Na pocz�tku wyja�nimy, i� podatek nale�ny - to jest podatek VAT ze sprzeda�y, kt�ry znajduje si� w wystawionych przez podatnika fakturach VAT oraz kt�ry nale�y odprowadzi� do urz�du skarbowego.

Natomiast podatek naliczony - to jest VAT z zakup�w, kt�ry naliczony zosta� przez dostawc�w podatnika w wystawionych przez nich fakturach VAT. Podatek nale�ny mo�emy obni�y� o podatek naliczony.

W zakresie, w jakim towary i us�ugi wykorzystywane s� do wykonywania czynno�ci opodatkowanych, podatnikowi VAT przys�uguje prawo do obni�enia kwoty podatku nale�nego o kwot� podatku naliczonego. Od tej generalnej zasady ustawa wprowadza pewne wyj�tki, np. obni�enia podatku nale�nego nie mo�e dokona� taks�wkarz, kt�rzy wybra� rycza�towe opodatkowanie VAT.

Kwot� podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku okre�lonych w fakturach otrzymanych przez podatnika:

• - z tytu�u nabycia towar�w i us�ug
• - potwierdzaj�cych dokonanie przedp�aty (zaliczki, zadatku, raty), je�eli wi�za�y si� one z powstaniem obowi�zku podatkowego
• - od komitenta z tytu�u dostawy towar�w b�d�cej przedmiotem umowy komisu

z uwzgl�dnieniem rabat�w (bonifikat, opust�w, uznanych reklamacji i skont)

• - w przypadku importu - suma kwot podatku wynikaj�ca z dokumentu celnego
• - zrycza�towany zwrot podatku - u nabywcy produkt�w rolnych (art. 116 ust. 6)
• - kwota podatku nale�nego od importu us�ug, kwota podatku nale�nego od dostawy towar�w, dla kt�rej podatnikiem jest ich nabywca, oraz kwota podatku nale�nego z tytu�u wewn�trzwsp�lnotowego nabycia towar�w.

Podatek naliczony a samochody osobowe

Nie zawsze mo�na odliczy� ca�y podatek zawarty w cenie zakupu danego towaru. Tak jest m.in. w przypadku samochod�w osobowych.

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT - w przypadku nabycia samochod�w osobowych oraz innych pojazd�w samochodowych o dopuszczalnej masie ca�kowitej nieprzekraczaj�cej 3,5 tony kwot� podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku okre�lonej w fakturze lub kwoty podatku nale�nego z tytu�u wewn�trzwsp�lnotowego nabycia towar�w lub kwoty podatku nale�nego od dostawy towar�w, dla kt�rej podatnikiem jest ich nabywca - nie wi�cej jednak ni� 6 000 z�.

Ograniczenia te nie dotycz�:

1. pojazd�w samochodowych maj�cych jeden rz�d siedze�, kt�ry oddzielony jest od cz�ci przeznaczonej do przewozu �adunk�w �cian� lub trwa�� przegrod�, klasyfikowanych na podstawie przepis�w prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;

2. pojazd�w samochodowych maj�cych wi�cej ni� jeden rz�d siedze�, kt�re oddzielone s� od cz�ci przeznaczonej do przewozu �adunk�w �cian� lub trwa�� przegrod� i u kt�rych d�ugo�� cz�ci przeznaczonej do przewozu �adunk�w, mierzona po pod�odze od najdalej wysuni�tego punktu pod�ogi pozwalaj�cego postawi� pionow� �cian� lub trwa�� przegrod� pomi�dzy pod�og� a sufitem do tylnej kraw�dzi pod�ogi, przekracza 50% d�ugo�ci pojazdu; dla obliczenia proporcji, o kt�rej mowa w zdaniu poprzednim, d�ugo�� pojazdu stanowi odleg�o�� pomi�dzy doln� kraw�dzi� przedniej szyby pojazdu a tyln� kraw�dzi� pod�ogi cz�ci pojazdu przeznaczonej do przewozu �adunk�w, mierzona w linii poziomej wzd�u� pojazdu pomi�dzy doln� kraw�dzi� przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej kraw�dzi pod�ogi cz�ci pojazdu przeznaczonej do przewozu �adunk�w;

