezonu 2022, Stal Gorz�w, s� wspierani przez KGHM. Br�zowy w sezonie 2022 W��kniarz Cz�stochowa rozpocz�� wsp�prac� z Tauronem. Sparta Wroc�aw i GKM Grudzi�dz mog� liczy� na pieni�dze Totalizatora Sportowego, a Unia Leszno poinformowa�a o podpisaniu umowy z Ene�. Na pa�stwowe pieni�dze za�apa� si� tak�e beniaminek z Krosna, kt�ry, p�ki co nieoficjalnie, tak�e mo�e liczy� na wsparcie finansowe Orlenu.
Jakby tego by�o ma�o, bardzo du�o szumu w mediach zrobi�o podpisanie umowy sponsorskiej mi�dzy Ene� a pierwszoligowym Falubazem Zielona G�ra. Zasadniczo sam fakt parafowania kontraktu przez obie strony nie wzbudzi� wielkich emocji, lecz osoba, kt�ra "przywioz�a do Zielonej G�ry wagony pieni�dzy" ju� tak. Na konferencji prasowej, zorganizowanej po wype�nieniu formalno�ci, pojawi� si� pose� �ukasz Mejza, szerszej grupie Polak�w znany z powodu afery wok� firmy Vinci NeoClinic, oferuj�cej chorym dzieciom leczenie poza granicami Polski.
Fakt, �e polityk macza� palce w porozumieniu Falubazu ze Sp�k� Skarbu Pa�stwa zdenerwowa� tak�e samych kibic�w spod znaku Myszki Miki. Nikt z nich nie chce bowiem mie� nic wsp�lnego z osob� podejrzewan� o zarabianie na oszukiwaniu chorych dzieci.
Podobnie, cho� nieco inaczej wygl�da sprawa w przypadku drugoligowej Polonii Pi�a. Tam sytuacja jest zdecydowanie bardziej zawi�a, gdy� nie by�o jasne, czy klub przyst�pi do tegorocznych rozgrywek. Wci�� jednak za pa�stwowe pieni�dze z "nowego �adu", za�atwione przez pe�nomocnika rz�du do spraw inwestycji zagranicznych Grzegorza Piechowiaka, klub ma otrzyma� wyremontowany stadion.
Co wi�cej, mimo �e Polonia by�a najgorszym polskim klubem w sezonie 2022, po�r�d jej sponsor�w mogli�my znale�� takie sp�ki jak Orlen, Enea czy PKO Bank Polski. Wszystko za spraw� Piechowiaka, kt�remu jednak nale�y odda�, �e �ci�gn�� sponsor�w ze wzgl�du na szczer� ch�� odbudowy �u�la w p�nocnej Wielkopolsce.
Napompowane bud�ety i przepalanie pieni�dzy
Jak ju� zosta�o wspomniane, zak�ada si�, �e tegoroczny bud�et Motoru Lublin si�gnie 25 milion�w z�otych. O milion mniej ma znajdowa� si� na koncie Sparty Wroc�aw, kt�ra chce odzyska� mistrzowski tytu� i po odwieszeniu Artioma �aguty ma na to ogromne szanse. Wed�ug dziennikarza Canal+ Mateusza K�dzierskiego beniaminek Wilki Krosno maj� dysponowa� bud�etem wynosz�cym 17,5 miliona z�otych, kt�ry uplasuje klub mniej wi�cej w po�owie stawki.
W tym miejscu pojawia si� pytanie, po co klubom �u�lowym a� takie pieni�dze? Przez lata chorej rywalizacji o najwi�ksze gwiazdy i mistrzostwo Polski w�adze najwi�kszych �u�lowych graczy w kraju niezwykle podnios�y stawki, przez co bud�ety s� najzwyczajniej w �wiecie przepalane.
