Zmniejszanie lub zawieszanie emerytury

Prawo do emerytury lub renty jest zawieszane lub �wiadczenia te ulegaj� zmniejszeniu w razie osi�gania przychodu z tytu�u prowadzenia dzia�alno�ci podlegaj�cej obowi�zkowi ubezpieczenia spo�ecznego oraz z tytu�u pe�nienia s�u�by.

Nie podlegaj� zawieszeniu ani zmniejszeniu:

renta inwalidy wojennego, renta inwalidy wojskowego, kt�rego niezdolno�� do pracy pozostaje w zwi�zku ze s�u�b� wojskow�, renty rodzinne przys�uguj�ce po osobach uprawnionych do wymienionych �wiadcze�, kt�rych �mier� nast�pi�a w zwi�zku ze s�u�b� wojskow�. Od 1 stycznia 1999 r. zawieszeniu ani zmniejszeniu - bez wzgl�du na wysoko�� osi�ganego przychodu - nie podlegaj� �wiadczenia os�b maj�cych ustalone prawo do emerytury i uko�czony wiek wynosz�cy 60 lat dla kobiet i 65 lat dla m�czyzn. Nie zmniejsza si� te� �wiadcze� emeryt�w i rencist�w w przypadku osi�gania przychodu mniejszego ni� 70% przeci�tnego miesi�cznego wynagrodzenia.

Zawieszanie prawa do emerytury bez wzgl�du na wysoko�� przychodu

Z dniem 1 lipca 2000 r. wszed� w �ycie art. 103, ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z kt�rym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez wzgl�du na wysoko�� przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytu�u zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwi�zania stosunku pracy z pracodawc�, na rzecz kt�rego wykonywa� je bezpo�rednio przed dniem nabycia prawa do emerytury ustalonego w decyzji organu rentowego.

Przepis ten dotyczy wy��cznie os�b wykonuj�cych zatrudnienie na podstawie umowy o prac�, kt�ra zosta�a zawarta przed dniem ustalenia prawa do emerytury, je�eli umowa ta trwa nadal po ustaleniu uprawnie� do emerytury. Przepisu tego nie stosuje si� w sytuacji, gdy pracownik-emeryt rozwi��e stosunek pracy, a nast�pnie nawi��e go ponownie z tym samym pracodawc�.

Je�eli przed przej�ciem na emerytur� �wiadczeniobiorca by� zatrudniony w ramach stosunku pracy u wi�cej ni� jednego pracodawcy, warunek rozwi�zania stosunku pracy uwa�a si� za spe�niony w przypadku rozwi�zania stosunku pracy z wszystkimi pracodawcami.

Wskazany przepis stosuje si� wy��cznie do os�b pobieraj�cych emerytur�. Przepis ten dotyczy r�wnie� emeryt�w, kt�rzy uko�czyli wiek wynosz�cy 60 lat dla kobiet i 65 lat dla m�czyzn, co oznacza, �e emerytury tych os�b podlegaj� zawieszeniu niezale�nie od kwoty osi�ganego dochodu, je�eli nie rozwi�za�y stosunku pracy z pracodawc�, na rzecz kt�rego pracowa�y przed przej�ciem na emerytur�.
Zawieszenie prawa do emerytury z powodu nierozwi�zania z pracodawc� stosunku pracy dotyczy wszystkich emerytur, niezale�nie od daty ich przyznania.

Dzia�alno�� powoduj�ca zawieszenie �wiadcze� lub zmniejszenie ich wysoko�ci

Na zawieszenie lub zmniejszenie emerytur i rent wp�ywa przych�d uzyskany przez emeryt�w lub rencist�w b�d�cych jednocze�nie: pracownikami, pracownikami wykonuj�cymi jednocze�nie umow� zlecenia, umow� agencyjn� lub umow� o dzie�o na rzecz pracodawcy, z kt�rym pozostaj� w stosunku pracy, osobami wykonuj�cymi prac� nak�adcz�, cz�onkami rolniczych sp�dzielni produkcyjnych i sp�dzielni k�ek rolniczych, osobami wykonuj�cymi prac� na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o �wiadczenie us�ug, do kt�rej zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje si� przepisy dotycz�ce zlecenia oraz osobami z nimi wsp�pracuj�cymi, osobami prowadz�cymi pozarolnicz� dzia�alno�� lub osobami z nimi wsp�pracuj�cymi, osobami wykonuj�cymi odp�atnie prac�, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolno�ci lub tymczasowego aresztowania, �o�nierzami zawodowymi, funkcjonariuszami Policji, Agencji Bezpiecze�stwa Wewn�trznego, Agencji Wywiadu, Pa�stwowej Stra�y Po�arnej, Stra�y Granicznej i S�u�by Wi�ziennej.

Zasady dotycz�ce zawieszania i zmniejszania wysoko�ci emerytur i rent nie dotycz� emeryt�w i rencist�w osi�gaj�cych honoraria z tytu�u dzia�alno�ci tw�rczej i artystycznej.

Stosuje si� je natomiast w odniesieniu do os�b wy��czonych z obowi�zku ubezpieczenia spo�ecznego w zwi�zku z posiadaniem ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz os�b wykonuj�cych dzia�alno��, niepodlegaj�cych obowi�zkowemu ubezpieczeniu spo�ecznemu z uwagi na podleganie temu obowi�zkowi z innego tytu�u.

Przy ustalaniu przychodu uwzgl�dnia si� tak�e kwoty pobranych zasi�k�w: chorobowego, macierzy�skiego i opieku�czego oraz kwoty �wiadczenia rehabilitacyjnego i wyr�wnawczego, zasi�ku wyr�wnawczego i dodatku wyr�wnawczego. Do przychodu tego wlicza si� r�wnie� wynagrodzenia za czas niezdolno�ci pracownika do pracy wyp�acone na podstawie przepis�w Kodeksu pracy.