3. pojazd�w samochodowych, kt�re maj� otwart� cz�� przeznaczon� do przewozu �adunk�w;

4. pojazd�w samochodowych, kt�re posiadaj� kabin� kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu �adunk�w jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

5. pojazd�w samochodowych b�d�cych pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepis�w prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w za��czniku nr 9 do ustawy;

6. pojazd�w samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 os�b ��cznie z kierowc� - je�eli z dokument�w wydanych na podstawie przepis�w prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie;

7. przypadk�w, gdy przedmiotem dzia�alno�ci podatnika jest:

a) odprzeda� tych samochod�w (pojazd�w) lub

b) oddanie w odp�atne u�ywanie tych samochod�w (pojazd�w) na podstawie umowy najmu, dzier�awy, leasingu lub innych um�w o podobnym charakterze, i te samochody (pojazdy) s� przez podatnika przeznaczone wy��cznie do wykorzystania na te cele przez okres nie kr�tszy ni� sze�� miesi�cy.

W przypadku us�ugobiorc�w u�ytkuj�cych samocho.dy osobowe oraz inne pojazdy samochodowe, o kt�rych mowa w ust. 3, na podstawie umowy najmu, dzier�awy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, kwot� podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych p�atno�ci wynikaj�cych z zawartej umowy, udokumentowanych faktur�.

Suma kwot w ca�ym okresie u�ytkowania samochod�w i pojazd�w dotycz�ca jednego samochodu lub pojazdu, nie mo�e jednak przekroczy� kwoty 6 000 z�.

Terminy obni�enia podatku

Prawo do obni�enia kwoty podatku nale�nego powstaje:

• - w rozliczeniu za okres, w kt�rym podatnik otrzyma� faktur� albo dokument celny
• - w przypadkach, gdy kwot� podatku naliczonego stanowi kwota podatku nale�nego od importu us�ug, kwota podatku nale�nego od dostawy towar�w, dla kt�rej podatnikiem jest ich nabywca, oraz kwota podatku nale�nego z tytu�u wewn�trzwsp�lnotowego nabycia towar�w - w rozliczeniu za okres, w kt�rym powsta� obowi�zek podatkowy w podatku nale�nym u nabywcy odpowiednio od importu us�ug lub wewn�trzwsp�lnotowego nabycia towar�w lub od dostawy towar�w, dla kt�rej podatnikiem jest nabywca
• - w przypadku nabycia towar�w i us�ug, o kt�rych mowa w art. 19 ust. 13 pkt 1 (m.in. dostawy energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego, us�ug telekomunikacyjnych), je�eli faktura zawiera informacj�, jakiego okresu dotyczy - w rozliczeniu za okres, w kt�rym przypada termin p�atno�ci
• - w przypadku dokonania spisu z natury (art.113 ust. 5 i 7) - nie p�niej ni� w rozliczeniu za okres, w kt�rym dokonano tego spisu
• - w przypadku stosowania w imporcie towar�w procedury uproszczonej, polegaj�cej na wpisie do rejestru zgodnie z przepisami celnymi - za okres rozliczeniowy, w kt�rym podatnik dokona� wpisu do rejestru; obni�enie kwoty podatku nale�nego nast�puje pod warunkiem dokonania przez podatnika zap�aty podatku wykazanego w tym rejestrze.

Je�eli podatnik nie dokona obni�enia kwoty podatku nale�nego ww. terminach - mo�e obni�y� kwot� podatku nale�nego w deklaracji podatkowej za nast�pny okres rozliczeniowy.