By polskie rozgrywki utrzyma�y miano zdecydowanie najlepszych i najbardziej op�acalnych dla zawodnik�w z ca�ego �wiata, wystarczy�oby zdecydowanie mniej. W Wielkiej Brytanii po dzi� dzie� zawodnikom p�aci si� kilkadziesi�t funt�w za zdobyty punkt, co pozwala im zarobi� na �ycie i sprz�t. W Szwecji sytuacja nie wygl�da zdecydowanie lepiej. Jeden z czo�owych polskich zawodnik�w przekaza� nam, �e niekiedy wyjazd na mecz ligowy w Skandynawii po prostu si� nie op�aca, gdy� zdarza si� nawet, �e zawodnik musi dop�aci� do interesu.
Oznacza to wi�c, �e bud�ety polskich klub�w cho�by sprzed dekady w zupe�no�ci wystarcza�y do ca�kowitej dominacji nad zagranicznymi ligami. Ba, omijane przez kluby limity wynagrodze� przyj�te przed laty przez Polski Zwi�zek Motorowy by�yby w pe�ni wystarczaj�ce (w ramach przypomnienia - w Ekstralidze, zgodnie z przepisami, zawodnik mo�e mie� zapisan� w kontrakcie maksymaln� kwot� 5 tysi�cy z�otych za zdobyty punkt).
W polskim �u�lu trudno jednak o rozwag�, gdy pieni�dzy ma si� coraz wi�cej. Poszczeg�lne kluby na bie��co walczy�y o prym tak�e pod wzgl�dem finansowym, �ci�gaj�c do klub�w najwi�ksze nazwiska. Problem w tym, �e w przesz�o�ci dzia�o si� to tak�e za spraw� bud�et�w samorz�d�w, opartych na podatkach mieszka�c�w. Teraz z kolei dodatkowo zupe�nie niepotrzebnie przepalane b�d� miliony z�otych pa�stwowych sp�ek, kt�rych poniek�d tak�e obywatele s� w�a�cicielami.
Zabijanie sportu dla mistrzostwa Polski
Budowanie przez polskie kluby kosmicznych bud�et�w i podpisywanie ogromnych kontrakt�w z zawodnikami ma te� fatalny wp�yw na og�ln� form� speedwaya na ca�ym �wiecie. Mo�na wr�cz powiedzie�, �e polskie kluby s� odpowiedzialne za ogromn� �u�low� inflacj�, kt�ra coraz bardziej zabija rywalizacj� mi�dzynarodow�.
Najprostszym przyk�adem s� tunerzy, odpowiadaj�cy za przygotowanie silnik�w poszczeg�lnych zawodnik�w. Wraz ze wzrostem wyp�at w polskich ligach (inflacja dotyczy te� ni�szych poziom�w rozgrywkowych), ceny ich us�ug tak�e wyra�nie wzros�y. Dla najlepszych zawodnik�w oczywi�cie nie jest to wielki problem, lecz dla m�odych talent�w jak najbardziej.
Jak do czo��wki ma bowiem aspirowa� m�ody zawodnik z Wielkiej Brytanii czy S�owenii, gdy nie zainteresuje si� nim �aden z polskich klub�w? Bez wielkiego wsparcia sponsor�w jego szanse na zdobycie klasowego sprz�tu s� praktycznie zerowe, co automatycznie wp�ywa na jego wyst�py przeciwko cho�by m�odym zawodnikom z Polski.
Oczywi�cie w ostatnim czasie �u�lowe w�adze tak�e zaj�y si� tym problemem, otwieraj�c przed wieloma zagranicznymi talentami swoje drzwi. Mowa tu przede wszystkim o powrocie przepisu o mo�liwo�ci korzystania z zagranicznego juniora w II lidze oraz powo�aniu do �ycia Ekstraligi U-24, b�d�cej najlepszym pomys�em polskiej centrali od wielu lat. To jednak za ma�o, by zagraniczny �u�el utrzyma� przy �yciu.
W ca�ym zamieszaniu pojawia si� jeszcze jedno niezwykle wa�ne pytanie, co po wyborach? Czy Sp�ki Skarbu Pa�stwa zostan� w �u�lowym �wiatku? Je�li nie, jak du�a jest szansa na finansowy krach w wielu klubach, co mo�e doprowadzi� do spadni�cia polskiego speedwaya z ogromnego klifu? C�, oby�my nigdy nie musieli si� tego dowiedzie�.