Do przychod�w maj�cych wp�yw na zawieszanie prawa do �wiadcze� emerytalno-rentowych nie wlicza si� natomiast przychod�w uzyskiwanych z tytu�u wykonywania pracy zarobkowej nie obj�tej obowi�zkowymi ubezpieczeniami spo�ecznymi.

Przychody uwzgl�dniane przy ustalaniu przychodu wp�ywaj�cego na zawieszenie lub zmniejszenie �wiadcze�

Przychody nieobj�te obowi�zkiem ubezpieczenia spo�ecznego, a tym samym nie uwzgl�dniane przy ustalaniu przychodu wp�ywaj�cego na zawieszenie lub zmniejszenie �wiadcze�, to np. uzyskiwane z tytu�u: darowizn i zapom�g, umowy o dzie�o, praw autorskich i patentowych, wynajmu lub dzier�awy nieruchomo�ci albo lokali, chyba �e wynajem lub dzier�awa stanowi� przedmiot dzia�alno�ci gospodarczej.

Wysoko�� przychodu powoduj�ca zmniejszenie lub zawieszenie �wiadczenia

Na zmniejszenie wysoko�ci emerytury, renty z tytu�u niezdolno�ci do pracy oraz renty rodzinnej, do kt�rej uprawniona jest jedna osoba wp�ywa przych�d w wysoko�ci przekraczaj�cej 70% przeci�tnego miesi�cznego wynagrodzenia, nie wy�szej jednak ni� 130% tego wynagrodzenia.
Wysoko�� tego zmniejszenia uzale�niona jest od kwoty osi�ganego przychodu. Okre�lone zosta�y maksymalne kwoty zmniejsze�.

Kwoty maksymalnych zmniejsze� zosta�y ustalone w nast�puj�cych wysoko�ciach:

• 24% kwoty bazowej obowi�zuj�cej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury i renty z tytu�u ca�kowitej niezdolno�ci do pracy,
• 18% kwoty bazowej obowi�zuj�cej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla renty z tytu�u cz�ciowej niezdolno�ci do pracy,
• 20,4% kwoty bazowej obowi�zuj�cej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla renty rodzinnej, do kt�rej uprawniona jest jedna osoba,

a nast�pnie podwy�szane s� w kolejnych terminach waloryzacji.

�wiadczenie podlega zmniejszeniu o kwot� maksymalnego zmniejszenia wy��cznie w�wczas, gdy przych�d osi�gni�ty przez emeryta lub rencist�, przekraczaj�cy 70% przeci�tnego miesi�cznego wynagrodzenia, jest wy�szy od kwoty maksymalnego zmniejszenia.

Je�eli natomiast przych�d osi�gni�ty przez �wiadczeniobiorc� przekracza dopuszczaln� kwot� przychodu obliczon� wska�nikiem 70% przeci�tnego miesi�cznego wynagrodzenia o kwot� ni�sz� od kwoty maksymalnego zmniejszenia, to wysoko�� �wiadczenia ulega zmniejszeniu o faktyczn� kwot� przekroczenia.

Osi�ganie przychodu w kwocie przekraczaj�cej 130% przeci�tnego miesi�cznego wynagrodzenia powoduje zawieszenie prawa do emerytury, renty z tytu�u niezdolno�ci do pracy oraz renty rodzinnej, do kt�rej uprawniona jest jedna osoba.

Uwaga!
Renta szkoleniowa nie przys�uguje w razie osi�gania przychodu, bez wzgl�du na jego wysoko��.

Kwoty maksymalnego zmniejszenia

Kwoty maksymalnego zmniejszenia, podwy�szane poprzez zastosowanie wska�nika waloryzacji emerytur i rent w kolejnych terminach waloryzacji, wynosz�: dla emerytury i renty z tytu�u ca�kowitej niezdolno�ci do pracy - 413,37 z� od 1 marca 2006r., dla renty z tytu�u cz�ciowej niezdolno�ci do pracy - 310,05 z� od 1 marca 2006r., dla renty rodzinnej, do kt�rej uprawniona jest jedna osoba - 351,38 z� od 1 marca 2006r.

Rozliczanie �wiadcze�

Emeryt lub rencista zobowi�zany jest zawiadomi� organ rentowy o podj�ciu dzia�alno�ci podlegaj�cej ubezpieczeniom spo�ecznym i o wysoko�ci osi�ganego z tego tytu�u przychodu, a po up�ywie roku kalendarzowego - o wysoko�ci tego przychodu uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.
Obowi�zek ten nie dotyczy emeryt�w, kt�rzy 60 lat (kobieta) lub 65 lat (m�czyzna) uko�czyli przed podj�ciem dzia�alno�ci.

Ostateczne rozliczenie �wiadcze� nast�puje po zako�czeniu roku kalendarzowego i mo�e przybra� form� rozliczenia miesi�cznego lub rocznego, w zale�no�ci od tego, co dla �wiadczeniobiorcy jest korzystniejsze. Rozliczenia dokonuje si� na podstawie za�wiadczenia lub o�wiadczenia o przychodach z danego roku kalendarzowego, kt�re rencista nadsy�a do oddzia�u ZUS do ko�ca lutego nast�pnego roku.

�wiadczeniobiorca, kt�ry nie dope�ni� obowi�zku powiadomienia ZUS o osi�ganiu przychodu powinien liczy� si� z faktem rozliczenia jego �wiadczenia za okres 3 lat wstecz.