W przypadku otrzymania faktury z tytu�u nabycia towar�w i us�ug lub faktury od komitenta z tytu�u dostawy towar�w b�d�cej przedmiotem umowy komisu przed nabyciem prawa do rozporz�dzania towarem jak w�a�ciciel albo przed wykonaniem us�ugi (z wy��czeniem przypadk�w, gdy faktura dokumentuje czynno�ci, od kt�rych obowi�zek podatkowy powsta� zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 1, 2, 4, 7, 9-11) - prawo do obni�enia kwoty podatku nale�nego powstaje z chwil� nabycia prawa do rozporz�dzania towarem lub z chwil� wykonania us�ugi.

Natomiast tzw. mali podatnicy, kt�rzy wybrali kasow� metod� rozlicze� VAT - mog� obni�y� kwot� podatku nale�nego w rozliczeniu za kwarta�, w kt�rym:

• - uregulowali ca�� nale�no�� wynikaj�c� z otrzymanej od kontrahenta faktury
• - dokonali zap�aty podatku wynikaj�cego z dokumentu celnego, z uwzgl�dnieniem kwot wynikaj�cych z decyzji naczelnika urz�du celnego

nie wcze�niej jednak ni� z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

W przypadku nabycia towar�w i us�ug od ma�ego podatnika, udokumentowanych faktur� oznaczon� zgodnie z odr�bnymi przepisami "FAKTURA VAT-MP", podatnik mo�e obni�y� kwot� podatku nale�nego o kwot� podatku naliczonego okre�lon� w tej fakturze, w rozliczeniu za miesi�c, w kt�rym:

• - uregulowa� cz�� nale�no�ci na rzecz ma�ego podatnika
• - uregulowa� w ca�o�ci nale�no�� na rzecz ma�ego podatnika
• - przypada 90 dzie� od dnia otrzymania towaru lub wykonania us�ugi, w przypadkach innych ni� okre�lone powy�ej

(przepis ten nie ma zastosowania do nabywc�w-ma�ych podatnik�w)

Je�eli podatnik nie dokona� obni�enia kwoty podatku nale�nego o kwot� podatku naliczonego w opisanych powy�ej terminach - mo�e on obni�y� kwot� podatku nale�nego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w kt�rym wyst�pi�o prawo do obni�enia podatku nale�nego, nie p�niej jednak ni� w ci�gu 5 lat, licz�c od pocz�tku roku, w kt�rym wyst�pi�o prawo do obni�enia podatku nale�nego.

Je�eli w opisanych wy�ej okresach podatnik nie wykona� czynno�ci opodatkowanych - kwot� podatku naliczonego za ten okres przenosi si� do rozliczenia na nast�pny okres rozliczeniowy.

Zwrot r�nicy podatku VAT

W przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wy�sza od kwoty podatku nale�nego, podatnik ma prawo do:

• - obni�enia o t� r�nic� kwoty podatku nale�nego za nast�pne okresy lub
• - do zwrotu r�nicy na rachunek bankowy (tzw. zwrot bezpo�redni).

Wed�ug zasad ustawy o VAT - obowi�zuj� 3 terminy zwrotu bezpo�redniego:

1. podstawowy: 60 dni
2. wyd�u�ony: 180 dni
3. skr�cony: 60 i 25 dni

Termin podstawowy 60 dni

Co do zasady - zwrot r�nicy podatku nast�puje na rachunek bankowy podatnika w terminie 60 dni od dnia z�o�enia rozliczenia.

Taki termin b�dzie mia� zastosowanie do zwrotu nadwy�ki VAT wynikaj�cego z:

• - nabycia towar�w lub us�ug, kt�re na podstawie przepis�w o podatku dochodowym zaliczane s� przez podatnika do �rodk�w trwa�ych oraz warto�ci niematerialnych i prawnych podlegaj�cych amortyzacji
• - opodatkowania sprzeda�y stawkami ni�szymi ni� 22% - do wysoko�ci kwoty wynosz�cej 22% ca�o�ci obrotu opodatkowanego tymi stawkami

Nale�y podkre�li�, i� wg nowej ustawy o VAT nie ma znaczenia, czy kwoty podatku naliczonego wynikaj�cego z faktur zakupowych zosta�y uregulowane czy te� nie.
Zwrot nadwy�ki podatku nale�y si� nawet w�wczas, gdy nie zap�acono kontrahentowi ani jednej z�ot�wki.

Je�eli zasadno�� zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, naczelnik urz�du skarbowego mo�e przed�u�y� ten termin do czasu zako�czenia post�powania wyja�niaj�cego.

Na umotywowany wniosek podatnika z�o�ony wraz z deklaracj� podatkow�, kwota r�nicy podatku podlegaj�ca zwrotowi w terminie 60 dni od dnia z�o�enia rozliczenia, ulega podwy�szeniu, je�eli podwy�szenie tej kwoty:

• - uzasadnione jest sezonowo�ci� produkcji lub sezonowo�ci� wykonywanych us�ug, lub sezonowo�ci� skupu produkt�w rolnych
• - uzasadnione jest kwot� podatku naliczonego wynikaj�cego z dostaw towar�w lub �wiadczenia us�ug przez podatnika poza terytorium kraju, je�eli kwoty te mog�yby by� odliczone, gdyby czynno�ci te by�y wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z kt�rych wynika zwi�zek odliczonego podatku z tymi czynno�ciami

W tym samym terminie podatnik dokonuj�cy dostawy towar�w lub �wiadczenia us�ug poza terytorium kraju i nie dokonuj�cy sprzeda�y opodatkowanej - b�dzie m�g� uzyska� zwrot na sw�j umotywowany wniosek.

Termin wyd�u�ony do 180 dni

Podatek, kt�ry nie mo�emy odzyska� w terminie 60 dni - otrzymamy w terminie trzy razy d�u�szym.

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT r�nica podatku podlegaj�ca zwrotowi w kwocie przekraczaj�cej warto�� podatku naliczonego zwi�zanego z nabyciem towar�w lub us�ug zaliczanych przez podatnika do �rodk�w trwa�ych oraz warto�ci niematerialnych i prawnych podlegaj�cych amortyzacji, powi�kszonej o 22% obrotu podatnika opodatkowanego stawkami ni�szymi 22%. podlega� b�dzie zwrotowi w terminie 180 dni od dnia z�o�enia deklaracji podatkowej.

Termin skr�cony

Terminy skr�cone b�dzie mo�na zastosowa� pod warunkiem op�acenia nale�no�ci wynikaj�cych z faktur zakupowych.

Na umotywowany wniosek podatnika z�o�ony wraz z deklaracj� podatkow� urz�d skarbowy zobowi�zany b�dzie zwr�ci� r�nic� podatku:

• - dla terminu podstawowego 60 dni - w terminie skr�conym do 25 dni
• - dla terminu wyd�u�onego do 180 dni - w terminie skr�conym do 60 dni

licz�c od dnia z�o�enia rozliczenia.

Kr�tsze terminy b�dzie mo�na uzyska� tylko wtedy, gdy kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, wynikaj� z:

• - faktur dokumentuj�cych kwoty nale�no�ci, kt�re zosta�y w ca�o�ci zap�acone bezpo�rednio podatnikowi b�d�cemu wystawc� faktury
• - dokument�w celnych oraz decyzji okre�laj�cych podatek w prawid�owej wysoko�ci - zap�aconych przez podatnika
• - wewn�trzwsp�lnotowego nabycia towar�w lub importu us�ug lub dostawy towar�w, dla kt�rej podatnikiem jest ich nabywca, je�eli w deklaracji podatkowej zosta�a wykazana kwota podatku nale�nego od tych transakcji

Zobacz

art. 86 i nast. Ustawy o VAT

Rozporz�dzenie z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niekt�rych przepis�w ustawy o podatku od towar�w i us�ug (Dz.U. Nr 97 poz. 970)